| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Aanschafdatum product | augustus 2015 |
| Product verkregen via | Volledig gesponsord (met tegenprestatie) |
| Aansluitmogelijkheden | |
| Overklokbaarheid | |
| Koeling | |
| Prestaties | |
| Lay-out | |
| Zou je dit product aan anderen aanbevelen? | Ja |
| Zou je weer moederbord van MSI kopen? | Ja |
Review: MSI Z97I AC
- Inleiding
- Specificaties
- Uitpakken
- In de Praktijk + Benchmarks
- UEFI
- Sofware
- Conclusie
Links:
MSI Z97I AC productpagina
Na het grote geweld met de Godlike Gaming nemen we vandaag een klein stapje terug. Met klein bedoel ik dit heel letterlijk, want in deze review behandel in een Mini-ITX bordje van MSI, de MSI Z97I AC.
De naamgeving ‘AC’ suggereert naar netwerk / WiFi, wat ook klopt omdat we een Intel WiFi / Bluetooth module tegenkomen op het bordje. Dit maakt de MSI Z97I AC interessant om een Mini-ITX systeempje te bouwen, daar waar je geen toegang hebt tot het vaste netwerk. Zo kan het systeem een leuk plekje bemachtigen op de slaapkamer, of als mediacenter naast de televisie.
Het bordje heeft een hoog schattigheid gehalte, zeker als je veel in de weer bent met ATX of E-ATX moederborden. De MSI Z97I AC is momenteel beschikbaar voor een prijs van rond de120 euro.
Een overzicht van de specificaties van de officiële MSI website:
De Z97I AC ondersteunt 4e en 5e generatie processors. Dankzij UEFI updates is de Intel Pentium en Celeron generatie ook compatible. In deze review zal ik gebruik maken van de Intel Pentium G3258 Anniversary Edition.
Er zijn twee DDR3 geheugensloten aanwezig die in duo-modus geplaatst kunnen worden. Voor het plaatsen van een videokaart heb je één PCIe x16 slot tot je beschikking. De Intel WiFi / Bluetooth module zit in een mini PCIe slot voor geïnstalleerd. De vier aanwezige SATA poorten zijn allemaal SATA III poorten, die de gebruikelijke Intel software ondersteunen.
De Z97I AC wordt geleverd met twee antennes om gebruik te maken van de WiFi / Bluetooth module. De module bestaat uit een Intel 7260 draadloze chip in combinatie met een Bluetooth 4.0 module. De meegeleverde software van MSI kan direct communiceren tussen bijvoorbeeld de software op een smart phone en het moederbord. Je bent dus niet verplicht om gebruik te maken van de Bluetooth optie. Als je ervoor kiest om de software niet te installeren, of uit te schakelen dan zal de Bluetooth module non-actief zijn.
Op het I/O van de Z97I AC komen we ook gewoon twee LAN aansluitingen tegen voor een vaste verbinding. Hier komen we ook twee knopjes tegen om de CMOS te resetten, en een GO2BIOS knop. De laatste is er als je de MSI Fast Boost optie hebt ingeschakeld in de UEFI. Vanaf dat moment is er geen UEFI / BIOS post meer om sneller op te starten. Heb je de optie ingeschakeld dan kun je handmatig met deze knop in je UEFI komen. In deze review gaan we normaal opstarten, Fast Boot en MSI Fast Boot testen. Ik ben benieuwd!
Het kleine MSI doosje staat symbool voor ‘Mini-ITX inside’. Het Military Class thema is al te vinden op de productverpakking van de Z97I AC. Dit uit zich in de kleuren blauw met zwart. De Z97I AC is voorzien van MSI Military Class 4, wat wil dit precies zeggen? Er zijn specifieke componenten te vinden op het moederbord, waaronder de Hi-c (condensatoren), SFC Super Ferrite chokes (smoorspoelen met ferrietkern) en de Dark CAPS (condensatoren) die voor een betere stabiliteit moeten zorgen. Nu zien we gemiddeld bij iedere fabrikant wel betere condensatoren en inductoren in een wat hoger prijssegment. Dadelijk bespreek ik dit onderdeel nog wat uitgebreider en richt ik mij heel specifiek op het Military Class thema.
In de verpakking zit een Quick Guide, een uitgebreide handleiding en twee Cd’s voorzien van drivers en software. Ik raad je altijd aan om de productpagina te raadplegen voor de meest recente drivers.
Aan overige accessoires komen we twee antennes tegen voor de WiFi / Bluetooth module, twee zwarte SATA kabels en een I/O schild die gelukkig aan de buitenzijde mooi afgewerkt is.
