Asus RoG X399 Zenith Extreme productervaring door Foritain

ASUS ROG Zenith Extreme review

- Inleiding
- Specificaties
- Uitpakken
- Bouw en features
- UEFI/BIOS
- Testmethode
- Prestaties
- Verlichting
- Conclusie

Het was even stoeien, maar het is zo ver: We hebben de eerste AMD Socket X399 moederborden kunnen testen en vergelijken! Zoals gebruik van een 850 of 1050 euro kostende AMD Threadripper processor doet vermoeden hebben we het natuurlijk niet over de minste bordjes, sterker nog tot zover wij kunnen zien heb je voor minder dan 350 euro op dit moment geeneens een optie.

Voor de Asus ROG Zenith Extreme moeten we nog iets hoger de boom in klimmen, want voor dit paradepaardje van de Asus line-up mogen we zo’n 599 euri’s uit onze broekzak kloppen. Republic of Gamers staat zoals altijd voor de bovenkant, naar verwachting zullen er binnenkort lager gepositioneerde modellen in de Strix of Prime serie beschikbaar komen.

Warning: Foto spam ahead, was te verwachten bij een ROG bordje vermoed ik? Dat een moederbord van deze klasse het voor een deel van alle aanwezige onderdelen moet hebben lijkt mij vanzelfsprekend.

Uitgeschreven specs voor handige doorzoekbaarheid, en screenshots van de Asus website voor beter inzicht in waar Asus de focus legt.

CPU
AMD SocketTR4 for AMD Ryzen™ Threadripper™ Processors
Supports CPU up to 16 cores
* Refer to www.asus.com for CPU support list

Chipset
Build in AMD X399

Memory
AMD Ryzen™ Threadripper™ Processors
8 x DIMM, Max. 128GB, DDR4 3600(O.C.)/3200(O.C.)/2800(O.C.)/2666/2400/2133 MHz ECC and non-ECC, Un-buffered Memory *
Quad Channel Memory Architecture
* Hyper DIMM support is subject to the physical characteristics of individual CPUs.
* Refer to www.asus.com for the Memory QVL (Qualified Vendors Lists).

Multi-GPU Support
Supports NVIDIA® 4-Way SLI™ Technology
Supports AMD 4-Way CrossFireX Technology

Expansion Slots
AMD Ryzen™ Threadripper™ Processors
4 x PCIe 3.0 x16 (x16, x16/x16, x16/x8/x16, x16/x8/x16/x8) *1
AMD X399 chipset
1 x PCIe 2.0 x4
1 x PCIe 2.0 x1

Storage
AMD Ryzen™ Threadripper™ Processors :
2 x M.2 Socket 3, with M Key design, type 2242/2260/2280/22110 storage devices support (Supports both SATA & PCIE SSD)*2
1 x M.2 Socket 3, with M key, type 2242/2260/2280 storage devices support (both SATA & PCIE mode)
1 x U.2 port*3
AMD X399 chipset :
6 x SATA 6Gb/s port(s),
Support Raid 0, 1, 10

LAN
Intel® I211-AT, 1 x Gigabit LAN Controller(s)
Anti-surge LANGuard
ROG GameFirst IV

Wireless Data Network
Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac+ WiGig 802.11ad*4
Supports MU-MIMO
Supports dual band frequency 2.4/5 GHz+ 60GHz
Up to 4600Mbps transfer speed

Bluetooth
Bluetooth V4.1

Audio
ROG SupremeFX 8-Channel High Definition Audio CODEC S1220
- Impedance sense for front and rear headphone outputs
- Supports : Jack-detection, Multi-streaming, Front Panel Jack-retasking
- High quality 120 dB SNR stereo playback output 113 dB SNR recording input
- ESS® ESS9018Q2C
- Supports up to 32-Bit/192kHz playback *5
Audio Feature :
- Optical S/PDIF out port(s) at back panel
- Sonic Radar III
- Sonic Studio III

USB Ports
AMD Ryzen™ Threadripper™ Processors :
8 x USB 3.1 Gen 1 port(s) (8 at back panel, blue)
AMD X399 chipset :
4 x USB 3.1 Gen 1 port(s) (4 at mid-board)
AMD X399 chipset :
2 x USB 2.0 port(s) (Type-A + USB Type-CTM, 2 at mid-board)
AMD X399 chipset :
1 x USB 3.1 Gen 2 front panel connector port(s)
ASMedia® USB 3.1 Gen 2 controller :
2 x USB port(s) (2 at back panel, , Type-A + USB Type-CTM)

