MSI Z270 Gaming Pro Carbon productervaring door Foritain

Review: MSI Z270 Gaming Pro Carbon

- Inleiding
- What's new Intel?
- Specificaties
- Uitpakken
- Inbouwen
- UEFI BIOS
- Prestaties
- Conclusie

Allereerst natuurlijk de beste wensen aan iedereen, in de veronderstelling dat je deze review in deze mooie sort-of winterse januari wist te vinden. Na veel leaks (niet van ons natuurlijk) en geroezemoes kunnen we het eindelijk hebben over wat Intel voor ons klaar heeft staan: Kaby Lake processoren, de opvolger van Skylake. En met een nieuwe serie komt een nieuwe serie chipsets, en komen de moederbord fabrikanten natuurlijk met hun visie over hoe onze systemen er het komende jaar uit moeten gaan zien. MSI kwam aanzetten met de opvolger van het Z170A Gaming Pro Carbon bord waarover wij onlangs nog schreven: De MSI Z270 Gaming Pro Carbon (Surprise! :D).

In deze review bekijken we het moederbord, de nieuwe chipset en vergelijken we de Intel Core i7-7700K met de Intel Core i7-6700K op deze MSI Z270 Gaming Pro Carbon

Kanttekeningen:

1- Op hetzelfde moment als deze zal onze review van een MSI Z270 bord online gaan. De ASUS en MSI Z270-series borden zijn op verschillende tijdstippen met compleet andere chips getest, hierdoor zijn de resultaten niet uitwisselbaar en hebben we besloten de reviews geheel afzonderlijk van elkaar op te bouwen. Binnenkort worden de hier aanwezige borden schoon her-test met onze vaste opstelling zodat ze ook in toekomstige moederbordvergelijkingen meegenomen kunnen worden.
2- Wij hebben geen insider information van Intel, de processor of de chipset en het kan dus zijn dat specifieke CPU details of chipset details uiteindelijk nog iets afwijken van de ons bekende informatie.

Voordat we met de borden verder gaan even een samenvatting van wat we tot dusver weten van de Intel Core i7-7700K en de Z270 chipset. Dat Intel af ging stappen van het tick-tock principe en met Kaby Lake dus geen nieuwe architectuur uitbrengt noch die-shrink meebrengt is geen verrassing meer, toch leek een beetje vaag wat ze dan precies –wel- gingen doen met deze derde stap in de cyclus die ze “Optimisation” noemen. Intel spreekt van een aantal aanpassingen op transistor niveau is lijkt dan ook de 14nm+ naamvoering te willen gebruiken om de aanpassing herkenbaar te maken. Technisch mumbojumbo schuiven we aan de kant want daar kopen weinig voor, maar wat houdt dat in: een iets hogere kloksnelheid bij vergelijkbaar voltage, en uiteindelijk zal de betere Kaby Lake chip dan ook een hogere snelheid weten te behalen bij overclockers. In essentie is een Kaby Lake i7 dus een iets betere Skylake i7 met ingebouwde overclock: van 4GHz base met 4.2GHz boost naar 4.2GHz base en 4.5GHz boost. Woop.

Nou ja, iets meer dan: De Kaby Lake serie heeft ondersteuning voor hardwarematige decoding van H.265 en Google’s VP9 codec, wat absoluut goed nieuws is voor o.a. HTPC doeleinden.

Met de nieuwe Z270 chipset komen we nog wat andere interessante dingen tegen. Zo zien we dat er vier meer high-speed lanes zijn toegevoegd zodat er nu 24 PCI Express 3.0 lanes tot je beschikking zijn; met de toenemende hoeveelheid PCIe SSD’s, en moederborden die er meerdere op een bord ondersteunen, geen overbodige luxe, helemaal voor zij met multi-GPU setups. Daarnaast is er ondersteuning voor 3D XPoint geheugen oftewel Intel Optane technology welke een grote stap beloofd te worden in solid state storage, maar tegelijkertijd zitten we met het probleem dat deze SSD’s niet daadwerkelijk te koop zijn; de techniek wordt hier en daar getest maar vandaag kunnen wij er nog helemaal niets mee.

Al met al? Een klein beetje verbeterde processor, en een iets aantrekkelijkere chipset, althans op dit moment.

