MSI X299 Gaming Pro Carbon AC productervaring door Foritain

MSI X299 Gaming Pro Carbon AC review

- Inleiding
- Specificaties
- Uitpakken
- Bouw en features
- UEFI/BIOS
- Testmethode
- Prestaties
- Verlichting
- Conclusie

Inleiding

Ook voor ons valt het niet mee om alle chipset namen en nummers goed bij te houden. Na een serie X399 moederborden, inmiddels de eerste Z370 borden volop op de testbench, keren we onze aandacht nu weer even naar enkele X299 borden. Ik kan tal van AMD producten wel waarderen, maar de naamgeving van recente AM4 en TR4 borden die puur en enkel is bedacht om op ramkoers te varen met Intel chipsets is echt je reinste cow excrement. Nee, met X299 keren we niet terug in de tijd met AMD sinds X399, maar kijken we toch echt naar Intel hun huidige top-end line aan moederborden.

We trappen onze X299 reviews af met MSI, die ons van de X299 Gaming Pro Carbon voorzag. Een moederbord met een prijskaartje net voorbij de 300 euro, wat voor Socket 2066 X299 redelijk mid-range is; voor 200 euro zien we de eerste bordjes, maar we zien ook geen gebrek aan gekke uithalen tussen de 400 tot 600 euro. De Gaming Pro Carbon reeks belooft ‘veel’ te combineren met ‘fraai’, wat voorafgaand aan zo’n ervaring toch aantrekkelijk klinkt.

Specificaties

Uitgeschreven specs voor handige doorzoekbaarheid, en screenshots van de MSI website voor beter inzicht in waar ze de focus leggen.

Supports New Intel® Core™ X-series Processor Family for LGA 2066 socket
Support Quad Channel DDR4-4133(OC)+, Dual Channel DDR4-4500(OC)+
MYSTIC LIGHT: 16.8 million colors / 17 effects controlled in one click with MYSTIC LIGHT APP or mobile devices.
3D Printing Support: exchangeable cover and 3D X-MOUNTING screws.
Designed for Extreme Performance: TURBO SOCKET with GAME BOOST, DIGITALL POWER Design
Lightning Fast Game experience: TWIN TURBO M.2 with M.2 Shield and Intel Optane Memory Ready, Turbo U.2, LIGHTNING USB 3.1 GEN2
VR READY and VR BOOST: Best virtual reality game experience without latency, reduces motion sickness. Supports Nahimic VR & TriDef VR.
AUDIO BOOST 4 with NAHIMIC 2+: Reward your ears with studio grade sound quality for the most immersive gaming experience
DDR4 BOOST with STEEL ARMOR: Give your DDR4 memory a performance boost
GAMING LAN and Wireless support, powered by Intel®: The best online gaming experience with lowest latency and bandwidth management.
MULTI-GPU: With STEEL ARMOR PCI-E slots. Supports 3-Way NVIDIA SLI™ & AMD Crossfire™
SYSTEM SAVER: 3 easy to use options to successfully boot your system again.
In-Game Weapons: GAME BOOST, GAMING HOTKEY, X-BOOST, XSPLIT GAMECASTER, APP MANAGER
GAMING CERTIFIED: 24-hour on- and offline game and motherboard testing by eSports players
Click BIOS 5: Award-winning BIOS with high resolution scalable font, favorites and search function
WHQL certified for Windows 10

CPU
• Supports Intel® Core™ X-Series Processor Family for LGA2066 Socket

Chipset
• Intel® X299 Chipset

Main Memory
Intel® Core™ X-series Processors (6-core above CPU 78XX/79XX)
• 8 x DDR4 memory slots, support up to 128GB*
• Quad channel memory architecture with the CPU that supports up to 4-channels DDR4**
- X-series processor support DDR4 4133+(OC)/4000(OC)/3866(OC)/3800(OC)/3733(OC)/3600(OC)/3466(OC)/
3400(OC)/3333(OC)/3200(OC)/3000(OC)/2933(OC)/2800(OC)/2667/2400/2133 MHz*

Intel® Core™ X-series Processors (4 core CPU i7-7740X/i5-7640X)
• 4 x DDR4 memory slots, support up to 64GB*
• Dual channel memory architecture with the CPU that supports up to 2-channels DDR4**
- X-series processor support DDR4 4500+(OC)/4400(OC)/4333(OC)/4266(OC)/4200(OC)/4133(OC)/4000(OC)/
3866(OC)/3800(OC)/3733(OC)/3600(OC)/3466(OC)/3400(OC)/3333(OC)/3200(OC)/3000(OC)/2933(OC)/2800(OC)/2667/2400/2133 MHz*

• Supports Intel® Extreme Memory Profile (XMP)
* For the latest information about memory, please visit http://www.msi.com
** Please refer the DIMM Slots section for more details.