ROG Exclusive Features
Clear CMOS button
ROG RAMCache II
ROG CPU-Z
ROG CloneDrive
Pre-mounted I/O Shield
Overwolf
GameFirst IV
Extreme Engine Digi+ :
- IR3555 PoweIRstage®
- MicroFine Alloy Chokes
- NexFET™ Power Block MOSFET
- 10K Black Metallic Capacitors
ROG Extreme OC kit :
- ReTry button
- Safe Boot button
- Start button
- Reset button
- Slow Mode
- LN2 Mode
- PCIe x16 Lane Switch
- EZ Plug
KeyBot II
- One-click Overclocking
- DirectKey
- ClrCMOS
- Power On
UEFI BIOS features :
- O.C. Profile
- Tweakers' Paradise
- ROG SSD Secure Erase
ROG RAMDisk
Extreme Tweaker
USB BIOS Flashback
Overclocking Protection :
- ASUS C.P.R.(CPU Parameter Recall)

Special Features
ASUS Dual Intelligent Processors 5-Way Optimization by Dual Intelligent Processors 5 :
- 5-Way Optimization tuning key perfectly consolidates TPU, EPU, DIGI+ VRM, Fan Expert 4, and Turbo App
TPU
- Fan Xpert 4 featuring Fan Auto Tuning function and multiple thermistors
Gamer's Guardian:
- SafeSlot
LiveDash OLED
AURA :
- Aura Lighting Control
- Aura RGB Strip Headers
- Aura Lighting Effects Synchronization with compatible ASUS ROG devices
- Aura Addressable Strip Header(s)
ASUS Exclusive Features :
- AI Suite 3
ASUS EZ DIY :
- ASUS CrashFree BIOS 3
- ASUS EZ Flash 3
ASUS Q-Design :
- ASUS Q-LED (CPU, DRAM, VGA, Boot Device LED)
- ASUS Q-DIMM
- ASUS Q-Connector
Overclocking Protection :
- ASUS C.P.R.(CPU Parameter Recall)

Back I/O Ports
1 x LAN (RJ45) port(s)
1 x USB 3.1 Gen 2 (black)USB Type-CTM
1 x USB 3.1 Gen 2 (red)Type-A
8 x USB 3.1 Gen 1 (blue)
1 x Optical S/PDIF out
1 x Clear CMOS button(s)
1 x USB BIOS Flashback Button(s)
1 x ASUS Wi-Fi GO! module (Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac+ WiGig 802.11ad and Bluetooth v4.1)
5 x LED-illuminated audio jacks
8 x USB 3.1 Gen 1 (blue)
1 x USB 3.1 Gen 2 (red)Type-A
1 x USB 3.1 (black)USB Type-CTM

Internal I/O Ports
1 x Aura Addressable Strip Header(s)
1 x ReTry jumper
1 x Safe Boot jumper
1 x U.2 port
2 x Aura RGB Strip Headers
2 x USB 3.1 Gen 1 connector(s) support(s) additional 4 USB 3.1 Gen 1 port(s)
1 x USB 2.0 connector(s) support(s) additional 2 USB 2.0 port(s)
1 x M.2 Socket 3 with M Key design, type 2242/2260/2280 storage devices support (Supports both SATA & PCIE SSD)
6 x SATA 6Gb/s connector(s)
1 x CPU Fan connector(s)
1 x CPU OPT Fan connector(s)
2 x Chassis Fan connector(s)
1 x H_AMP fan connector
1 x W_PUMP+ connector
2 x 8-pin EATX 8 V Power connector
1 x 24-pin EATX Power connector(s)
1 x Front panel audio connector(s) (AAFP)
1 x System panel(s) (Q-Connector)
1 x 5-pin EXT_FAN(Extension Fan) connector
1 x Slow Mode switch(es)
2 x Thermal sensor connector(s)
1 x LN2 Mode header(s)
1 x EZ Plug connector(s) (4-pin Molex power connector)
1 x Reset button(s)
1 x LN2 Mode switch(es)
1 x LN2 Mode jumper(s)
1 x Safe Boot button
1 x ReTry button
1 x U.2 connector*4
1 x Slow Mode jumper(s)
1 x System panel connector
1 x PCIe x16 lane switch
2 x T_Sensor Connector
1 x W_IN header
1 x W_OUT header
1 x W_FLOW header
1 x Start button
1 x USB 3.1 Gen 2 front panel connector
1 x PCIe x16 Lane Switch
1 x 9 pin Monoblock sensor