We gaan direct door naar de Z97I AC. Ik ben dit keer eens met het benchmarken begonnen in plaats van de fotografie, om die reden begin ik met foto’s van een Z97I AC met CPU-koeler.
De Z97I AC is een Mini-ITX moederbord van 17 bij 17 centimeter. Wat erg handzaam is als je het vergelijkt met een ATX of EATX moederbord. Op het moederbord zitten vier montage gaten. We zien Mini-ATX en Micro-ATX vandaag de dag vaker voorkomen in de prijsvergelijker. Ze zijn er nog niet overvloed zoals ATX moederborden, maar de markt trekt langzamerhand aan. Er zijn kleinere moederborden beschikbaar, maar deze hebben meestal al de componenten vooraf geïnstalleerd. Een voorbeeld hiervan zijn de NanoITX moederbordjes met een AMD APU. Waarmee kun je een Micro-ATX formaat vergelijken? Een pondje ‘willekeurige gehakt’ in een bakje.
Bij het installeren van een grotere videokaart zie je ook al snel dat het moederbordje echt klein is. Ik vreesde in het begin wat voor het PCIe slot, maar deze heeft het goed uitgehouden.
Terug naar het moederbord. Ik ga de lay-out van het moederbord af en stapsgewijs de onderdelen bespreken. We beginnen met het I/O waar we verschillende ingangen tegenkomen. Wat ik altijd erg fijn vindt is een directe HDMI aansluiting. Je ziet veelal in een goedkopersegment alleen VGA of DVI. Met een X99 platform mis ik altijd een directe video ingang op het moederbord. We zien ook twee kleine knopjes. Het knopje wat dichter op het PCB zit is een CMOS Reset. Het tweede knopje is een GO2BIOS knop als je de MSI Fast Boot optie hebt ingeschakeld in de UEFI. We zien ook twee aansluitingen voor de antennes om de WiFi / Bluetooth verbinding tot stand te brengen. In totaal hebben we 6 USB poorten waarvan twee USB 2.0 en vier USB 3.0.
De video ingangen ondersteunen twee tot drie beeldscherm. Zo kun je kiezen voor een bureaublad over twee of drie schermen, of een gekloond bureaublad.
Op de randen van het PCB vinden we twee geheugensloten met de ondersteuning voor maximaal 16GB DDR3 (1066MHz tot 3000MHZ overgeklokt). Op de andere zijde zit één x16 PCIe slot. Met het PCIe slot moet je rekening houden dat je een niet al te grote CPU-koeler installeert, anders kom je in de knoop te zitten met je geheugenmodules of videokaart. Met de Intel Stock koeler ben je veilig, maar ik neem aan dat je graag voor een after market CPU-koeler gaat. Met een groter CPU-blok blokkeer je ook snel aansluitingen op het moederbord, dus zorg dat je eerst alle kabels installeert. Een veiligere keuze is een after market waterkoeler met een 120mm radiator. Als je deze niet kwijt kunt in je behuizing kun je altijd kiezen voor een low profile CPU-koeler, of een groter blok met slim fans.
Centraal van het moederbord ligt de socket. Dit is een standaard LOTES 1150 socket.
Direct naast de socket zit een wat grotere zwarte heatsink. Het is ook handig om rekening te houden met deze heatsink als je aan een grotere CPU-koeler denkt. Ik raad een grotere CPU-koeler in ieder geval af, omdat de kans gewoon erg groot is dat je tegen problemen aanloopt. Naast de heatsink vinden we de 4-pin CPU Power connector.
De Intel WiFi / Bluetooth module is ook duidelijk zichtbaar op het moederbord. Deze zit in een mini PCIe slot en is te verwijderen met één schroefje. Het gaat hier om een Intel Dual Band Wireless-AC 7260 chip. Een zeer lekker chipje voor een 802.11 ac netwerk. Maak je geen gebruik van WiFi, dan kun je de module ook verwijderen voor bijvoorbeeld een ouder laptopje. Wil je gebruik maken van Bluetooth 4.0, dan kun je de module alsnog gebruiken. De WiFi adapters kun je vanzelfsprekende uitschakelen binnen Windows.
Er zijn vier SATA III poorten (6GB/s). Je zou zeggen dat dit meer dan genoeg is, zeker met een Micro-ATX of Mini-ITX behuizing waar de ruimte voor opslag al wat beperkter is.
Daarnaast zit de USB 3.0 19-pin connector en de 24-pin ATX connector. Deze zitten beide op de rand van het moederbord.