Slots
• 4 x PCIe 3.0 x16 slots
- Support x16/ x4/ x16/ x8 mode with the 44-lane CPU.
- Support x16/ x4/ x8/ x0,x8/ x4/ x8/ x8 modes with the 28-lane CPU.
- Support x8/ x0/ x8/ x0, x8/ x4/ x4/ x0 modes with the 16-lane CPU.
• 2 x PCIe 3.0 x1 slots

Multi-GPU
• Supports 3-Way AMD® CrossFire™ Technology
• Supports 3-Way NVIDIA® SLI™ Technology

Storage
• Intel® X299 Chipset
• 8 x SATA 6Gb/s ports*
• 2 x M.2 slots (Key M)*
- Supports up to PCIe 3.0 x4 and SATA 6Gb/s
- M2_1 slot supports 2242/ 2260 /2280 storage devices
- M2_2 slot supports 2242/ 2260 /2280/ 22110 storage devices
- Intel® Optane™ Memory Ready**
• 1 x U.2 port *
- Supports PCIe 3.0 x4 NVMe storage
• Supports Intel® Smart Response Technology***
* M.2 slots, U.2 port and SATA ports share the same bandwidth.
** Please refer to manual for Intel® Optane™ Memory Configuration.
***The functions will be supported depend on the CPU.

RAID
• Intel® X299 Chipset
• Supports RAID 0, RAID 1, RAID 5 and RAID 10 for SATA storage devices
• Supports RAID 0 and RAID 1 for M.2 storage devices*
* M.2 PCIe RAID volume can be created with M.2/Optane Genie. Please refer to manual for M.2 PCIe SSD RAID.

USB
• ASMedia® ASM3142 Chipset
- 1x USB 3.1 Gen2 (SuperSpeed USB 10Gbps) Type-A port on the back panel
- 2x USB 3.1 Gen2 (Super Speed USB 10Gbps) Type-C ports(1 port on the back panel, 1 port available through the internal USB connector)
• ASMedia® ASM1074 Hub
- 3x USB 3.1 Gen1 (SuperSpeed USB) Type-A ports on theback panel
• Intel® X299 Chipset
- 5x USB 3.1 Gen1 (SuperSpeed USB) ports (1 port on the back panel, 4 ports available through the internal USB connectors)
- 7x USB 2.0 (High-speed USB) ports (3 ports on the back panel, 4 ports available through the internal USB connectors)

Wireless LAN & Bluetooth®
• Intel® Dual Band Wireless-AC 8265 module (optional)
- The Wireless module is pre-install in the M2_3 (Key-E) slot.
- Supports Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac, dual band (2.4GHz, 5GHz) up to 867 Mbps speed.
- Supports Dual Mode Bluetooth® 2.1, 2.1+EDR, 3.0, 4.0, BLE, 4.2

Audio
• Realtek® ALC1220 Codec
- 7.1-Channel High Definition Audio
- Supports S/PDIF output

LAN
• 1 x Intel® I219-V Gigabit LAN controller

Internal I/O Connectors
- 1 x 24-pin ATX main power connector
- 1 x 8-pin ATX 12V power connector
- 1 x 4-pin ATX 12V power connector
- 8 x SATA 6Gb/s connectors
- 3 x M.2 slots (Key M x2, Key E x1)
- 1 x U.2 port
- 2 x USB 2.0 connectors (supports additional 4 USB 2.0 ports)
- 2 x USB 3.1 Gen1 connectors (supports additional 4 USB 3.1 Gen1 ports)
- 1 x USB 3.1 Gen2 Type-C port
- 1 x 4-pin CPU fan connector
- 1 x 4-pin Water Pump connector
- 4 x 4-pin system fan connectors
- 1 x Front panel audio connector
- 2 x Front panel connectors
- 1 x TPM module connector
- 1 x Chassis Intrusion connector
- 1 x Clear CMOS jumper
- 1 x Slow mode booting jumper
- 1 x GAME BOOST knob
- 1 x Power button
- 1 x Reset button
- 1 x Multi-BIOS switch
- 1 x RGB LED connector
- 1 x Virtual RAID on CPU connector (VRAID1)