Maar kleine stappen in de chipset en de CPU hoeven een moederbord fabrikant niet in de weg te staan om ons toch te verwennen met een aantrekkelijker totaalplaatje in 2017 dan in 2016 mogelijk was. Een blik op de features en specs van MSI:

Vooralsnog een beknopt specificatieoverzicht, de volledige specs voeg ik toe zodra deze beschikbaar komen. De MSI Z270 Gaming Pro Carbon maakt gebruik van een 11 Power phase design, uiteraard met heatsinks die we straks gaan zien. Opvallende terugkeer van de Intel (i219V) Gigabit chipset in plaats van de Killer chips waar MSI volledig op in leek te zetten, iets waar ik niet treurig om ben. SLI ondersteuning is uiteraard aanwezig (2 kaarten gezien Nvidia gestopt is met het ondersteunen van meer dan dat), en 3-way AMD SLI. MSI plaatst een USB 3.1 Type-A aansluiting op het achterpaneel, net als een USB 3.1 Type-C aansluiting. Er zijn 8 USB 3.0 poorten aanwezig (of zoals sommige fabrikanten ze graag verkopen “USB 3.1 Gen1) waarvan 4 achterop en 4 via twee interne 3.0 headers, gezien de mid-range positie van dit bord een prettige plus. USB 2.0 zien we ook nog terug; twee achterop, en twee interne headers voor nogmaals vier stuks.

Laten we ook even de vergelijking erbij pakken met de Z170A Gaming Pro Carbon welke dit bord komt vervangen:

MSI heeft een tweede M.2 slot toegevoegd en haalt de Optane ondersteuning nog even aan. Opvallende extra is de M.2 shield, een stalen afdekking van de SSD met thermal pad zodat je SSD zijn warmte beter kwijt kan, iets wat gezien de hitte problemen van sommige SSD’s een handige extra is. Verder zien we nog meer staal toegevoegd: MSI had de PCIe sloten op de Z170 al verstevigd, maar die ‘Steel Armor’ komen we nu dus ook tegen op het werkgeheugen.

Met deze nieuwe generatie brengt Realtek ons ook de ALC1220 voor betere geluidsprestaties dan vorige generatie. Nu was er weinig mis met de betere chipsets van vorige generatie zoals de ALC1150, maar beter kan nooit kwaad. MSI brengt ons echter ook twee grotere upgrades: Niet alleen een extra fan header, maar nu zijn ook alle headers PWM aanstuurbaar, kudos. Ook de voornaamste domper op het verder uitstekende Z170A Gaming Pro Carbon is aangepast: alle LED elementen zijn nu RGB, en daarbij kan je ook nog een Mystic Light compatible LED strip aan je bord hangen, woop woop.

Opvallende feature is overigens de BIOS flashback die je de bios laat flashen zonder dat je een CPU hoeft te installeren.

Wat verpakking betreft komt het wel bekend voor, weinig verandering wat dat betreft in deze middenklasse. We zien wat documentatie, wat stickers, overigens handige kabel markers, een driver DVD en de gebruikelijke bekabeling met o.a. 4 SATA kabels. Het zwarte I/O shield mag er ook zijn.

De MSI Z270 Gaming Pro Carbon voelt voor de Z170 Gaming Pro Carbon eigenaar herkenbaar, maar ze hebben er toch duidelijk een schepje bovenop gedaan. Grotere blokken, overkapping van het I/O gedeelte, en net dat beetje strakker allemaal. We doen een rondje carbon:

Naast ‘meer carbon’ kunnen we ook niet om ‘meer staal’ heen: Steel Armor om het geheugen heen, de PCIe sloten, en natuurlijk de nieuwe M.2 shield die niet alleen als voordeel kent dat je de minder aantrekkelijke M.2 SSD’s kan gebruiken zonder je totale look te bederven, maar de ingebakken thermal pads zijn ook een prettige extra voor de heethoofd-SSD’s die te vinden zijn. Ik vermoed overigens dat kopers in de retail uitvoering straks ook een M.2 shield krijgen voor het tweede slot, maar hang mij daar niet aan op.

