Logitech Pro X (GX Blue Clicky) productervaring door Frozen

[toc]

Intro

Logitech, sommige mensen kennen ze van iPadhoesjes, maar laten we eerlijk wezen: bijna iedereen kent ze wel van randapparatuur. Dan moet je denken aan muizen, koptelefoons, maar ook aan Toetsenborden! Logitech heeft al jaren een goede reputatie als het aankomt op hun muisjes, zelfs zo goed dat mensen jarenlang vroegen om een remake van een bepaalde muis: MX518. Uiteindelijk was Logitech toen zo vriendelijk om deze bekabelde muis met verbeterde sensor uit te brengen, dat geeft maar weer aan wat voor fanbase erachter zit. In deze review echter geen muis maar een toetsenbord, iets waar Logitech ook al jaren ervaring in heeft: ja, Logitech G15 en G19, we bedoelen jullie.

We kennen allemaal wel het probleem: je tikt er al jaren op, je kreeg er een band mee, het was je beste vriend: het toetsenbord. Bij alleen de gedachte van je toetsenbord werd je al warm, de toetsen tikten veel beter dan dat rubber-dome ding van je werk of school. Al die jaren in het verleden zat je op inferieure toetsenborden te typen, maar nu wist je het zeker: “Mijn toetsenbord is de beste”. Vol goede moed begin je aan een 1 versus 1 in Call of Duty, de zekerheid stroomt door je vingers. Immers ken je het toetsenbord door en door, de actuatiediepte, de actuatiekracht, de toetslocatie, het is allemaal zo duidelijk. Op dat moment komt de boze heks binnen, voordat je het door hebt ben je betoverd. Je drukt op W om weg te komen van je tegenstander, maar er gebeurt niets. Je kijkt uit verbazing naar je toetsenbord, terwijl je toch echt blind dacht te kunnen typen, wederom druk je op W: er gebeurt weer niets. Langzaamaan wordt het je duidelijk, de boze heks heeft jou niet betoverd maar je geliefde toetsenbord en als er iets niet te vervangen was… Hoe ga je voortaan door het leven zonder W-toets, spookt door je hoofd. Alsof dat nog niet erg genoeg was krijg je een headshot van de tegenstander, je bent niet alleen je toetsenbord maar ook je respect kwijt. Die rematch zit er namelijk niet in, en dat excuus met “lag” kent de tegenstander waarschijnlijk wel. Uit haat bestel je gelijk een nieuw toetsenbord, maar natuurlijk niet van het merk waarvan je vorige toetsenbord was. In plaats daarvan koop je een toetsenbord met verwisselbare switches…

Je zult misschien vast hebben genoten van het stukje poezië, maar we moeten toch echt over naar het proza. Of wij ook zo lyrisch over de Logitech G PRO X zijn, lees je in deze review!

Specifications

De Logitech G PRO X keyboard komt met drie soorten switches, brown tactile, blue clicky en red linear en is beschikbaar in QWERTY (US INT’L & UK), AZERTY, QWERTZ en Scandinavische layout. Aangezien dit toetsenbord modulaire switches heeft, kan je ook een pakket kopen met switches. Deze heten “PRO X SWITCH KIT” en zijn voor ongeveer 50 euro verkrijgbaar in de drie bekende smaken. Voor de Nederlandse markt is de US international layout beschikbaar met grote entertoets, ofwel het QWERTY-toetsenbord met grote shift én grote enter. Hieronder, nog net boven de specificatietabel zelf, hebben we een kort verduidelijkt wat elke switch inhoudt. Wil je nou een uitgebreidere test met geluid, dan kan je het beste naar de website van Logitech zelf gaan voor een goede vergelijking. Meer informatie over het toetsenbord zelf is ook te vinden op de website van de fabrikant.

Het toetsenbord is momenteel voor zo’n 150 Euro te verkrijgen, voor deze review gebruiken wij de Logitech G PRO X met Blue Clicky switches.

Unboxing

Omdat het toetsenbordje zelf comptact is, is ook de doos van bescheiden formaat. De doos is netjes uitgevoerd en heeft onder bepaald licht wat oplichtende elementen waardoor de doos wat aantrekkelijker oogt dan andere dozen. Op de achterkant staat duidelijk De Logitech G915 komt in een platte maar lange doos. De doos is strak uitgevoerd en in tegenstelling tot veel andere dozen, staat hier op de achterkant in het groot de hoofdfeatures van het toetsenbord. Op de zijkanten is meer informatie te vinden zoals wat specificaties en natuurlijk de gebruikte switchsoort.

