AMD Ryzen 7 1800X Boxed productervaring door Foritain

Review: AMD Ryzen R7 1800X

- Inleiding
- Wat is Ryzen?
- Uitpakken
- Testmethodes
- Prestaties
- Conclusie

In de laatste drie jaar (and change) dat wij producten in beeld en woord hebben gebracht hebben we daar ontzettend veel plezier aan beleefd, zeker wanneer je van tijd tot tijd de echt grote ontwikkelingen van dichtbij mee mag maken is dat een geweldige ervaring. Maar laten we eerlijk zijn, echt grote ontwikkelingen is maar eens in de (ik noem maar wat) 100 reviews sprake van. In die jaren heb ik mijzelf aangeleerd om niet in een hype mee te gaan, vaker dan niet zorgen hoge verwachtingen enkel voor teleurstellingen, en simpelweg te wachten totdat een product in mijn eigen handen ligt om dan met minimaal vooroordeel aan de slag te kunnen gaan.

Hoewel je dit op 2 maart 2017 of nog later zal lezen ‘pen’ ik deze woorden een kleine week eerder neer. Het is de dag nadat we van AMD de laatste update kregen over hun nieuwe Ryzen processoren, en op moment van schrijven heb ik nog geen Ryzen processor in handen. Ik ga hier dus een klein beetje tegen mijn geloof in door dit nu te schrijven, maar soms kan het niet anders. ‘Hype’ is overigens niet de juiste woordkeuze, maar de hoeveelheid spanning die ik op dit moment ervaar vanwege AMD Ryzen is door geen enkel ander product in de laatste jaren geëvenaard. Niet omdat ik een AMD fanboy ben, welk merk er op een product staat boeit uiteindelijk niet, maar omdat ik oprecht hoop dat AMD weer echt mee gaat doen in CPU-land.

Hoewel ik heb nog fraaie herinneringen heb aan vele AMD CPU’s draaien mijn eigen rigs de laatste jaren bijna exclusief Intel. Ook AMD zelf kan er echter niet omheen dat ze de laatste jaren op gebied van dikke consumer processoren simpelweg niet toe deden. Hun APU reeksen, de processoren met duidelijk sterkere ingebouwde graphics dan Intel deden dat wel in de betaalbare klasse, en gaan we eventjes terug dan hadden ze ook zeker interessante opties voor zij die een betaalbare game-pc wilde bouwen. Wilde je echter iets in de midden- of hogere klasse? Dan kocht je Intel, simpel.

En volgens AMD komt daar nu verandering in met de AMD Ryzen™ 7 processoren processoren. Met alles wat tot dusver door AMD is getoond en door tal van mensen die het concept ‘NDA’ niet heel strikt nemen is gelekt moet het ook heel gek gaan lopen als we niet daadwerkelijk op het punt staan om weer echte concurrentie op de processormarkt te gaan zien: echte alternatieven voor mensen die een mid- of high end systeem willen, interessante opties voor mensen die meerdere rekenkernen goed kunnen benutten zoals streamers en foto- en videowerkers, en voor ons zuunige Hollanders: voor mooie prijzen. Als het werkelijkheid blijft dan gaan wij geeks mooie tijden tegemoet, en dat alleen al is reden tot flinke spanning.

Er staat echter ‘review’ bovenaan, en niet preview, en wat je gaat lezen is ook de daadwerkelijke hands-on ervaring en we gaan gewoon keihard vergelijking. Gezien de processor zelf slechts luttele uren voor de officiële release binnen kwam is deze introductie en de introductie voor Ryzen echter voorafgaande het testen geschreven.

Ryzen is het product wat het voor AMD moet gaan doen. Voordat we hands-on gaan een blik op de papieren van de drie modellen die nu uitkomen en de basis van Ryzen zelf..