Dan nog even een rondje aansluitingen: Twee interne USB 3.0 headers zijn zeer welkom, zo ook de twee interne 2.0 headers, zes PWM-ondersteunende fan headers zijn niet verkeerd op een bord in deze klasse, en hoewel zes SATA aansluitingen geen records breken is het gecombineerd met de twee M.2 sloten toch goed voor een mega hoeveelheid opslag; prima. SATA Express en U.2 zeggen we gedag, maar als jij die enige knakworst bent die daar daadwerkelijk gebruik van maakt laat het mij maar weten. Verder zien we simpelweg een strak, kwalitatief ogend moederbord; solid caps, nette zwarte afwerking, dubbele ESD protection op de schroefgaten, kan niets te klagen vinden deze keer.

Achterop valt uiteraard de Type-C USB 3.1 aansluiting op, naast de eveneens USB 3.1 Type-A aansluiting. Verder nog zes USB poorten erbij moeten normaliter toch weten te voldoen. Ook de optische uit blijft voor mij een prettige feature om tegen te komen. DisplayPort ontbreekt, vermoedelijk gezien de waarschijnlijkheid dat MSI Z270 Gaming Pro Carbon eigenaren grafische kaarten gebruiken, maar we treffen wel een DVI en HDMI uitgang aan.

Wij blijven van mening dat je een bord pas echt leert kennen als je hem inbouwt. We pakten eventjes een Cooler Master MasterCase Maker 5t van de plank (want wie heeft dat nou niet rondslingeren), een be quiet! Silent Loop AIO, en natuurlijk een dikke MSI GTX 1070 Gaming X GPU, en om het geheel een beetje meer kleur te geven wat Phanteks sleeved cables.

Één van de grote voordelen van primair zwart bordjes zoals deze MSI Z270 Gaming Pro Carbon is dat ze uitstekend passen met andere componenten. Nu is deze behuizing voorzien van rode details en de rode MSI GTX 1070 Gaming X stuurt de RGB LEDs natuurlijk vanzelf richting ‘R’, maar het moederbord weerhoudt je niet van combinaties in andere behuizingen en kleurstellingen. Als MSI nu even met een gelijke stijl grafische kaart komt? ;)

De LED feature is stevig, maar toch niet overdreven: voldoende verdeeld en aanwezig, maar niet dusdanig dominant dat het de compatibiliteit in de weg zit. In deze build wellicht niet zo zinvol, maar het feit dat alle LED elementen nu volledig naar wens zijn te kleuren is een mega-plus ten opzichte van de voorganger. Met behulp van de MSI Gaming App kan je de kleuren van de verschillende elementen.

Zoals genoemd kan je met de Mystic Light header eventueel aangesloten "Mystic Light compatible" LED strips aansluiten en ook die via de app van de gewenste kleur voorzien. Een voorbeeld daarvan is de nieuwe strip van Phanteks, daarover binnenkort meer.

En natuurlijk even een gifje:

De moderne UEFI BIOS van MSI zit simpelweg prima in elkaar, zoals inmiddels gebruikelijk is deze gesplitst in een eenvoudige modus (EZ mode) en een geavanceerde stand voor de echte liefhebber, waarbij de eerste daadwerkelijk kinderspel is en de laatste instellingen aan laat passen waar ik nog nimmer van had gehoord. De EZ Mode geeft wel toegang tot cruciale features zoals de XMP profielen en een ‘EZ’ Overclock, en laat je ook eenvoudig je ventilatoren beheersen. Zoals gezegd zijn nu alle headers zowel PWM als DC aanstuurbaar: vooruitgang! Via de control stel je eenvoudig je gewenste balans tussen koeling en geluidsproductie af.

De processor tot onze beschikking heeft alle kenmerken van een retail processor, echter kwam deze op mysterieuze wijze uit de lucht vallen zonder verdere verklaring dus kan ik niet met zekerheid zeggen of we met een retail versie of engineering sample of Chinese knock-off te maken hebben. Nogmaals: deze vergelijkingen zijn ‘as is’ en voor inhoudelijke –vergelijkingen tussen moederborden- in de toekomst zullen ze allen spoedig hertest worden op gelijke basis.