De unboxingervaring is goed maar we hadden op zich wel een paar extra switch caps verwacht voor de prijs van ongeveer 150 euro, zeker omdat dit toetsenbord modulaire switches heeft had er best een extra switch bij kunnen zitten, mocht er een stuk gaan. Dat kan Logitech niet gedaan hebben omdat het dan lijkt alsof hun product onbetrouwbaar is, maar wij denken dat dit juist bij een duurzaam product als deze een goede toevoeging kon zijn. Er zit gelukkig wel een tooltje bij om de keycaps en de switches te verwijderen, we vinden het fijn dat dit allemaal met 1 tooltje kan. We waren positief verrast over de 1,8m lange USB-kabel, niet alleen omdat het uiteinde op een raket lijkt maar ook omdat de kabel vrij dik en gevlochten is.

In de doos zit:

[li]Logitech G PRO X[/li] [li]1,8 m gevlochten usb-kabel[/li] [li]Gevlochten USB-A (male) naar Micro-USB (male) kabel[/li] [li]Tooltje voor verwijderen keycaps en switches[/li] [li]Sticker en boekjes[/li]

Design

Het eerste wat eigenlijk opvalt is dat het toetsenbord erg compact is, dat komt omdat er geen numpad in het toetsenbord is verwerkt. Hierdoor blijft het toetsenbord met 36 bij 15 cm klein en heeft daardoor vaak een wat minimalistischere uitstraling op het bureau. Ook is er meer ruimte voor de plaatsing van een muis. Wij hebben liever wel een toetsenbord met num-pad maar we kunnen ook begrijpen dat er veel mensen zijn die al die gekke nummertjes niet nodig hebben, dan is die extra ruimte geweldig. Veel hedendaagse games gebruiken geen num pad en ook wanneer je veel tekst moet tikken gebruik je het numpad amper. De topplate is gemaakt van mat zwart plastic net als de keycaps, daarentegen zijn de randen van het toetsenbord gemaakt van zwart glad plastic. Dat geeft in combinatie met de matte “PRO” tekst een leuke uitstraling, maar vingerafdrukken zie je er wel snel op.

Het toetsenbord heeft, zeker zonder backlight, een zeer zakelijke uitstraling. Het had in principe zo een toetsenbord kunnen zijn van microsoft en wij denken juist daarom dat het toetsenbord voor de zakelijke markt ook interessant is. Het backlight kan worden aangepast via de software en het kan worden aangezet via de knop met het zonnetje rechtsboven op het toetsenbord. Deze knop is niet mechanisch maar geeft wel genoeg feedback.

Aan de achterkant van het toetsenbord vinden we de toch wel grote Micro-USB aansluiting, waarom er voor dit design is gekozen is ons niet geheel duidelijk, mogelijk zorgt het voor een kleinere kans op kabelbreuk. Er zit geen aan/uit-knop op het toetsenbord, anders dan een aan/uit-knop voor het backlight. Naast deze toets vinden we een knop voor het aanzetten van de Gamer mode. De werking van deze knop is overigens netjes te programmeren in de software, zo kan je zelf kiezen welke toetsen gedeactiveerd moeten worden bij indrukken.

Aan de onderkant van het toetsenbord vinden we anti-slip rubbers en wat pootjes om het bord onder een hoek te plaatsen.

Laten we het design bespreken aan de hand van een aantal onderwerpen, immers maakt of kraakt het design van een toetsenbord het product. We verdelen het design op in de toetsen, layout, topplate & backplate en speciale toetsen. In het volgende hoofdstuk over de ergonomie gaan we het hebben over de toetsaanslag en dergelijke.