Accessories
User's manual
3 x SATA 6Gb/s cable(s)
1 x ASUS WiGig 802.11ad moving antenna *6
1 x ASUS 2T2R dual band Wi-Fi moving antennas (Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac compliant)
1 x ROG VGA Holder
1 x ROG DIMM.2 Fan Stand Pack (s)
1 x ROG AREION 10G
1 x Fan Extension Card (3 x 4-pin fan out)
1 x Fan Extension card screw pack
1 x Fan Extension card cable
1 x SLI HB BRIDGE(2-WAY-L)
1 x ROG big sticker
1 x Q-Connector
1 x 10-in-1 ROG cable label
1 x M.2 screw kit (long screw and mount)
2 x M.2 screw kit (short screw and mount)
1 x DIMM.2 extension card with 2 x M key, type 2242/2260/2280/22110 storage devices support (SATA & PCIE 3.0 x 4 mode)
1 x ROG Logo Sticker(s)
1 x Extension Cable for RGB strips (80 cm)
1 x Extension cable for Addressable LED
3 x Thermistor cable(s)
1 x USB drive with utilities and drivers
1 x ROG coaster(s)

BIOS
128 Mb Flash ROM, UEFI AMI BIOS, PnP, WfM2.0, SM BIOS 3.0, ACPI 6.1, Multi-language BIOS,
ASUS EZ Flash 3, CrashFree BIOS 3, F11 EZ Tuning Wizard, F6 Qfan Control, F3 My Favorites, Last Modified log,
F12 PrintScreen and ASUS DRAM SPD (Serial Presence Detect) memory information

Manageability
WfM 2.0, WOL by PME, PXE

Operating System
Windows® 10 64-bit

Form Factor
Extended ATX Form Factor
12 inch x 10.9 inch ( 30.5 cm x 27.7 cm )

Note
1. The PCIE_X8/x4_4 slot shares bandwidth with U.2. In 4-Way configuration, if the PCIE_X8/x4_4 is used in x8 mode, U.2 port will be disabled.
2. ROG DIMM.2 Card supports 2 x M.2 SSDs.
3. U.2 Shares bandwidth with the PCIE_X8/x4_4 slot.
4. Wi-Fi 802.11ad(WiGig) is only available in certified countries.
5. Due to limitations in HDA bandwidth, 32-Bit/192kHz is not supported for 8-Channel audio.
6. Due to different countries' regulations, 802.11ad(WiGig) moving antenna is only bundled in certified countries.
Products certified by the Federal Communications Commission and Industry Canada will be distributed in the United States and Canada. Please visit the ASUS USA and ASUS Canada websites for information about locally available products.
All specifications are subject to change without notice. Please check with your supplier for exact offers. Products may not be available in all markets.
Specifications and features vary by model, and all images are illustrative. Please refer specification pages for full details.
PCB color and bundled software versions are subject to change without notice.
Brand and product names mentioned are trademarks of their respective companies.

Waar te beginnen. Socket TR4 / X399 chipset moederborden zijn uiteraard voor de AMD Ryzen Threadripper processoren. In tegenstelling tot wat sommigen beweren is het niet mogelijk om twee Ryzen 5’s of 7’s aan elkaar vast te plakken en deze in dit moederbord te doen; dat talent is enkel aan AMD toebedeeld. Één van de Threadripper focuspunten is het ruime aantal PCI-e lanes, waar Asus gretig gebruik van maakt en 4x SLI en 4x Crossfire support voor toevoegd, tot zover SLI en Crossfire zinvol zijn. En mocht het straks van de afmetingen niet duidelijk zijn: Dit is een E-ATX monster.

Focuspunten zijn drie M.2 sloten die worden of kunnen worden gekoeld, details straks, gesynchroniseerde RGB verlichting (goh) inclusief RGB headers, het LiveDash OLED scherm om foutcodes uit te lezen, systeeminformatie weer te geven of als je in een olijke bui bent zelf plaatjes weer te laten geven, en Asus roept het niet bewust maar laten we het er op houden dat er veel, heel erg veel focus ligt op de visuals van het bord.

Aan technische aspecten echter geen tekort. Gigabit internet op het bord zelf, 802.11ad Wi-Fi, Bluetooth, en de aanwezigheid van een 10Gbit/s netwerk kaart voor in een PCI-e slot. Dat laatste is fijn, het was in mijn optiek praktisch het enige wat de Crosshair VI Extreme miste om echt op elk front ongeslagen te zijn ondanks dat ik zelf geen 10Gbit/s netwerk heb liggen. Het is echter de 802.11ad, ja: -ad, Wi-Fi waar ik even stil bij wil staan, want in een eerdere test zagen we dat dit 60 GHz Wi-Fi netwerk in staat is om echte Gigabit snelheden te halen. Nu hebben wij al een tijd lang een Wireless –ad netwerk, maar aan clients ontbrak het nog, feit dat we dit nu ingebouwd treffen op een moederbord is dan natuurlijk erg mooi.

In detail treden over de prestaties van die verbinding doen we echter nog niet, we hebben de keuze gemaakt de tijd eerst te besteden aan de verschillende moederborden, de processor zelf, en de koeling van Threadripper. We gaan naderhand terugkomen op 60 GHz WiFi en de performance met echte clients in plaats van een router-router bridge.