De overige aansluitingen zitten verstrooid over het moederbord en hebben geen duidelijke naamaanduiding. Hier kun je het beste de handleiding voor raadplegen. Welke aansluitingen komen we tegen?
Op de foto’s hieronder is het zichtbaar dat de System panel connector, USB 2.0 connector, CPU/System fan connectors allemaal aan de bovenkant zitten van het moederbord. De Audio connector vinden we zoals gewoonlijk op afstand. Deze zit dichtbij de Realtek ALC 892 audiochip. In mijn vorige reviews had ik twee borden met de Realtek ALC1150 chip. De ALC892 is al een wat oudere audiochip en persoonlijk vind ik het jammer dat we geen ALC1150 tegenkomen. Dit komt waarschijnlijk mede door de WiFi / Bluetooth module van Intel. Er moeten op sommige onderdelen toch wat bespaard worden.
Zoals belooft nog even mijn stukje over Military Class 4. We zien veel fabrikanten met ‘Ultra Durable of TUF’ termen stunten. De naam Military Class heeft niks te maken met het leger of geweren. Het is een aanduiding / onderdeel van de specificaties. De hardware is gemaakt op basis van de MIL-STD-810G standaard. Dit is een certificaat (standaard) om het te benoemen als een onderdeel van de specificaties. De Military componenten moeten in staat zijn om in verschillende ‘ruige’ situaties te overleven. Een voorbeeld hiervan is koud en warm. Wat een voordeel kan zijn bij bijvoorbeeld normaal of extreem overklokken. Uiteindelijk hebben de componenten zoals de condensatoren en inductoren hier baat bij. Wat fabrikanten niet aan de CPU, GPU of chipset kunnen veranderen doen ze wel met de componenten die om deze onderdelen zitten. Dit is heel het idee van een non-reference PCB. Daar kunnen de fabrikanten hun eigen stempel op drukken om eigenheid te creëren.
De componenten zouden het veel langer moeten kunnen volhouden. Dit is misschien op papier wel leuk en interessant, maar wie doet er nu nog 6 – 12 jaar met een moederbord? En is het onderdeel na al die jaren nog echt wel zo stabiel als voorheen? Dit zijn afwegingen die jezelf na moet gaan. Hieronder een klein lijstje met wat extra informatie:
De onderdelen zijn wel beter dan de ‘standaard’ condensator, inductor of smoorspoel. Maar het blijft ook een zeer groot aandeel aan marketing. Ik zou liever Japanse condensatoren zien in de marketing dan Military Grade. En persoonlijk zie ik de voordelen wel van de Hi-c condensatoren. Ze steken niet uit en blokkeren om die reden ook geen CPU-koeler of andere componenten. Het zijn mooie ‘stukjes’ techniek waar ik alleen maar blij om kan zijn, maar we mogen ook kritisch blijven. Hieronder nog wat foto’s van de Hi-c caps, SFC chokes en Dark caps op de Z97I AC.
Ik heb de benchmarks gedraaid onder Windows 7 Ultimate 64 BIT. Om een realistisch idee te krijgen heb ik gebruikt gemaakt van de overklok feature OC Genie. Deze functie komen we vrijwel standaard tegen op MSI moederborden. We komen één ‘gear’ tegen om de processor over te klokken met OC Genie. In mijn Godlike Gaming review kwamen we twee ‘gears’ tegen. De tweede gear is een nog wat agressievere overklok dan de eerste. Zodra OC Genie is inschakelt op de Z97I AC zien we een boost van 1.1GHz met de Intel Pentium G3258. Deze draait standaard 3.2GHz en met OC Genie geactiveerd draait deze op 4.3GHz.
Ik was voorheen niet een enorme fan van OC Genie of soortgelijke overklok programma’s, maar na wat reviews en testen valt het toch wel mee. De laatste generaties aan moederborden hebben direct uit de verpakking best betrouwbare overklok features.
De benchmark setup:
Om te beginnen twee screenshots van CPU-Z, zodat we de overklok met OC Genie zichtbaar kunnen maken. Zoals gebruikelijk gaat de core voltage omhoog. In mijn Intel Pentium G3258 review had ik tijdens het handmatige overklokken 1,30 V nodig voor 4.5GHz. We draaien hier afgerond 1,25 V wat naar mijn idee nog best meevalt. Ik had eigenlijk het vermoeden dat ik ergens boven de 1,30 V zou uitkomen.
Cinebench 11.5
Cinebench 15
Passmark 8 – CPU Mark
Super PI – 1M – lager is beter
3DMark 11
3DMark – Fire Strike 1.1
Valley Benchmark
Heaven
Hieronder nog een overzicht van het stijgingspercentage per benchmark.