Maar goed, we prikten de mysterieuze 7700K op dit bord, draaiden wat benchmarks, en herhaalden dat met de 6700K. Een greep uit die benchmarks, uiteraard de focus op die met CPU focus:

5-7% verschil, zowel bij de multi- als de single core vergelijking. Gezien de boost snelheid zo’n 7% hoger ligt is het resultaat wel redelijk wat je zou verwachten gezien de vergelijkbare basis van de twee chips. Juist daarom bleek het interessant te bekijken wat er gebeurd als we beide chips vastzetten op 4.5GHz op all cores:

Praktisch gelijke scores, oftewel in essentie gedraagt de Kaby Lake Intel Core i7-7700K zich niet anders dan een Skylake Intel Core i7-6700K met overclock. Toch zien we wat kleine verschillen in benchmarks die niet direct CPU gerelateerd zijn:

Nu moet je deze niet te zwaar wegen, want Disk Mark varieert normaliter al een stuk en het relatieve verschil van 2% bij Memory Mark is niet echt heel spannend, maar er lijkt toch sprake van een mogelijk iets betere efficiëntie op andere vlakken zoals de opslag of het geheugengebruik.

Waar ik echter aan voorbij ben gegaan is het feit dat ik voor deze Skylake processor het core voltage al naar 1.30 moest zetten om die 4.5GHz sowieso maar stabiel te kunnen draaien, terwijl ik met de Kaby Lake met dat voltage de 4.8GHz wist te halen, iets wat de oorspronkelijke verschillen weer terug brengt. Verder overclocken bracht zelfs 5GHz (Blender stable in elk geval) met een voltage van 1.35V, maar zelf met nog een klein beetje extra bleek de 5.1 buiten bereik. Let op: Voor 1.35V is een pittige processorkoeler zoals de be quiet! Silent Loop 240mm AIO wel een vereiste. Hoe dan ook, 5GHz op je tellertje zien staan zonder dat je echt iets speciaals doet (CoreV vast, multiplier vast, zorgen dat je een beetje koeler gebruikt) is best wel lekker. Wat resultaten met 5.0GHz naast de eerdere:

Of je nu wilt overclocken of niet, het gat blijft aanwezig in het voordeel van Kaby Lake, en 5GHz is gewoon een lekker klinkende OC natuurlijk. Zodoende is de winst niet te betwisten.

Wat verbruik betreft zien we weinig spannends ten opzichte van wat gangbaar was vorige generatie, al is het idle verbruik (let op: van het totale systeem, bij de contactdoos gemeten) wel lekker laag voor een moederbord zonder verder consumption-tweaking te doen.

Ook nog even een blik op de audio prestaties: Ook de RMAA resultaten wat betreft de geluidskwaliteit zijn niets om over te klagen met afgerond 107 dBA Signal-to-Noise en 108 dBA Dynamic range iets beter dan de betere borden van vorige generatie waar 103-106dBA voor SNR / Dynamic range wel de limiet waren, maar allemaal zitten ze feitelijk voorbij het praktisch zinvolle voor de meeste gebruikers (consumenten / gamers) die met hun veelal wat lagere kwaliteit invoer; en onderlinge verschillen zijn dan ook nauwelijks waar te nemen tussen deze ALC1220 implementatie versus een betere ALC1150 zoals in de Z170A Gaming Pro Carbon. Hoe dan ook een fijne bevestiging dat MSI de implementatie voor elkaar heeft.

Maximale USB 3.1 prestaties testen is iets wat ik graag wil, maar op dit moment de hardware nog niet voor heb. Met een eenvoudige USB 3.1 enclosure met SATA poort zien we dat dat SATA poort daar de beperking vormt, dus ‘snel’ zijn de poorten zeker. Hoe snel? Binnenkort wellicht maar eens investeren in een RAID of externe PCIe oplossing.

De één zal zeggen dat Kaby Lake teleurstellend is en dat Intel lekker op z’n gat zit totdat AMD weer eens wat doet, een sentiment waar ik mij wel in kan vinden gezien de bescheiden uit-de-doos performance boost en vooral ook het feit dat je met een Skylake OC naar gelijke snelheid exact dezelfde resultaten neerzet. Natuurlijk kan je de Kaby Lake ook weer overclocken, verder ook bij gelijk voltage, en zodoende blijft de winst aanwezig. Los daarvan: 5GHz neerzetten met een bescheiden Voltage boost is best leuk! Een ander zal wellicht opmerken dat we in feite al enkele jaren kunnen spreken van ‘optimalisaties’ als je het heel praktisch bekijkt, met keer op keer een paar procent vooruitgang ongeacht de achterliggende technische aanpassingen, en dat Kaby Lake in dat opzicht niet heel anders is. Beide sentinmenten lijken niet onredelijk, hoewel we er toch niet omheen kunnen dat wat “next gen” releases betreft deze Kaby Lake release wel ergens onderaan het lijstje met “meest spannende” zal staan. Natuurlijk moet ik dan wel opmerken dat een volledig nieuwe architectuur niet iets is wat ze even optrommelen, noch zal de volgende die-shrink zelfs voor de kolos genaamd Intel een eenvoudige zijn.