Back Panel I/O Ports
- 1 x Clear CMOS button
- 1 x BIOS FLASHBACK+ button
- 1 x PS/2 keyboard/ mouse combo port
- 3 x USB 2.0 Type-A ports
- 2 x Wi-Fi Antenna connectors (optional)
- 4 x USB 3.1 Gen1 Type-A ports
- 1 x LAN (RJ45) port
- 1 x USB 3.1 Gen2 Type-A port
- 1 x USB 3.1 Gen2 Type-C port
- 1 x Optical S/PDIF OUT connector
- 5 x OFC audio jacks

Dimension
• 12 in. x 9.6 in. (30.5 cm x 24.4 cm)
• ATX Form Factor

Mounting
• 9 mounting holes

Feature technisch zien we wellicht niet zo extreem veel als we op sommige X399 borden zagen, maar de prijs van dit bord ligt ook onder die van welk X399 Threadripper bord dan ook. Daarbij, de grote vraag ik natuurlijk wat nu echt ontbreekt. Zeldzaam lijkt mij de build waarbij twee M.2 NVMe SSD’s niet zullen voldoen bijvoorbeeld. De 10 Gbit netwerkoptie ontbreekt, al is dat laatste gezien de ca 100 euro meerprijs daarvan niet heel vreemd, maar WiFi is wel aanwezig in een Dual-Band 2x2 oplossing.

Wel zien we de nodige aandacht voor features die kopers van een ‘mooi’ moederbord graag zien, zoals de vele LED opties, overclock opties (althans voor praktische overclocks, geen specifieke LN2 focus bijvoorbeeld), en focus op kwaliteit van bijvoorbeeld stroomvoorziening en audio implementatie. Ook USB opties lijken niet heel beperkt met zowel 3.1 Intern als Exterm, en een ruim aantal poorten.

Voor alle duidelijkheid, dit betreft een ATX formfactor bord, dus breed inzetbaar.

Uitpakken

Weinig grote verrassingen wat de verpakking betreft: stevig, netjes, niet overdreven.

Wel zien we dat het bord meer dan ruim genoeg voorzien in extra’s met bijvoorbeeld een tasje voor je accessoires, nette WiFi antennes, een SLI bridge en een leuke case badge. Heel extreem is het niet wanneer we vergelijken met echte high-end borden, maar voor een middenklasser is het toch keurig. Er is nog iets, maar daar komen we zo bij terug…

Bouw en features

Eerste indrukken van het bord zelf overtuigend positief. Hoewel we op zich te spreken waren over de fysieke indrukken van MSI Gaming GPU’s in recente jaren was de rode kleurstelling wel iets wat dominant aanwezig was. Ook eerdere MSI moederborden hielden veelal aan het rood vast. Persoonlijk denk ik dat de verschuiving naar een neutraler kleurschema positief is, in elk geval voor de bredere inzetbaarheid is de meerwaarde daarvan geen discussiepunt.

Het is echter niet alleen de kleurstelling die indruk maakt, want focussen we op de vele mooier details van het bord zien we ook dat het gewoon heel erg degelijk in elkaar zit, met geen gebrek aan aandacht voor het show element van een moderne ‘dikke’ pc. Met alles van verstevigde DDR4 en PCIe sloten (ja, praktisch nut is soms discutabel maar het visuele ‘nut’ is duidelijk) tot de details zoals de camps en het PCB design zelf is het gewoon genieten.

Het ‘Carbon’ element op de heatsinks mag er volgens mij ook helemaal zijn. Het levert in elk geval goede plaatjes op.

Achterop zien we een handige BIOS switch, een even (incidenteel) handige clear CMOS switch, en de nodige aansluitingen. De USB opties zullen we niet extreem noemen, maar ‘ruim’ is wel op zijn plaats.

Wat opslag betreft zien we twee M.2 sloten met NVMe en SATA support plus koelblokken (daarover binnenkort meer), een U.2 slot, en zes SATA opties.