Toetsen

Bij dit toetsenbord maakt Logitech gebruik van hun GX switches van Kailh, deze switches zijn vervangbaar en dat maakt het toetsenbord eigenlijk best wel speciaal. Er zijn niet veel toetsenborden op de markt die ook deze functionaliteit bieden. Bovendien is deze manier kostenefficient voor de consument omdat het een langere levensduur van een product garandeert. Je kunt namelijk als consument bij één kapotte switch, de switch verwisselen voor een andere. Logitech geeft niet een extra switch mee, maar je kunt wel een pakket van switches bestellen waarbij je genoeg hebt voor een geheel toetsenbord. Stel voor de switch van de letter W gaat stuk, maar die scroll lock toets gebruik je eigenlijk nooit. Dan ligt het natuurlijk voor de hand om de switch van de W met de scroll lock switch te vervangen. Op deze wijze hoef je dus niet een nieuw toetsenbord te kopen, wat niet alleen goed is voor de portemonee, maar ook voor je typeprestaties en het millieu.

Deze switches zijn eenvoudig te verwijderen door middel van het bijgeleverde tooltje waar je ook de keycaps mee kunt vervangen. Deze keycaps hebben allemaal een lichte inkeping waardoor je vinger makkelijker op de juiste plek van de toets terecht kan komen tijdens het typen. Toetsen zijn van stevig plastic gemaakt en de letters zijn ook zonder backlight goed afleesbaar.

De blauwe switches in ons model presteren goed en hebben een duidelijke klik, ze zijn makkelijk indrukbaar in tegenstelling tot sommige andere switches. Natuurlijk zal je wel altijd het klikkerige geluid horen en de feedback voelen, iets waar wij minder fan van zijn. Fan of niet, we kunnen er niet omheen dat de actuatiekracht van de switch-keycap combinatie precies goed is. Wij vinden het toetsenbord heerlijk typen en dat zal je hieronder ook terug kunnen lezen in het hoofdstuk comfort. Daarnaast heeft de klik van de toets een vrij lage toonhoogte, daardoor klinkt de klik minder irritant. Mogelijk kan dat ervoor zorgen dat je het klikje minder goed hoort tijdens een gametoernooi, maar dat is een niche. Het geluid is hier te beluisteren.

Alle toetsen hebben een RGB-led welke volgens Logitech meer dan 16 miljoen kleuren moet kunnen produceren. De LEDs zijn helder genoeg en natuurlijk in te stellen via de software, waar we later over zullen schrijven.

Layout

Het door ons geteste toetsenbord maakt gebruik van de US international layout, maar dan wel met een grote entertoets. Dat is opmerkelijk maar we snappen de keuze wel, de enter toets is een toets waarbij het net als met de spatiebalk erg voldoenend is om in te drukken. Daarnaast vinden wij een grote entertoets ook makkelijker indrukken dan een slanke. We hebben meerdere toetsenborden getest en kunnen eigenlijk wel goed met beiden overweg, wij geloven ook niet dat dit voor iemand ook maar een probleem op zal leveren.

Rechtsboven op het toetsenbord vinden we van links naar rechts een Num lock en een Caps lock RGB lampje. Rechts daarvan zitten twee knoppen waarvan de linker is om game-modus aan te zetten en de rechter voor het aanzetten van het backlight is.

Wat fijn is, is dat Logitech ervoor heeft gekozen om een doorzichtig streepje in de spacebar te stoppen. Daardoor kan je ook in het donker, als je niet blind typt, de spatiebalk nog vinden met behulp van het backlight.

Speciale toetsen

Ondanks dat er relatief weinig toetsen op dit compacte toetsenbordje zitten, heeft Logitech toch geprobeerd om er zo veel mogelijk uit te halen. Bijvoorbeeld, rechtsboven op het toetsenbord heeft Logitech mediatoetsen weten “in te bakken”. Nu kan je eigenlijk elke toets wel remappen, dus heel erg bijzonder is dit niet. Wat wel bijzonder is, is dat ze rechtstreeks uit de doos werken, dat scheelt gepriegel.

Ergonomy

Ondanks dat het toetsenbordje erg compact is, is het bordje wel hoog zonder dat er een wristrest wordt bijgeleverd. Gelukkig kan het toetsenbord met behulp van de pootjes in een hoek van 0, 4 of 8 graden worden gezet ten opzichte van de ondergrond. Dat is vaak meer keus dan je bij andere merken krijgt; zij bieden naast de platte stand vaak maar 1 extra optie aan. We snappen dat Logitech het design compact wilde houden, maar dat kon ook met wegdraaibare wristrest.