Ryzen is een geheel nieuwe processor van AMD, van de grond af ontworpen en zodoende niet te vergelijken met eerdere AMD producten. Waar AMD voorheen achterliep op Intel wat procedé betreft maakt Ryzen net als bijvoorbeeld Kaby Lake gebruik van 14nm transistoren, een procedé in dezelfde ordegrote is cruciaal om bij te kunnen blijven op gebied van prestaties –en- efficiëntie. Het grootste nieuws is dat op gebied van IPC, prestaties per core per clock en het onderdeel waarop AMD ver achter liep, AMD een sprong van 52% claimt te hebben gehaald (interessant: de doelstelling van 40%) en daarmee het gat met Intel zegt te hebben gedicht. Het praktisch even grote nieuws is dat AMD zich volledig inzet op meer cores dan de concurrent: 8 cores vanaf ca 359 euro in plaats van 1000+ euro, waarmee voorbij-quadcore eindelijk naar het grote publiek komt, en uiteraard met Hyperthreading (8C16T). En geen gedoe met halve cores ook meer, tsk Bulldozer. Je zou zelfs kunnen stellen dat Ryzen wat opbouw aardig overeenkomst met de concurrent, maar dan simpelweg meer cores wil bieden voor minder geld. Wederom: Dat –klinkt- natuurlijk veelbelovend.

De opbouw:

De AMD Ryzen 7 1800X is het topmodel van de nieuwe generatie, en met de sub-toppers Ryzen 7 1700X en Ryzen 7 1700 vormt dat drietal de voorste linie van AMD zijn aanval op het midden- en hoge segment. Vooralsnog is er niets concreet naar buiten gebracht wanneer lager gepositioneerde chips gaan komen. Maar 8 cores, 16 threads, een TDP van 95W, 20MB cache (4MB L2 / 16MB L3) en een inmiddels bekende verkoopprijs vanaf zo'n 569 euro voor de 1800X is geen misselijk begin. De nieuwe Ryzen 7 processoren hebben geen ingebouwde grafische capaciteit, een losse grafische kaart is dus vereist. Ook zien we dat de R7 1700 met een koeler komt, maar je voor de 1700X en 1800X een aftermarket koeler moet kopen; iets wat we van Intel kennen van het Core-Extreme platform, en recentelijk ook de Skylake en Kaby Lake quadcores die overclocken toestaan.

Even aandacht voor de geheugenspecs. Net zoals Intel Skylake en Kaby Lake draait AMD Ryzen dual channel geheugen in tegenstelling tot de quad channel optie van het Intel X99 / -Extreme platform. Wanneer je gebruik maakt van 2 DIMMs dan ligt de officiele snelheid op 2666MHz, maar wanneer je gebruik maakt van 4 DIMMs ligt die op 2133MHz. Uiteraard kunnen moederbordfabrikanten de ondersteuning voor hogere snelheden zelf toevoegen.

Het nieuwe platform is ook zeker het bespreken waard, want met AM4 maakt AMD de stap naar enkele moderne technieken waar de high-end gebruiker anno 2016 al mee was verwend maar bij AMD nog niet mogelijk waren: NVMe support voor de snelste SSD’s, USB 3.1 (en geen gen1 onzin verhalen, tsk mobo bouwers), PCIe 3.0 en DDR4. Nee het is niets nieuws en Intel heeft het al langer, maar het is al nieuws op zich dat AMD in elk geval een beetje langszij komt.

Opvallend is dat voor AM4 weliswaar een nieuwe bolt-stijl (schroeven dus) installatie kent om processorkoelers optimaal te laten presteren dat ze toch compatibiliteit hebben aangehouden met oudere FM2+ en AM3 koelers met clips te werken (Let op: Niet met oude koelers die hun eigen backplate gebruiken, enkel de AMD backplate). AMD heeft ook aangegeven volledig op AM4 in te blijven zetten voor de volgende generaties, mits verandering niet nodig gaat zijn om bijvoorbeeld DDR5 of PCIe Gen4 te ondersteunen (zaken die vooralsnog ver verwijderd lijken), een ander onderdeel waar ze tegen Intel af willen zetten waarbij je om de generatie aan een nieuwe socket vastzit, of als je pech hebt elke generatie in het geval dat de moederbordfabrikant geen update uitrolt voor de nieuwe serie processoren (gelukkig geen groot fenomeen). Het idee is in elk geval dat je niet met elke upgrade direct aan een nieuwe moederbord vast zit, wat voor de board partners wellicht nadelig is maar voor de consument wel aantrekkelijk.