Iets anders dan de SupremeFX implementatie van de S1120 van Realtek hadden we uiteraard niet verwacht in een Asus bordje. Ook kenmerkend voor top-end Asus is de focus op USB poorten; 8 USB 3.0 (sorry, 3.1 Gen1) achterop, USB 3.1 Gen2 in Type-A en Type-C uitvoering achterop, plus een interne USB 3.1 Gen2 poort naast de welbekende dubbele interne 3.0 headers. Liefhebbers van meerdere devices met interne USB 2.0 headers vallen echter buiten de boot op de Asus, #USB3AllTheThings I guess? Gelukkig zijn er verloopjes voor.

Verder treffen we nog de nodige enthousiast-class features aan op gebied van overclocking en custom waterkoeling, zoals extra headers en meetpunten.

Bij een high-end moederbord verwachten we een high-end unboxing, en Asus stelt op dat gebied wederom niet teleur. Dikke, stevige verpakking. Goede productpresentatie, en een mooie goed gevulde laag met een flinke hoeveelheid stickers voor de lol, stickers om je kabels te herkennen, een onderzetter (why the .. not), en een leuk zetje richting cablemod; die gasten hebben hele leuke kabels.

De doos is verder nog serieus gevuld met o.a. zes sata kabels, verlengkabels voor RGB strips, een SLI, Tri-SLI en Quad-SLI bridge, en flinke haaienvin style units voor de antennes.

Voor liefhebbers van veel fans, vermoedelijk vooral handig voor de custom water dames en heren, is het fan-expansie bord. Daar zitten drie extra fanheaders op en drie extra temperatuur sensor headers.

De optionele 10 Gbit/s netwerkkaart ziet er ook lekker uit. Nu zullen de meesten nog geen 10Gbit/s netwerk hebben, maar het kan soms snel gaan. Ik wil wel de kanttekening erbij zetten dat Asus ook gewoon een tweede netwerkpoort op het i/o paneel had kunnen plaatsen, met de benodigde 10Gbit/s netwerkchip ergens op het moederbord gesoldeerd. Maar goed, er zal een reden voor zijn.

En we zijn er nog niet: we zien de ROG DIMM.2 expansiekaart, daar komen we ook nog op terug, en iets wat we echt vaker hopen te zien: Alle drivers en software op een USB stickje. Want wie gebruikt er nog een optische drive op een build als dit?

Kleinigheidje, maar ik blijf er voorstander van: het simpele verloopje om het aansluiten van je case-kabels te vereenvoudigen.

Bij de eerste aanraking met de verpakking zal je even schrikken van het gewicht, maar er zit dan ook het nodige in de doos. Je komt er echter spoedig genoeg achter dat al die bovenstaande accessoires en extra’s nagenoeg geen impact hebben gehad, want de ROG Zenith Extreme weegt als een beest. Dat flinke gewicht helpt absoluut bij de eerste positieve indrukken, plus het feit dat het PCB zelf er uitstekend uit ziet, maar Asus zou Asus niet zijn als er natuurlijk ook nog het nodige was om naar te gapen.

Te beginnen met de chipset- en eerste m.2 slot heatsink. Geborsteld au, ROG logotje, spiegeleffect, sehr gut.

Het I/O gedeelte is eigenlijk nog opvallend recht-toe-recht-aan voor een Asus ROG bord, met een enkel LED lijntje en geen al te absurde lijnen. Onderop treffen we een klein venstertje aan. Met een mooie scherpte en top kijkhoeken kunnen we hier basale informatie over ons systeem uitlezen, standaard geeft hij de temperatuur van de CPU weer, maar als er sprake is van errors zien we die hier ook. Je eigen logo kunnen weergeven is een leuk concept, maar het is wel vrij klein; zelfs in een build direct naast je valt het niet heel erg op.

Audio deel is ook afgekapt, dergelijke looks kennen we van Asus, en onderaan zien we de veel gebruikte nichicon audio caps er net tussen zitten.

Bovenop het bord ook de nodige koelelementen, wederom de geborstelde look. Het wordt vermoeiend, maar Asus heeft dan ook een reputatie hoog te houden wat componentkeuze en afwerking betreft: ook hier toch strakke plaatjes. Ook de heatpipe zien we graag en zal gezien het mogelijke verbruik van twee Ryzens, sorry één Threadripper, niet overbodig zijn.

Onze eerste aanraking met het TR4 socket is even.. wow. Dat ding is echt frigging huge. High-end platform betekend acht geheugensloten, en verplaatsen we de camera naar het midboard zien we ook niets minder dan high-end: dik PCB design, ongelofelijk veel parts op vrijwel elke vierkante centimeter terwijl het bord zelf toch ook huge is, en een dikke uitvoering van elk PCI-e slot.