De switches zijn daarentegen ook erg belangrijk. De werkingsafstand van 2,0 mm in combinatie met de bottom-out afstand van 3,7mm doet het toetsenbord veel goeds. Het toetsenbord tikt hierdoor prettig, vooral in combinatie met de 0,49 N (ofwel 50 gram aan equivalente kracht) wat nodig is om het toetsje te activeren. Overigens hebben alle kleuren switches die beschikbaar zijn voor dit toetsenbord 0,49 N nodig, daarmee kan je makkelijk tussen de verschillende switches schakelen mocht je dat graag willen. Wij vinden het toetsenbord hierdoor een beetje licht tikken, waardoor je lang kan blijven doortikken zonder last van je vingers te krijgen. De werkingsafstand en bottom out afstand van de rode switches zijn overigens wel anders dan de van de bruine en blauwe. Rode (lineaire) switches hebben tegenwoordig vaak 40 tot 60 gram aan equivalente kracht nodig om een teken op het scherm te krijgen. Dat typt inderdaad net iets lichter omdat je namelijk steeds harder moet drukken om de switch verder naar beneden te krijgen, hierdoor voelen toetsenborden met lineaire switches vaak wat vriendelijker aan. Wij moeten wel meegeven dat met de grote hoeveelheden tekst wat wij moeten typen en de games die wij af en toe spelen, de tactile switch voor ons het beste biedt van beide werelden. De grafieken van de andere switchen met het geproduceerde geluid staan op de website van Logitech.

Nu we het toch over het geluid hebben willen we graag toch daar nog iets over kwijt. Onze blauwe switch heeft in tegenstelling tot veel andere blauwe switches geen hoge scherpe toon, dat zal voor het grootste gedeelte van de gebruikers een voordeel zijn. Echter kan het voor daadwerkelijke pro gamers op evenementen wel een nadeel zijn, deze evenementen zijn vaak enorm luidruchtig: dus wil je dat er zo veel mogelijk geluid uit je toetsenbord komt voor de feedback. Hele hoge tonen vinden we dus niet in de blauwe clicky RX switch.

Hardware

Het toetsenbord heeft volgens Logitech een rapportagesnelheid van 1ms ofwel een pollingrate van 1000 Hz, met de afneembare USB-kabel van 1,8m zou je kunnen zeggen dat de belangrijkste onderwerpen in dit hoofdstuk zijn behandeld. Ware het niet dat dit toetsenbord een unieke eigenschap van Logitech heeft meegekregen: alle switches zijn vervangbaar.

Met het bijgeleverde tooltje kan je de keycap optillen waarna de switch zichtbaar wordt. Op dezelfde wijze als je de keycap hebt verwijderd, kan je ook de switch verwijderen. Wij raden alleen wel aan om bij de switch de benen van het tooltje iets harder naar elkaar te drukken en vervolgens in een harde loodrechte ruk de switch te verwijderen. Logitech heeft zelf ook instructies, maar wij denken dat 3 regels tekst wel had geholpen, want als je niet op de benen drukt, glipt het tooltje langs de switch.

Wil je liever een andere switch dan de switch die bij het toetsenbord zat, dan kan je voor ongeveer 50 euro een set kopen met genoeg switches voor het gehele toetsenbord. Dan kan je bijvoorbeeld WSAD clicky hebben terwijl de rest lineair is, we noemen maar een voorbeeld. We denken best dat er applicaties te bedenken zijn waarbij dit handig is, zodat je naast eventueel feedback van de LEDs ook andere feedback krijgt van de toets zelf. Ook vinden wij het geweldig dat je makkelijk switches kunt wisselen, voor de duidelijkheid: zo goed als alle switches zijn niet locatiegebonden. Je kunt ze dus op bijna elke plek op het toetsenbord plaatsen, daardoor kan je makkelijk een veelgebruikte defecte switch omwisselen voor bijvoorbeeld “scroll lock”. Wil je toch liever een volledig kit bestellen zodat je twee typen switches hebt, dan kan dat via de website van Logitech.

Bij het terugplaatsen van de switches moet je wel opletten dat je dat op de juiste manier doet. Zo hadden wij een switch die we op de juiste manier boven het bord plaatsten maar bij het aandrukken ging iets mis. Blijkbaar hadden we de switch niet geheel correct uitgelijnd met het bord, waarna bij het aandrukken van de switch een pinnetje langzaam wat verboog. Als je dit aandrukken met beleid doet dan voel je het vanzelf wanneer het mis gaat, het is dus nog niet geheel fool-proof.