We lopen ons gebruikelijke foto-rondje langs de rand van het moederbord om alle aansluitingen die we eerder in de specs zagen in beeld te brengen. Positieve uitschieters zijn de dubbele USB 3.0 headers intern plus USB 3.1 header, fysieke knopen, en zes fan headers met PWM en DC Support is wederom niet extreem maar wel ruim genoeg voor de meeste situaties. Ook een RGB header ontbreekt niet, al hadden dat er eigenlijk wel twee mogen zijn.

Hoewel niet van invloed op de prestaties en puur voor de show is de leukste extra eigenlijk toch wel het kunnen verwisselen van enkele details op het bord. Je krijgt naast de carbon look namelijk ook een zilver en goudkleurig setje covers erbij. Een aantal covers komen wel hinderlijk lastig los, peuteren met nagels lijkt echt noodzaak, maar laat ik er gemakshalve vanuit gaan dat je dit normaliter niet regelmatig zal doen, maar dat het vooral een extra plusje is voordat je je build daadwerkelijk in elkaar zet.

Goudkleurig, tja, smaken verschillen, maar ik ben zelf best wel gecharmeerd door de X299 Gaming Pro Silver variant.

UEFI

De moderne bios uitvoering van MSI ziet gewoon goed in elkaar. We zien soms wel eens wat extra tweak opties, maar MSI gaat eigenlijk meer dan ver genoeg, zo niet te ver, om alle relevante opties toch te bieden. Aan toegankelijkheid en overzicht in elk geval geen gebrek, met o.a. de bekende scheiding tussen eenvoudige en geavanceerde modus. Een aantal screenshots:

Testmethode

X299 moederborden zullen worden getest met een Intel Core i9-7900X: 10 Cores, 20 Threads, en genoeg power om de meeste gamers en creatieve professionals zich af te doen vragen of die investering nu echt nuttig is.

De voeding is afkomstig uit de stallen van Seasonic in de vorm van de Focus Gold 650W. Met deze gloednieuwe units heropenen ze de aanval op het middensegment van goede, betaalbare PSU's betreft. 650 Watt zal niet voldoende zijn om een 7960 16-core of 7980 18-core tot het uiterste te overclocken, die CPU’s kunnen echt waanzinnig stroom vreten (ca 250 Watt op stock, maar 500 Watt zwaar OC’d), maar een 7900X met dikke GPU plus een praktische overclock op beide is normaliter een prima combinatie.

Geheugen komt van Corsair in de vorm van 16 GB Vengeance RGB 3000 MHz (let op: het is mogelijk dat je op eerdere foto’s ander geheugen ziet, het testen doen we echter met consequent dezelfde kit). Let op dat het X299 platform Quad Channel geheugen ondersteuning biedt voor betere prestaties in specifieke op het geheugen leunende taken. Voor de onderlinge vergelijking van moederborden echter irrelevant.

Omdat de Intel Core i9 7900X geen ingebouwde GPU kent maken we voor het testen gebruik van een Asus GeForce GTX 1080 ROG Strix OC 11Gbps GPU.

Alle systemen worden met een schone Windows 10 Pro x64 installatie getest op een Cooler Master test bench zoals je hieronder ook zal zien.

Voor prestaties richten we ons primair op Passmark en Cinebench 15, twee populaire en vooral ook consequente benchmarks. Binnen Cinebench kijken we naar multicore en single core performance en de invloed van de tuning van het moederbord daarop , en bij Passmark primair naar de CPU en Memory benchmarks. Die laatste test weliswaar het geheugen, maar bij een vast profiel kunnen we wel de invloed van het moederbord op de geheugenprestaties vaststellen.

Daarnaast kijken we naar PC Mark 10, een all-round suite, de Mozilla Kraken benchmark, en een aantal verschillende AIDA64 benchmarks. Binnen deze zien we veelal iets meer schommelingen bij herhaaldelijk testen, maar met meerdere runs per benchmark balanceert het aardig uit. Feitelijk gaat voor alle benchmarks op dat we pas echt conclusies kunnen trekken als de prestaties meer dan een procent of twee, en dan consequent tussen benchmarks, afwijken. Per benchmark run zelfs op een enkel moederbord is een dergelijke afwijking per run niet meer dan gebruikelijk.