Opslag op de Zenith Extreme. Het eerste M.2 slot vinden we onder het de ROG heatsink. Deze schroef je ervan af, en vervolgens verberg je die mooie dikke Samsung 960 Pro alsof het niets is.

Vervolgens zal Asus gedacht hebben waar ze die extra M.2 sloten nu kwijt zouden moeten, TR4 vreet tenslotte het halve bord op. De oplossing komt in de vorm van een extra DIMM.2 slot naast je geheugen, waar de riser kaart in kan. Hierop kan je twee SSD’s kwijt, zowel NVMe als SATA. Op dit geval kan je tevens een klein (meegeleverd) bracketje plaatsen waar je vervolgens een ventilator op kan monteren, met nog wat flexibiliteit wat betreft de positie ervan.

Verder zien we twee U.2 sloten die iedereen gebruikt, en zes SATA poorten. Dat laatste is niet heel extreme, al betwijfel ik in hoeverre dat een issue is met al dat M.2 geweld.

We doen een rondje langs de vele, vele aansluitingen op het bord die we in de specificaties genoemd zagen. Van links onder naar rechts boven.

Rechtsboven treffen we een opvallende switch aan om de PCI-e sloten in- of uit te schakelen, daar zal vast iemand om zitten te springen, ik had het niet kunnen bedenken. Fysieke switches zijn voor reviewers wel een must, dus fijn om die hier te zien. En twee Ryzens voed je natuurlijk met twee 8-pin CPU power headers. (en nu hou ik op met 2x Ryzen grapjes), en helemaal bovenaan vinden we nog een extra RGB LED strip.

Tot zover ik nog niet weg was van de fysieke indrukken van dit bord maakt het I/O deel het echt helemaal af. Niks geen I/O shield, maar gewoon een stevig, metaal afgewerkt, ingebakken cover die er niet alleen retestrak uit ziet maar ook echt stevigheid geeft aan alle poorten terwijl je ze gebruikt. Ook dit zien we graag meer, heck: op elk bord, vanaf nu.

Zoiets kunnen we ook voor de dikke achterkant zeggen. Ziet er geweldig uit, maar natuurlijk vragen we ons ook af of dit niet een beetje een stap te ver is en/of de meerprijs echt waard is.

De moderne bios uitvoering van ASUS klopt als een bus. Nu maak ik redelijk veel gebruik van ASUS moederborden en helpt het altijd dat je de bios al kent, maar ook vergeleken met vergelijkbaar bekende alternatieven heb ik de ASUS bios wel hoog zitten wat betreft overzichtelijkheid, een aantal screenshots:

Op één na zijn alle tig fan headers zijn DC of PWM aanstuurbaar, positief en nog altijd niet de standaard, maar let wel op dat een aantal headers gekoppelde instellingen hebben. Enkel de “COV_FAN” is dat niet, bedoeld voor de kleine ventilator op je DIMM.2.

AMD X399 moederborden zullen worden getest met onze AMD Ryzen Threadripper 1920X: 12 Cores, 24 Threads, één verdomd dik plaatje om te aanschouwen, en laten we eerlijk zijn: de CPU serie met de aller aller aller tofste naamgeving ooit.

De voeding is afkomstig uit de stallen van Seasonic in de vorm van de Focus Gold 650W. Met deze gloednieuwe units heropenen ze de aanval op het middensegment van goede, betaalbare PSU's betreft.

Geheugen komt van Corsair in een hele bijzondere vorm: Corsair Dominator Platinum Special Edition Torque DDR4, twee maal 16 GB. Een limited edition kit met een 3200MHz rating. Voelt en oogt nog beter dan de foto's doen vermoeden overigens.. niet normaal.

Hoewel we tot dusver geen problemen met 3200MHz hebben ervaren (simpelweg via de XMP Setting) testen we tevens op 2666 MHz en gaan we uit van die resultaten. Dit om te voorkomen dat we op eventuele toekomstige borden geen vergelijking kunnen maken wanneer die specifieke instelling daar niet werkt. Let ook op dat Threadripper Quad Channel geheugen ondersteuning biedt voor betere prestaties in specifieke op het geheugen leunende taken. Voor de onderlinge vergelijking van moederborden echter irrelevant.

Omdat de AMD Ryzen Threadripper geen ingebouwde GPU kent maken we gebruik van een Asus GeForce GTX 1080 ROG Strix OC 11Gbps GPU.

Alle systemen worden met een schone Windows 10 Pro x64 installatie getest.