Software

Omdat Logitech G Hub, voor het leeuwendeel identiek is voor de G915 en de Logitech G PRO X verwijzen we je hiervoor naar de review van de G915, of je kunt het hier alsnog lezen:

Logitech G Hub, de gamingsoftware van Logitech is misschien wel de meest uitgebreide in zijn soort. In de software kan je de RGB-instellingen aanpassen. Zo is het mogelijk om elke toets afzonderlijk een kleurtje te geven, maar ook zijn er ingebouwde animaties. Het afzonderlijk instellen van de kleuren per toets met Freestyle is geweldig, je zou misschien denken dat het een irritant werkje is om alle toetsen een kleurtje te geven… Gelukkig heeft Logitech de toetsen al gegroepeerd, zo kan je dus meteen alle cijfers een bepaalde kleur geven. Ook kan je zelf een vakje maken door met de muis te slepen, dan worden alle toetsen binnen het vakje gekleurd. Wat wij zelf geweldig vinden is een audiovisualizer. Logitech is een van de weinige merken die een werkende audiovisualizer in zijn software heeft, die bovendien ook werkt met Spotify. Ook deze visualizer is plug & play, even aanzetten in G-hub en het werkt gewoon automagisch.

Wat wij extra mooi vinden is dat alles wat op je toetsenbord te zien is, ook in de software in realtime wordt getoond. Zo is bij een bewegende regenboog het geel op dezelfde plek op het toetsenbord als op het scherm.

Omdat een video meer zegt dan 1000 woorden kan je misschien maar beter onderstaande video even bekijken. Heb je daar geen zin in of tijd voor? Dan hebben we nog iets van 13 afbeeldingen hieronder staan, dat zou ook wel genoeg moeten zijn hoopten wij.

RGB

In de onderstaande foto’s kan je zien hoe RGB er in de praktijk ongeveer uit ziet. We zeggen expres ongeveer omdat het natuurlijk van de camera-instellingen en de softwareinstellingen afhangt hoe erg verlicht het toetsenbord is. De LEDs laten alle kleuren ongeveer even sterk zien en daarmee denken we dat alle RGB-fanboys en fangirls aan dit toetsenbord een kleine grote vriend zullen hebben.

Gaming

Om het toetsenbord te testen hebben we niet alleen deze review geschreven, maar ook hebben we wat spelletjes gespeeld. Soms moet je als rocket scientist/ aerospace engineer/ reviewtikker ook eens even pauze nemen en lekker een spelletje spelen. We hebben hiervoor 2 spellen gekozen, RuneScape en Overwatch twee tegenpolen. Overwatch is een first person shooter terwijl RuneScape een MMORPG is, waarbij overwatch dus draait om tactiek met een gelimiteerd aantal knoppen gebruik je op Runescape zo goed als elke toets op het toetsenbord.

Het typen van reviews gaat geweldig op dit bordje, hoewel wij fan zijn van het num-pad als we wat meer data moeten kloppen hadden we dat voor deze review eigenlijk niet nodig. Het bordje met de blauwe switches tikt heerlijk als je een hoop tekst weg te werken hebt. We hebben na een uur gebruik een test gedaan om de tiksnelheid te bepalen, omdat we na twee testen een score kregen van 501 tekens per minuut hebben we geen derde keer getest. We vonden het wonderbaarlijk dat we na zo’n korte tijd al zo snel konden typen op het bordje. Normaal gesproken tikken wij op mechanisch toetsenbord met rode switches, waar we op dat moment een score van 526 tekens per minuut mee haalden. Dit geeft aan dat wij op dit bord, zonder noemenswaardige ervaring 5% minder snel tikten dan op het bord waar we al 2 jaar lang mee werken.