De render test (Blender, BMW benchmark) waarbij alle cores hard aan het renderen gezet worden geldt ook als een pittige CPU belasting en bij gelijke CPU en RAM weegt dan geheel op het moederbord; een praktische, zwaar wegende test.

Wat betreft dat verbruik gaan we primair kijken naar het idle verbruik, oftewel wat verbruikt het systeem als je deze simpelweg aan laat staan, op onze Voltcraft 450PRO. Het verbruik bij maximale CPU prestaties wordt ook genoteerd, dit doen we met de AIDA64 Engineering versie benchmark met CPU-, FPU- en cache load.

Als laatste bekijken we de geluidskwaliteit met behulp van Rightmark Audio Analyzer. Dit doen we door middel van de loop-test waarbij zowel de uitgang als de ingang wordt gemeten. De keuze is hierop gevallen omdat het op deze manier snel en zonder externe audio hardware mogelijk is om te testen, echter kent wel de beperking dat in geval van ondermaatse prestaties het lastiger vast te stellen is of de oorzaak de kwaliteit van de geluidsweergave of juist de opname is.

Uiteraard kunnen we het niet laten om de combinatie van X299 Gaming Pro Carbon met Lightning Z even een beetje te showen. Daar zullen zelfs onze nuchtere, soms toch humor-beperkte oosterburen ook een beetje warm van worden.

Prestaties

Resultaten van de benchmarks

We kunnen wederom over 1% zaken discussieren, maar het blijft gewoon een beetje een lood om oud ijzer verhaal, zelfs met een enkele benchmark voorbij die 1% is het lastig om er heel veel waarde aan te hechten; we testen eigenlijk vooral om zeker te zijn dat een fabrikant geen fouten heeft gemaakt. Praktisch gezien zien we in recente moederbord vergelijkingen eigenlijk zelden of nooit prestatieverschillen waar we al te veel waarde aan kunnen hechten.

Het gebrek aan praktisch relevant prestatieverschil maakt het lastig voor de duurdere moederborden zoals bijvoorbeeld de Apex die naast de Gaming Pro Carbon in de grafiek staat, en daarmee dus makkelijker voor goedkopere modellen. Wederom toont het vooral aan dat je je vooral op de features moet richten die je wil en/of nodig hebt, want een grafiek zoals die van de prijs zie je hierboven niet terug.

Wel zien we, wederom, grote verschillen op gebied energieverbruik, waarbij de MSI X299 Gaming Pro Carbon toch positief opvalt naast de duurdere, minder zuinige Apex. Aan de andere kant moeten we ook stellen dat het verbruik van de Intel Core i9 setup eigenlijk weinig indruk maakt met de X399 Threadripper resultaten nog vers in het geheugen. Al kunnen we dat MSI niet kwalijk nemen. Hoewel we met wat communicatie en tweaken het verbruik van de Apex wel wat terug konden dringen zien we dat de veel gangbaardere MSI toch een ruime marge behoud. Idealiter zouden we meer X299 borden zien, maar vooralsnog kunnen we redelijk veilig veronderstellen dat het verbruik toch minimaal ‘ok’ is.

Geluidskwaliteit is inmiddels ook cruciaal, veruit de meeste gebruikers, gamers en liefhebbers zullen toch gebruik maken van de on-board audio. Geen gekke opvallende zaken wat de Realtek ALC1220 implementatie betreft van MSI, beide borden scoren wat audio betreft gewoon erg goed zoals we van deze luxere (voor on-board audio toch) chip zouden verwachten, met onderlinge verschillen eenvoudig samen te vatten als ‘niet significant’. Door de bank genomen zagen we voorheen al dat Asus en MSI hun S1220 implementatie iets beter voor elkaar hadden dan Gigabyte en ASRock als het op de grafieken aan kwam, en X299 lijkt geen uitzondering.

Verlichting

MSI heeft uiteraard RGB verlichting toegevoegd; we zien wat verlichting onder de chipset heatsink, bij het audio gedeelte, op het I/O gedeelte, en langs de rechter kant. Het kan altijd extremer, maar het oogt zo prima netjes en combineert goed met bijvoorbeeld de getoonde Cryorig H7 Quad Lumi koeler of de MSI Lightning Z. Pro tip: Die H7 Quad Lumi niet op een Core i9-7900X gebruiken, die komt daar echt tekort.