Voor prestaties richten we ons primair op Passmark en Cinebench 15, twee populaire en vooral ook consequente benchmarks. Binnen Cinebench kijken we naar multicore en single core performance en de invloed van de tuning van het moederbord daarop , en bij Passmark primair naar de CPU en Memory benchmarks. Die laatste test weliswaar het geheugen, maar bij een vast profiel kunnen we wel de invloed van het moederbord op de geheugenprestaties vaststellen.

Daarnaast kijken we naar PC Mark 10, een all-round suite, de Mozilla Kraken benchmark, en een aantal verschillende AIDA64 benchmarks. Binnen deze zien we veelal iets meer schommelingen bij herhaaldelijk testen, maar met meerdere runs per benchmark balanceert het aardig uit. Feitelijk gaat voor alle benchmarks op dat we pas echt conclusies kunnen trekken als de prestaties meer dan een procent of twee, en dan consequent tussen benchmarks, afwijken. Per benchmark run zelfs op een enkel moederbord is een dergelijke afwijking per run niet meer dan gebruikelijk.

De render test (Blender, BMW benchmark) waarbij alle cores hard aan het renderen gezet worden geldt ook als een pittige CPU belasting en bij gelijke CPU en RAM weegt dan geheel op het moederbord; een praktische, zwaar wegende test.

Wat betreft dat verbruik gaan we primair kijken naar het idle verbruik, oftewel wat verbruikt het systeem als je deze simpelweg aan laat staan, op onze Voltcraft 450PRO. Het verbruik bij maximale CPU prestaties wordt ook genoteerd, dit doen we met de AIDA64 Engineering versie benchmark met CPU-, FPU- en cache load.

Als laatste bekijken we de geluidskwaliteit met behulp van Rightmark Audio Analyzer. Dit doen we door middel van de loop-test waarbij zowel de uitgang als de ingang wordt gemeten. De keuze is hierop gevallen omdat het op deze manier snel en zonder externe audio hardware mogelijk is om te testen, echter kent wel de beperking dat in geval van ondermaatse prestaties het lastiger vast te stellen is of de oorzaak de kwaliteit van de geluidsweergave of juist de opname is.

Uiteraard niet specifiek voor dit bord, maar gezien deze de Threadripper-kop afbijt lopen we de installatie even door door middel van nog wat foto's. Want again: hot damn... gewoon een hand vol CPU.

Wat een heerlijk mechanisme, goed doordacht met de momentsleutel en de clips om schade te voorkomen. De grootste CPU is daarmee meteen één van de prettigste en comfortabelste om mee te bouwen, behalve even het zweten van het feit dat het dik 850 euro kost, maar goed.

Het resultaat met.. Noctua! Ok, de kleurstelling moet je liggen, maar als één van de eerste specifieke TR4 koelers op de markt durven we het niet te maken om er meteen andere fans op te knallen.. Meer over de Noctua TR4 line-up soon!

En nee, we kunnen er geen genoeg van krijgen eigenlijk. Overigens laten we jullie slechts een fractie van het totaal aantal foto's zien, de oorspronkelijke map letterlijk genaamd "Fap Map" kende er ruim 1000.

Wat vooral opviel was dat onze Threadripper build (of builds) feitelijk zonder enige moeite of aandacht tot stand kwamen. De aller eerste dagen met Ryzen waren af en toe wel even knutselen; er was tenslotte nog veel onduidelijk voor de officieele release en moederbordfabrikanten vielen over hun eigen benen heen om drivers- en biosupdates uit te brengen.

Threadripper op alle drie de borden liep echter als een zonnetje, en we hebben alles van bios updates, Windows- en driver installaties tot elke individuele benchmark prima kunnen doen.

Als je echter denkt dat een duurder moederbord je per definitie betere prestaties geeft kom je van een koude kermis thuis. Asus is traditioneel vrij aggressief in de afstelling, en net als bij de Crosshair VI Extreme zien we ook de Zenith Extreme gemiddeld genomen toch nipt vaker de leiding pakken, maar het zit eigenlijk allemaal wel in de marge.

Praktisch gezien is het feit dat je het verschil gewoon niet gaat merken, althans de prestaties niet, wat dat betreft is het (vooralsnog) irrelevant welk bord je pakt. Opvallend is wellicht dat de marges nog wat kleiner lijken dan met de X370 vergelijking het geval was.

Het gebrek aan praktisch relevant prestatieverschil maakt het lastig voor high-end moederborden zoals deze Asus Zenith Extreme. Ook een grote focus op de kwaliteit van de stroomvoorziening (VRMs) lijkt niet het verschil te kunnen maken in het overclocken van onze Threadripper 1920X, we zijn daar nog volop mee bezig, maar net als bij Ryzen lijkt vooral de chip zelf de beperking op te leggen. Veel overclock features maken het zeker aangenamer, en meer dan een basale stroomvoorziening is toch zeker een eis, maar top-end biedt geen verdere garanties, het biedt vooral die features.