Een ander typisch AMD puntje is het overclocken wat ook over praktisch de hele linie aanwezig blijft. Alle Ryzen processoren die nu zijn aangekondigd zijn volledig multiplier unlocked. Enkel de moederborden in de laagste A-serie chipsets zullen overclocken niet ondersteunen, een keuze die vooral gemaakt lijkt om systembuilders (denk aan de grote jongens) te laten voorkomen dat hun klanten aan zaken gaan zitten die ze niet moeten doen. Voor consumenten die veelal bij de B- of X-serie chipsets uit zullen komen is overclocken dus gewoon een optie. Daarover straks meer.

Verder zien we in het overzicht het aantal USB en SATA poorten direct vanuit de chipset aangeboden, hou er rekening mee dat een moederbordfabrikant dus nog poorten toe kan voegen door extra chips bij te bouwen. Het is verder belangrijk te onthouden dat hoewel alle chipsets een PCIe 3.0 slot ondersteunen voor grafisce kaarten enkel de X370 chipset overweg kan met twee PCI3 slots in x8/x8 setup voor crossfire en SLI opstellingen.

Één onderdeel waarop Intel, en dan specifiek het X99 platform, wel op voor blijft lopen en wat we niet mogen vergeten is het aantal PCIe lanes; 40 ten opzichte van 24. Het zal voor de meeste mensen geen rol spelen, maar mocht je twee grafische kaarten willen combineren met meer dan één PCIe SSD dan kan het een overweging zijn, tenzij je genoegen neemt met PCIe SSD’s op x2 snelheid wellicht, maar als je hele opstelling op super-high-end focust dan houdt Intel nog wel wat troeven in handen. Hoewel het mogelijk is dat er borden met PLX chips komen om meer lanes toe te voegen heb ik daar vooralsnog geen kennis over.

Met minder dan 72 uur te gaan voordat alle reviews de lucht in mogen gaat de deurbel. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat mijn hartje rustig bleef, want die schoot de 180 ruim voorbij. Het zien van de AMD Ryzen doos (voor de zekerheid: dat is NIET de retail verpakking maar de reviewers kit) bracht daar geen verandering in aan. Hebben jullie wat aan die mooiesh doos? Nop, maar ik mag af en toe ook wel even kwijlen.

Zonder AM4 moederbord uiteraard geen review, en die kwam in de vorm van de Gigabyte Aorus AX370 Gaming 5 en Noctua is van de partij als één van de eersten met een volwaardige AM4 mount koeler. Corsair levert het werkgeheugen: 16GB DDR4 dual channel op maximaal 3000MHz, al testen we uiteraard eerst volgens de AMD spec alvorens we gaan overclocken. De verpakking van de Ryzen 7 1800X is nog fors, vooral omdat die ruimte biedt voor een stock koeler die er niet bij zit. Gezien enkel de R7 1700 en lager een stock koeler meekrijgen is het nog de vraag of de retail verpakkingen straks nog wat kleiner zullen worden. De getoonde stock koelers voor andere modellen zijn overigens leuk en zijn ook voorzien van (uitschakelbare) RGB verlichting, hopelijk spoedig wat pics daarvan. Maar wat krijg je dan wel in de Ryzen 7 1800X verpakking? Een processor, en een sticker. Klinkt als weinig, maar dan denken we maar weer even aan 8 cores ;)

Voor de aardigheid pakken we de andere hardware er nog even bij. Ik heb werkelijk nul details over de Gigabyte Aorus Gaming 5 anders dan wat op de verpakking staat en we op het bord zelf terug zien, maar we gaan nog in detail op dat bord terugkomen; hij is te mooi om het niet te doen. Wat valt zo in eerste instantie op: Een dikke zwart/wit uitstraling, stalen PCIe sloten, een M.2 slot, metalen DDR4 sloten met tussenliggende LEDjes, en geen gebrek aan aansluitingen.