Wat beeldmateriaal:

Conclusie

Dat het high-end Intel platform vandaag de dag meer onder druk staat nu de concurrentie zowel vanuit AMD (Threadripper, maar ook Ryzen 7) als vanuit eigen huis (Intel Coffee Lake, met zes-core processoren voor socket Z370) is toegenoemen neemt niet weg dat het gewoon een heel indrukwekkend platform is. Zeker nu wij er iets na release instappen zien we eigenlijk geen zorgwekkende elementen, al gaat het vandaag natuurlijk primair om dit specifieke moederbord. Gezien we daadwerkelijke prestatieverschillen (op verbruik na) tussen borden onderling bijna kunnen negeren, al is het fijn om te zien dat MSI geen steken laat vallen, blijft het dan vooral de vraag of de geboden features voor jou gaan voldoen, en of je een eventuele meerprijs boven een eenvoudiger model waarvan de features voldoen de moeite waard zijn.

Met een brede, maar niet overdreven featureset op vrijwel alle fronten, plus een all-round nette kwaliteit van de onderdelen denk ik dat MSI in de basis gewoon een mooi all-round bord neer weet te zetten, en daarbij vooral ook de prijs gewoon netjes binnen perken houdt. Met de geboden opslag- en USB opties plus een degelijke stroomvoorziening, WiFi voorziening, audio implementatie en zes fan headers lijkt het voornaamste waarvoor je wellicht meer zou willen investeren een tweede of 10 Gbit netwerkaansluiting, maar dat is niet iets waar het gros van de gebruikers volgens mij echt wakker van zal liggen. Specifieke LN2 fanaten of andere extreme niches zoals enorme storage builds laten we met een redelijk toegankelijke middenklasser natuurlijk ook even buiten beeld; dit zal veelal toch voldoen.

We kunnen eigenlijk wel stellen dat het feature aanbod wel prima doordacht is, wat ons bij het tweede punt brengt: de meerprijs boven goedkopere alternatieven. Hoewel we wat druk uit eigen gelederen zien, bijvoorbeeld de 100 euro goedkopere X299 Raider die voor velen ongetwijfeld ook ‘zal voldoen’ zien we toch ook duidelijke meerwaarde in de Gaming Pro Carbon. Niet per sé strikt noodzakelijke elementen, maar wel de nodige handige en niet extreme extra’s zoals de fysieke knoppen op het bord, handige bios- en clear cmos switches, een diagnose scherm of WiFi (overigens kan je daar nog op besparen door de niet-AC versie van de Gaming Pro Carbon te overwegen)

Ook zeker niet onbelangrijk: flink wat visuele upgrades zowel in de afwerking, LED-opties als de leuke extra covers om het bord nog meer naar eigen smaak te kleuren. Ik zal 100 euro niet weinig geld noemen voor zij die de upgrade toch vooral vanuit het visuele element zullen overwegen, maar op de totale kosten van een stevige X299 build is dat verre van extreem, terwijl de visuele upgrade toch wel heel erg weet te overtuigen; het is gewoon een heel erg dik bord. Nu hebben we tal van zeer mooie X299 borden gezien, maar vooral die balans in de prijs laat toch aardig vaak te wensen over bij borden die visueel strijden met deze Gaming Pro Carbon. Hoewel de X299 Gaming Pro Carbon wellicht niet het meest extreem visueel gepimpte bordje is zorgt die combinatie met veel redelijkere prijsstelling toch dat dit bij elke standaard hele dikke moederbord vooral met het oog op de praktijk toch eigenlijk de interessantere is voor een veel grotere doelgroep dan de borden die hier nog een eurotje of honderd.. of twee of drie.. bovenop doen. Kan ik die extra’s waarderen? Veelal wel, maar gewoon veel moois voor je geld weten te bieden is voor ons toch een hele waardevolle plus.

Goed gebouwd, voor de meesten prima- of wellicht overcompleet, en visueel heel dik voor elkaar met een hele redelijke prijsstelling; Volgens mij is dat een overtuigend resultaat. Als ik in de markt zou zijn voor een X299 moederbord zou deze minimaal op mijn shortlist staan.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie:

Terug naar boven