Verschillen zien we wel op gebied energieverbruik. We zagen Asus bij de X370 borden ook redelijk onzuinig zijn in idle, en ook bij de Zenith Extreme is dat het geval; 15 Watt meer dan de Fatal1ty Gaming is toch fors. Wellicht is er wat te tunen, maar om vergelijkingen praktisch te houden testen we de out-of-the-box performance, met enkel de meest recente bios en vaste geheugenclocks als aanpassing.

Hoewel de Crosshair VI Extreme in load weer concurrerend was op gebied van verbruik zit de Zenith ook daar een vergelijkbare hoeveelheid hoger. Ik vind het wat vroeg voor zwaarwegende conclusies, maar het lijkt mogelijk dat het bord an sich gewoon meer gebruikt. Aan RGB zal het niet liggen, de ASRock biedt dat ook, en zo’n OLED dingetje zal het ook niet zijn, maar er speelt wel degelijk iets.

Geluidskwaliteit is inmiddels ook cruciaal, veruit de meeste gebruikers, gamers en liefhebbers zullen toch gebruik maken van de on-board audio. Omdat we bij een ander X399 bord wat afwijkende resultaten zagen (vreemd genoeg hogere SnR en DR scores dan technisch mogelijk zou moeten zijn) laten we de grafieken even achterwege, maar ook hier lijkt Asus het boeltje weer prima op orde te hebben. Door de bank genomen zagen we voorheen dat Asus en MSI hun S1220 implementatie iets beter voor elkaar hadden dan Gigabyte en ASRock, en SupremeFX was in dat opzicht al jaren een veilige keuze, en ook hier is er niets op te merken.

Knap is hij (of zij) die de betere en beste implementaties van elkaar in de praktijk weet te onderscheiden, maar desondanks een fijne wetenschap dat dit onderdeel geen negatieve overweging is.

Hoewel je van goeden huize moet komen om de prestaties van elkaar te onderscheiden, laten we niet vergeten dat dit –allemaal- high-end spul is, valt er wel degelijk wat te zeggen voor de uitstraling. Niet alleen dat, maar één vlak waarop het dag en nacht verschil is tussen Asus en ASRock is de software welke je gebruikt om de RGB verlichting aan te sturen. Het is niet eens zo dat de Asus software helemaal geweldig is, ook zij kunnen m.i. wat leren van de devs van bijvoorbeeld Logitech, Razer of Steelseries, maar het is meer dat de RGB app van de directe concurrent in deze grafieken gewoon minder is. Naast de synchronisatie voordelen oogt de app frisser, voelt deze intuïtiever en vooral: zijn de mogelijkheden beter en ruimer instelbaar.

Het resultaat is wederom iets waar ik weinig kwaad over kan zeggen. We hebben Asus soms wel eens door zien slaan, maar de laatste borden die ons passeerden troffen toch een in mijn ogen uitstekende balans tussen ‘dik’ en ‘wel wat RGB’, maar toch vooral zonder echt te overdrijven. Smaken verschillen, maar ik mag zeggen dat ik hier toch wel enthousiast van word. En ja, ik serveer je hier veel te veel foto’s, maar na weer eens veel te veel tijd met de fotomap bezig te zijn was de snellere oplossing om de resterende foto’s allemaal maar te delen dan met pijn in het hart ze weg te filteren. #Dealwithit.

Voor we het specifiek over het bord gaan hebben wil ik toch nogmaals kwijt dat wat we tot dusver van Threadripper hebben gezien echt uitstekend is. We moeten niet vergeten dat deze processoren nauwelijks te koop zijn, moederborden nauwelijks te koop, het aanbod aan koelers momenteel mega beperkt is, en daarmee dus redelijk weinig ervaringen gedeeld zijn. Wanneer je als early adopter dan een nieuwe serie instapt en een platform en systeem ervaart dat voelt als een doorgewinterde Intel Core generatie zoveel, dan is dat toch veelbelovend. En ja, we vergelijken hier prestaties met andere borden met dezelfde chip, maar laten we er vooral niet aan voorbij gaan hoe indrukwekkend sommige van die benchmarks zijn. Even dik 2400+ punten in Cinebench alsof het niets is, pft.