Ook in Overwatch vonden we het eigenlijk een lekker toetsenbordje. Het bord reageerde goed op onze toetsaanslagen en we ondervonden geen noemenswaardige lag. Zoals we al eerder in de review vermeld hebben zijn wij geen fan van blauwe switches, om deze reden hebben we de games nogmaals getest met de bruine switches. Met de bruine switches kregen wij het idee sneller van toets te kunnen wisselen, dat wordt overigens niet ondersteund door de specificaties want volgens de specificaties is de actuatieafstand gelijk. Mogelijk konden we dus net zo snel van toets wisselen als we bij de blauwe switches konden, maar daar kunnen we geen uitsluitsel over geven. In spellen zoals RuneScape vonden we de extra toetsen erg handig, hoewel in dat spel ook de F-toetsen een functie hebben. Toch hebben we hiervoor liever wat extra gametoetsen die ook zelf te programmeren zijn, maar dan zou het toetsenbord dus niet meer zo compact zijn. Wat echt geweldig was, was het compacte formaat van het toetsenbord. We konden onze handen lekker dicht bij elkaar houden, waardoor we sneller konden wisselen van toetsenbord naar muis. Immers hoefde onze rechter hand minder ver verplaatst te worden om na een “GG EZ” snel weer de muis te pakken om verder te kunnen. Concluderend kan het inderdaad voordelen hebben om een wat kleiner toetsenbord te hebben, alleen al omdat dat meer ruimte over laat om je muis te gebruiken.

Conclusion

Met de Logitech G PRO X Keyboard heeft Logitech een goed compact toetsenbord op de markt gebracht. Het compacte bordje mist een num-pad maar in plaats daarvan is er meer ruimte voor het gebruik van een muis. Omdat hierdoor de afstand tussen het toetsenbord en de muis kleiner wordt, kan je makkelijker en sneller van toetsenbord naar muis wisselen en andersom. Als je dus wat naar jouw teamgenoot typen bent en er komt ineens een tegenstander aan, heb je meer kans om hem alsnog te verslaan. Dat noemen wij zeker wel een upgrade!

Het uiterlijk van het toetsenbord is gemaakt van hard mat plastic met glad plastic rond de randen. Dat gladde plastic is wel wat vatbaar voor vingerafdrukken maar geeft het toetsenbord wel een opvallende maar zakelijke uitstraling. Qua (type)comfort doet de Logitech G PRO X het goed, alle toetsen hebben een holling waardoor je vingers makkelijker in het midden worden geplaatst. Er zit geen wristrest bij ondanks dat het toetsenborje niet laag is, dat vinden we een gemis want er zijn genoeg manieren om dit op te lossen. Desondanks halen we wel een typesnelheid van 501 tekens per seconde en 100 woorden per minuut. Met deze waardes, na een uur gebruik, kunnen we wel concluderen dat het typecomfort zeker niet slecht is. Over de switches zelf is niet veel te vermelden, ze werken eigenlijk zoals de meeste mechanische switches die je kent. De blauwe switches maken tot onze vreugde wel een klik geluid, maar geen schel hoog klikgeluid.

Het mooie aan dit toetsenbord is niet dat het toetsenbord zo compact is, maar dat alle switches verwisselbaar zijn. Wil je dus liever dat een paar toetsen een ander type switch krijgen, zoals WSAD? Dan is dat mogelijk met dit toetsenbord, letterlijk alle switches kan je eruit trekken en vervangen. Ook kan je switches verplaatsen naar een andere locatie wanneer er één op een hotspot de geest zou geven. Zo hoef je niet een nieuw toetsenbord te kopen maar kan je gewoon wat switches ruilen op je toetsenbord. We vinden het wel jammer dat Logitech niet standaard een extra switch in de doos heeft gedaan. Stel voor je bent buiten de garantieperiode en er gaat alsnog een switch stuk, dan denken we wel dat Logitech zo vriendelijk is om je gratis een switchje toe te sturen per post.

Over de software, Logitech G Hub, hebben we weinig anders te melden dan dat het echt een geweldig stukje software is. Bijna alles wat je met je toetsenbord wilt is mogelijk én op intuïtieve wijze. Het toetsenbord laat je bijvoorbeeld macro’s instellen, opnemen en delen, want wie wilt er nou geen toetsenbordinstellingen kunnen downloaden?

Als je op zoek bent naar een zeer compact toetsenbord of een duurzaam toetsenbord dan is de Logitech G PRO X een enorm sterke keuze. Om deze reden geven de we de Logitech G PRO X een Gold award.

[small]In deze review zijn alleen mijn foto's en tekst gebruikt. Het origineel is hier te vinden.[/small]