De Noctua NH-U12S gaat al even mee, maar zo met de Industrial F12 fan erop en zwarte Chromax accessoires is het toch een aantrekkelijk beestje. Bouwkwaliteit .. tja.. het is Noctua dus dat is gewoon top. Wel relevant tis dat AMD dus wel degelijk ondersteuning biedt voor de AM3+/FM2 clip-stijl mounting, maar voor ideale prestaties de nieuwe schroef-mount suggereert. Installatie is als gevolg vrijwel gelijk aan wat we van Intel kennen wanneer je een ‘echte’ AM4 koeler installeert, en het is zo eenvoudiger om de druk rustiger op te bouwen dan met clips.

Corsair Vengeance geheugen kennen we natuurlijk wel. Low profile, en de zwarte variant laat zich makkelijk combineren.

Nee, deze voeding zit niet in de doos (het zou wat zijn he…) maar we gaan een beest van een testbench neerzetten voor toekomstige reviews en een veel dikkere voeding dan een Seasonic Prime Titanium 850W bestaan dan niet. Helaas laat de nieuwste bench zelf nog even op zich wachten, sowieso blijven de vaste werkpaarden (Cooler Master Test Bench) in huis, maar de voeding is binnen en mag ons Ryzen feestje van efficiënte prik gaan voorzien.

Voor de SSD gebruiken we de Western Digital Blue SSD.

Met de testbench opgetuigd en alles op de foto was tijd om te installeren. Windows 10 Pro x64, updates, drivers, alles verliep eigenlijk vlot, maar voor je het weet ben je toch wat uurtjes verder, zeker als je nog redelijk wat games moet downloaden omdat het overzetten niet goed was gegaan… ahem. Dat liet ons zo’n twee en een halve dag om alles te testen en een review klaar te zetten, en laatste keer dat ik keek moest er ook nog een beetje gewerkt worden; een lastige situatie. Daarbij is het niet zo alsof wij even een Intel Core i7-6900K van de plank trekken waar AMD deze 1800X tegenover wil zetten, we moesten ons dus aan de situatie aanpassen en van een vaste methode is geen sprake.

succes! (Screenshot gemaakt na handmatige OC, ignore...

We gaan het als volgt doen: We leggen de AMD Ryzen 7 1800X naast een Intel Core i7-6700K en i7-7700K systeem, de goedkopere mainstream 4C/8T modellen en de resultaten van de dik 1700 euro kostende Intel Core i7-6950X wat een 10C/20T model is. Niet de directe concurrentie, maar dat geeft ons wel een redelijke inschatting maken of de positionering van AMD een beetje accuraat is.

Wat gaan we doen in deze review:
- Pure CPU prestaties vergelijken: multi-core, single-core en in praktische applicaties zoals Blender tussen bovengenoemde modellen.
- Enkele game-prestaties vergelijken tussen de AMD R7 1800X en de Core i7-7700K welke betere single-core prestaties biedt dan de 6950X om te zien of AMD op dat gebied geen punten laat liggen. Dit doen we met een Nvidia GeForce GTX 1070.
- Kortstondig overclocken

Wat gaan we doen in de vervolg reviews?
- Minimaal de AMD Ryzen R7 1700X en R7 1700 in de vergelijking meenemen, op termijn ook andere, goedkopere Ryzens.
- Stroomverbruik vergelijken
- Uitgebreid CPU overclocken en het effect van memory overclocks in kaart brengen.
- Verschillende moederborden inhoudelijk bekijken en vergelijken.

Voor de CPU test gebruiken we de volgende setups:

Opstelling AMD Ryzen 7 1800X
Gigabyte Aorus AX370-Gaming 5
Corsair Vengeance 16GB DDR4 @ 2400MHz
Noctua NH-U12S met Industrial F12 fan
Gigabyte GTX 1070 G1 Gaming
Seasonic Prime Titanium 850W

Opstelling Intel Core i7-6950X
MSI X99A Gaming Pro Carbon
Corsair Vengeance 64GB DDR4 @ 2666MHz
NZXT Kraken X61
MSI GTX 1070 Gaming X
Cooler Master V750

Opstelling Intel Core i7-7700K
ASUS ROG Z270 Maximus Code
Kingston HyperX Fury 16GB @ 2666MHz
NZXT Kraken X62
ASUS ROG STRIX GTX 1080 OC
Cooler Master V750