Ook wat chipset betreft zien we een stukje logische evolutie, met bijvoorbeeld extra PCIe lanes (ook voor de sub-Z270 chipsets) wat goed nieuws is voor PCIe opslag fanaten en multi-GPU gebruikers, maar geen echt schokkend nieuws. Eigenlijk zien we vooral wat toekomstmuziek: 3D XPoint geheugen en Intel Optane support zijn zeker interessant, maar totdat die producten daadwerkelijk te koop zijn heb je er niet veel aan, en het zou mij niets verbazen dat tegen de tijd dat een noemenswaardige gebruikersgroep ze gaat kunnen kopen we al richting de 300-series chipsets zitten te kijken.

Wat MSI echter heeft gedaan met de Z270 Gaming Pro Carbon vind ik veel en veel interessanter, want ze hebben een goede betaalbare middenklasser gepakt, die nog wat aantrekkelijker gemaakt, en bovenal: precies de negatieve kanttekeningen die ik bij de voorganger maakte verholpen. Dat wil zeggen: Alle fan headers zijn nu PWM –en- DC aangestuurd (en je krijgt er één extra voor een totaal van zes), en –alle- (en het zijn er nogal wat) LED elementen zijn nu RGB en je zit niet met een stukje dat enkel rood of uit kan, en kan je nog verder uitbreiden met die Mystic Light LED strip header; MSI zet duidelijk in op RGB LED heavy builds. Los daarvan is het visuele plaatje, zowel het RGB deel als het zwart/carbon deel –als- de Steel Armor toevoegingen gewoon net weer even beter dan vorige generatie. Hoewel er nog dikkere borden boven gaan komen wordt het elke generatie lastiger om een high-end bord inhoudelijk goed te praten (uitgezonderd extreem custom water, extreme OC en wat andere niche doeleinden) met betaalbare middenklassers als deze waar al een zee aan features op zit en meer aansluitingen dan menig consument of gamer ooit gaat gebruiken; 2x M.2, 6x SATA, 16x USB (inclusief 3.1 Type-C), zowel SLI als CF support en een degelijke audio implementatie. Hoewel de adviesprijzen nog niet bekend zijn en de straatprijzen afhankelijk van meer dan enkel de fabrikant heeft MSI aangegeven dat deze in grofweg dezelfde prijsklasse moeten vallen als zijn voorganger, dus het resultaat moet worden dat je een nog beter bord koopt voor hetzelfde geld. Goed wordt zo beter, en waar de MSI Z170A Gaming Pro Carbon al populair bleek in de prijsvergelijkers zal de MSI Z270 Gaming Pro Carbon de lat nog een stukje hoger leggen, zeker voor de echte RGB LED liefhebber.

Tellen we de iets betere processor, iets betere chipset, en de over de hele linie betere moederborden die we gaan zien de komende weken bij elkaar op dan kunnen we toch stellen dat we er zo aan het begin van dit hopelijk mooie jaar voor iedereen er toch een mooi stukje op vooruit zijn gegaan.

En laten we niet vergeten: natuurlijk wensen wij jullie al het beste toe in 2017!

Voor we afronden nog één vraag aan jullie, en met Hardware.info en Tweakers onder één dak moet dit volgens mij ook wel kunnen. Ook dit jaar mag yours truly mee strijden om de mooiste prijs die je als reviewer op Tweakers kan verdienen: De gouden Henk en natuurlijk de titel 'Reviewer van het jaar 2016'. Het afgelopen jaar hebben wij, mijn vrouw en ik samen, ons best gedaan om meer dan 100 reviews neer te zetten waar jullie hopelijk iets (of als het even kan, veel) aan hebben gehad. Een stem op Foritain in de Tweakers awards stemronde zou je ons een groot plezier mee doen! Je hoeft enkel haar of mijn mega aantrekkelijke konijntje te klikken om bij de stemming te komen. Dank aan iedereen die een reactie, stem, of +3 heeft achtergelaten de afgelopen drie jaar. We gaan ook dit jaar weer knallen ;)

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie:

Terug naar boven