Een high-end platform dus, en daarbij zullen high-end moederborden de norm zijn. En de Asus ROG Zenith Extreme is niet high-end, maar is gewoon echt ultra-high-end. En zoals we van ultra-high-end van Asus gewend zijn zit daar een ‘pittig’ prijskaartje aan vast. Zoals in vorige generaties uit zo’n prijskaartje zich niet direct in betere prestaties, althans niet vergeleken met de twee andere X399 borden momenteel tot onze beschikking. Iemand gebruikte de term ‘Asus tax’, om aan te geven dat Asus gemiddeld genomen aan de dure kant zit, maar we merken in de praktijk toch ook wel dat Asus daarvoor een paar dingen echt goed voor elkaar heeft. Kleine dingen zoals de uitvoering en afwerking van de software of de opties en afwerking van de BIOS zijn een voorbeeld, geen ontbrekende PWM feature op CHA_FAN headers zijn een ander, en details zoals de drivers op een USB stickje, stickergeneuzel, case badges, RGB LED fan extensions of de veel grotere en vrij te plaatsen draadloze antenne boven standaard vaste stokjes zijn er weer één. Ik zal niet stellen dat die zaken voor iedereen uitmaken, en het zou blijk zijn van een compleet ontbrekende realiteitszin als iemand het woord ‘noodzakelijk’ bij een 599 euro moederbord zou betrekken, maar de aandacht zit ontegenzeggelijk in de details als het op ROG moederborden aankomt.

Een ander dergelijk voorbeeld vind ik de ingebouwde I/O cover, deels vanwege de aantrekkelijkheid, maar ook deels echt praktisch: de aansluitingen zitten er steviger in dan gebruikelijk. Of de gekleurde LEDjes in de audio poorten? Toegegeven, niet strikt noodzakelijk, maar dat wil je toch ook als je besluit dergelijk geld neer te leggen. En we zien zeker niet alleen secundaire elementen waarop Asus aandacht toont, want er valt genoeg te zeggen voor een high-end stroomvoorziening, een top niveau PCB bouw- en afwerking, handige features zoals het OLED schermpje of de vele overclock- en custom waterkoeling headers. Zo treffen we wederom een grote LN2 focus aan, iets waar wij zelf dan weer niet aan doen maar toch ook vraag naar is door de fanatiekste liefhebbers. Of wat te denken van de extra fan extensie kaart, 10 Gbit/s LAN of wat naar mijn weten het eerste bord is met Wireless –ad, oftewel 60 GHz WiFi; daarover binnenkort meer. Dat gezegd hebbende, gezien dit het meest extreme bord in de line-up is, wellicht waren nog wat meer fan headers op het bord zelf (nu 6, wel 9 met de extension) zoals de Crosshair Extreme leuk voor de extremere builds.

Of het een gevolg van alle features is of gewoon aggressieve instellingen weet ik niet, maar het stroomverbruik ligt wel heel duidelijk hoger dan bij de andere twee. Dat is zeker iets om over na te denken, al verwacht ik nog wel dat daar wel wat aan te tunen moet zijn. Dat kan haast niet anders, maar een terecht minpunt is gevonden. Los van die duidelijke kanttekening: natuurlijk vraag ook ik mij af of elke gemaakte designkeuze wel de aller handigste is geweest, en of het hier en daar niet form over function is. De DIMM.2 die twee van de drie M.2 SSD’s uit de GPU hotzone haalt (de derde zit snug onder een heatsink, sowieso: drie M.2 SSD’s.. the fudge..) en ze meer in de airflow zone brengt, zelfs zonder de optionele fan, vind ik wel een heel strak voorbeeld, maar van de 10 Gbit/s netwerkadapter vraag ik mij af of het niet handiger was geweest om deze chip gewoon op het moederbord te bouwen inclusief extra aansluiting op het I/O deel. Niet dat ik het vervelend vind om een los dik 100 euro kostend 10 Gbit/s netwerkkaart te hebben, het losse element heeft ook zeker zijn voordelen, maar het lijkt mij ook niet ondenkbaar dat er toch een beetje mee heeft gespeeld dat men zeker wil zijn dat je bij het uitpakken serieus overdonderd wordt door de hoeveelheid extra’s (moet ik de mooie cover achterop het bord nog even aanwijzen?). Maar één ding is zeker: dat is echt gelukt.

Het is, bij elke standaard, een bizar dik moederbord. En één waarvan ik mij heel goed kan voorstellen dat je, wanneer je toch al hoog in de boom kijkt, zoiets hebt van “f it, ik leef maar één keer”. Voor Jan modaal, Jan dubbelmodaal of vermoedelijk zelfs Jan Smit gaan we binnenkort hopelijk nog eens kijken naar wat Asus met de Strix of Prime line-up in gedachten heeft, maar voor de Jan Rockefellers (John, Jan, same thing right? Niet zeuren) onder ons laten we de prijs even varen, letten we even niet op wat we nu echt strikt noodzakelijk (Strix noodzakelijk, hurr hurr) achten voor onze build, en kijken we vooral naar het totaalplaatje wat product te bieden heeft. En die kunnen we maar op één manier samenvatten: Want.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie:

Terug naar boven