Opstelling Intel Core i7-6700K
ASUS RIG Z170 Maximus VIII Hero
Kingston HyperX Savage 16GB @ 2666MHz
NZXT Kraken X62
ASUS ROG STRIX GTX 1070 OC
Seasonic G-Series 550

Voor de game-performance resultaten is de bovenstaande 1800X setup vergeleken met dezelfde Gigabyte GTX 1070 G1 Gaming echter op het volgende platform:
Intel Core i7-6700K
MSI Z170A Gaming Pro Carbon
Kingston HyperX Fury 16GB @ 2400Hz
Cooler Master V750

Alle processoren draaien op stock snelheid met fabrieks boost instellingen en geen verdere CPU overclocks.

Hoewel de standaard geheugensnelheid voor een dual channel kitje voor AMD op 2666MHz ligt bleek deze kit niet mee te willen werken op deze snelheid. Enkele uren knutselen later en vanwege de tijd besloten het geheugentiming en overclock verhaal naar het vervolgstuk op te schuiven en de test met het geheugen op 2400MHz uit te voeren. De Intel systemen maakten echter gebruik van de XMP profielen van het gebruikte gehuegen waardoor er in feite sprakewel is van een memory overclock, maar ervaring leert dat dat geen drastische verschillen tot gevolg heeft, al helemaal niet wanneer deze processoren het niet op 1% moeten uitvechten.

Grafieken en tabellen! Meer vergelijkingen zullen volgen zodra meer moederborden beschikbaar zijn.

Pure CPU benchmarks:

PC Mark 8 als referentie, echter spelen daar overige onderdelen meer een rol in en weeg ik het resultaat ook niet zwaar.

Waar komen we dan op uit? Toen de eerste resultaten op het scherm verschenen was het vooral een stukje opluchting, ze lagen redelijk in lijn met de verwachtingen die de laatste weken werden geschept. Vooral de per-core prestaties waar AMD zo veel had goed te maken zijn meer dan uitstekend. Heeft Intel met de recente Kaby Lake nog net de per-core winst in handen? Absoluut, maar AMD doet weer mee en laat in Cinebench single core Broadwell-E even achter zich.

De i7-6950X laat in tests waar alle 10 cores tot hun recht komen natuurlijk wel even zien wie de baas is, maar met een prijskaartje van minder dan een derde van die chip maakt de AMD R7 1800X toch een aantrekkelijke eerste indruk voor mensen die wel veel cores kunnen gebruiken, maar ook op de centjes moeten letten. De praktische tests zoals blender zijn dan een leuke voorstelling waarin we zien dat we vooral op gebied van video-/foto-werk en andere 'creative' activiteiten wel profijt kunnen halen met meer cores.

Met alle multicore focus vooraf had ik mijn twijfels of dat niet ten koste zou gaan van bijvoorbeeld game prestaties, PC games zijn veelal niet geoptimaliseerd om van veel cores gebruik te maken en profiteren juist van ‘genoeg’ cores op hoge snelheid, maar in de praktijk blijkt dat de AMD R7 1800X niet onderdoet voor de game prestaties van de i7-6700K. Ervaring leert dat die resultaten niet relevant anders dan wanneer je een iets oudere Haswell chip gebruikt danwel een nog iets snellere 7700K. Ook wat core performance lijkt er dus een ‘genoeg’ factor te zijn.

Het gamen is hier en daar een beetje stuivertje wisselen met 1 a 2 FPS, maar dergelijke afwijkingen vallen binnen de marge; hertest alles opnieuw en het ligt andersom. Ook maakt het geen verschil of er gebruik wordt gemaakt van DX11 of DX12; Deus Ex heeft beide als mogelijkheid en hoewel DX12 onderdeel is van het GPU testen zien we ook in DX11 dezelfde resultaten verschijnen. Uiteraard is gaming vrijwel altijd GPU-beperkt en niet CPU-beperkt, maar met de oude generatie AMD was dat wel eens anders. Hoewel het gebrek aan verschil positief is voor AMD brengt het ook de vraag wat het nut is van 8 cores; we zien geen verlies maar tegelijk ook geen winst van het hebben van acht cores boven vier. Wederom enthousiasme niet dat AMD beter is, maar simpelweg door gewoon te concurreren.

Uitsluitsel voor mid-high end gaming zullen we natuurlijk pas krijgen wanneer we de game resultaten van de R7 1700 ernaast kunnen leggen, die chip gaat tenslotte de strijd aan met de 6700K/7700K terwijl al algemeen bekend is dat het X99 voor gaming nimmer de moeite is. Vooral omdat het verschil in kloksnelheid het onderscheidende is tussen de Ryzen 7 1800X en 1700 varianten hou ik een slag om de arm wat gaming betreft totdat ik die zelf vergeleken heb. Het brengt ook een terechte vraag: gaat de R7 1800X de meerprijs boven de 1700 en 1700X waard zijn?

In het verlengde daarvan zullen vooral ook de resultaten van aankomende Ryzen processoren met minder cores interessant blijken. In meerdere games toont een i7 al meerwaarde boven een i5, dus wie weet dat AMD interessante dingen kan doen voor gamers met een krapper budget. Daarbij is het ook een beetje afwachten wat developers gaan doen, ik kan mij haast niet voorstellen dat Intel af zal stappen van maximaal 4 cores voor de consumer market, en game devs als gevolg ook meer zullen gaan optimaliseren voor meer cores. One can hope, maar wederom: vandaag lastig om concreet over te zijn.

Na de initiële tests kwam een firmware update voor het moederbord opdraven, inmiddels minder dan 24 uur voor de release van Ryzen. Een korte hertest toonde geen noemenswaardige afwijkingen voor de CPU en game prestaties, en in plaats van alles te hertesten met nieuwe bios hebben we besloten enkele tests met het geheugen op 2133MHz uit te voeren om te zien of dat noemenswaardig verschillen aan het licht bracht. In processor-heavy taken lag dat verschil tussen de 1 en 1,5%; niet schrikbarend, in game resultaten geen noemenswaardig verschil. Het lijkt als gevolg ook aannemelijk dat we met 2666MHz op het geheugen zoals de Ryzen processor aan kan er ook nog een procentje bovenop kunnen zetten, maar wederom is dat een marge discussie.

Overclocken kan overigens via de BIOS, of via de AMD Ryzen Master utility waar je alle relevante CPU en geheugensnelheden, en voltages, aan kan passen. Leuk is dat de multiplier in stappen van 0,25 kan worden aangepast. Hoewel de optie aanwezig is om een aantal cores uit te schakelen en zo een inschatting te maken voor toekomstige goedkopere modellen zal ook dat op een later tijdstip moeten. Vroege samples van moederborden en vroege BIOS versies gecombineert met tegenstribbelend geheugen bleken echter flink op het overclocken te wegen waardoor ik niet tot de inhoud kwam die ik had gehoopt.

Toch alvast een kleine op zoals het er nu voor staat. De base clock van de Ryzen 7 1800X ligt op 3.6GHz, de standaard ‘all core boost’ op 3.7, de enkele core boost op 4.0 en de automatische XFR (wat een combinatie X-series moederbord en X-series processor gebruikt (X370 en 1800X in dit geval) legt daar nog 100MHz bovenop. In het geval van een niet-X Ryzen 7 1700 is die XFR bonus 50MHz bovenop de 3.7GHz boost clock van dat model.

In de aller laatste uurtjes voordat ik echt moest afronden de eerste ruwe 4.0-4.1GHz resultaten binnengeharkt waarbij het uit lijkt te komen dat die ~10% overclock tot ca 5% netto extra prestaties leidt in Cinebench en Blender, maar dat is slechts een ruwe indicatie en ik laat mij daar liever niet te concreet over uit totdat duidelijk is wat –stabiel- haalbaar is. Ik ga daar inhoudelijk op terug komen zodra ik meer processoren en ook moederborden in handen heb om daar met zekerheid wat over te zeggen.

Één ding is zeker na de eerste drie dagen met de AMD Ryzen 7 1800X: AMD heeft een beest van een processor in handen. Ik kan mij van de laatste jaren geen review voor de geest halen waar ik met dermate veel spanning aan werkte, dit is een serieuze, beladen en cruciale release in hardware land en dit stuk is pas het begin. Mijn verontschuldigingen voor het ontbreken van vele gewenste onderdelen, dat was bittere noodzaak gezien de tijdsdruk en meer gaat komen wanneer deze review een vervolg krijgt met andere Ryzen processoren. Want nog iets is zeker: dit Ryzen avontuur stopt zeker niet vandaag, en dit onderwerp verdient het tot in detail uitgewerkt te worden.

Het aparte is dat we niet eens spreken over een product welke de concurrentie weg vaagt; per clock heeft de meest recente Intel generatie, Kaby lake, nog een voorsprong(etje) en tel daarbij op dat die consumenten quadcores ook nog hoger geklokt zijn en wat single-core prestaties blijven die modellen alsnog veilig voor. Vergeleken met Broadwell-E, de huidige Intel consumenten toppers waar wel zes-, acht- en tien-core modellen van zijn maar die wel op vorige generatie architectuur draaien en op lagere kloksnelheden toont AMD zich meer dan zeer concurrerend. De grote winst zit natuurlijk in de prijsstelling en niet enkel de prestatie: deze AMD octa-core kost grofweg de helft van de Intel octa-core, en minder dan een derde van de deca-core, en dat is echt een extreem gat.

De reden waarom ik, en vermoedelijk de halve tech wereld tegelijk op dit moment, AMD Ryzen met zo extreem veel spanning aankijk is dus niet omdat ze beter zijn maar omdat we voor het eerst in jaren weer echte concurrentie hebben. Dat is waar ik op hoopte, en dat is wat we hebben gekregen. Ik ben echt niet van de overtuiging dat Intel innovatie bewust tegen houdt, alsof het zo eenvoudig is om maar even 7nm CPU’s te bakken, maar gezonde druk op de ketel is goed voor innovatie en goed voor de consument en die concurrentie hebben we jaren niet gekend. Met een 8-core 16-thread beest voor zo’n 550 euro, en ook het ca 350 euro model zal 8 cores kennen, en met AM4 ook een modern en compleet nieuwe chipset in de hand voert AMD die broodnodige druk flink op, zowel op het dikke X99 platform als de quad-core i7’s van vandaag.

De grote vraag is vervolgens hoe Intel gaat reageren, en dat antwoord is een andere reden waarom de spanning om te snijden is. Kaby Lake is echt een knappe prestatie, maar sinds Sandy Bridge meer dan zes jaar geleden hebben we het feitelijk moeten doen met een jaarlijkse stukje optimalisatie en verbeteringen die op een enkele uitzondering na (Haswell) in enkele procenten werd uitgedrukt. Nu AMD weer serieus mee doet op per core prestaties, de ‘quad-core is genoeg voor de massa’ barrière doorbreekt, en dat voor scherpe prijzen doet is onmogelijk voor te stellen dat Intel niet op één of beide van die fronten antwoord gaat geven; meer cores voor de consument en/of betere prijzen zijn zo onvermijdelijk. Hoe dan ook: pure winst voor ons.

Maar wat nu? Naar de winkel rennen en Ryzen kopen? Voor het gros van de gebruikers zal het nog even duren voordat ‘voorbij quad-core’ ook echt interessant wordt, dat vereist niet alleen dikke processoren op de markt maar ook optimalisaties vanuit de software- en game ontwikkelaars. Voor de massa zullen vooral de quad- en hexa-core modellen voor nog lagere prijzen dan vandaag mogelijk is interessant blijken, maar daar moeten we nog even op wachten. Voor de meer-eisende gebruiker zoals fanatieke content creators of mensen met een zwik virtual machines, beide groepen die meer cores erg goed kunnen gebruiken, liggen er nu spontaan krachtige octa-core processoren voor het oprapen voor prijzen ver onder een X99 setup met i7-6900X; zij zullen vermoedelijk reikhalzend naar de eerste voorraden in de winkels uitkijken.

TL;DR: Ryzen is here, it doesn’t disappoint, and the game is on ;)

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie:

Terug naar boven