Je zou bijna kunnen stellen dat iedereen met de Intel Pentium G3258 handmatig overklokt. Ben je toch niet zo van het overklokken dan kun je met OC Genie een leuke prestatiewinst pakken.
Fast boot opties
Ik had het al eerder over de Fast Boot en MSI Fast Boot optie. Je kunt deze inschakelen UEFI wat je in het hoofdstuk UEFI ook nog kunt terugvinden. Met de MSI Fast Boot optie is het niet mogelijk om in de UEFI te komen tijdens het opstarten. Het UEFI scherm wordt overgeslagen en de delete knop reageert niet. Op het I/O van de Z97I AC is een GO2BIOS knop te vinden, als je deze indrukt en opnieuw opstart kom je wel in de UEFI terecht. Hieronder de testresultaten i.c.m. met een Samsung 850 EVO 250GB en ACHI modus ingeschakeld.
De UEFI van de Z97I AC heeft een military class vormgeving. Dit is zichtbaar aan de blauwe kleur die MSI gebruikt. De UEFI is een klik UEFI beter bekend als Click BIOS 4, deze variant zien we terug op alle MSI moederborden. De één wat uitgebreider dan de ander afhankelijk van welk moederbord je in handen hebt.
Navigeren door de UEFI kan met de pijltoetsen of een simpele muisklik. Er zijn in totaal 6 categorieën waaronder weer verschillende opties en features zitten. Vanaf het startscherm kun je de boot prioriteit bovenin instellen door te slepen. Zo heb ik mijn Samsung EVO 850 als boot prioriteit nummer één ingeschakeld.
Het settings menu bevat de meeste features voor de algemene instellingen van het moederbord. Je komt hier het systeemstatus tegen, geïntegreerde randapparatuur, de instellingen voor de geïntegreerde GPU, USB instellingen, Windows boot instellingen met o.a. Fast Boot en MSI Fast Boot en de boot prioriteit.
Het OC menu heb ik gebruikt om de Intel G3258 over te klokken. Je kunt hier twee weergaveopties selecteren simpel en geavanceerd. De gebruiker die gaat overklokken zal gebruik maken de geavanceerde weergaveoptie.
Met de M-flash optie kun je de UEFI / BIOS flashen door middel van een USB stick. Je kunt de meest recente BIOS downloaden op de productpagina. Dit is ook de meeste veilige optie. Ik raad je af om software te gebruiken hiervoor, in veel gevallen gaat het updaten via software fout, waardoor de BIOS corrupt raakt. Heb je een recovery BIOS dan kun je de corrupte BIOS meestal wel herstellen.
Je kunt in de UEFI verschillende profielen aanmaken. Zelf gebruik ik altijd één profiel, omdat ik meerdere profielen niet echt nodig vindt. Wel kan het handig zijn als je één Non-OC en één OC profiel aanmaakt. Je kunt dan altijd schakelen tussen de profielen wanneer je de extra kracht niet nodig hebt. Zo is de belasting minder op de componenten en zal het in de meeste gevallen ook zuiniger zijn.
De hardware monitor in de Click BIOS 4 van MSI vind ik erg gebruiksvriendelijk. Hier kun je al de fans die aangesloten zijn op het moederbord beheren. Heb je ervaring met MSI Afterburner of SpeedFan, dan is Hardware Monitor een fijne oplossing om inzicht te krijgen. Je kunt hier temperaturen controleren, voltgages en de snelheid per fan instellen. Momenteel heb k alleen een CPU-koeler gemonteerd, dus we zien geen extra fans op de UEFI screenshot. Je kunt per fan de rotaties per minuut instellen afhankelijk van de temperatuur. Wil je een rotatiesnelheid van 1000 RPM terwijl de processor tussen de 35 – 40 graden Celsius is, dan kun je dat zelf handmatig instellen. Je kunt ook de standaard snelheid inschakelen of alles maximaal. Dan zal per fan de maximale snelheid ingeschakeld worden.
De optie board explorer ziet er visueel wel leuk uit. Je hebt er eigenlijk weinig aan, omdat je het moederbord waarschijnlijk al vaker hebt bekeken voordat je besloten had om de aankoop te overwegen. Zit je moederbord echt diep weggewerkt achter een jungle van kabels dan is het misschien een leuke optie.
Voor deze review bespreek ik in het kort MSI Command Center. De software kun je gebruiken om meer inzicht te gebruiken over je processor, moederbord en werkgeheugen. Er zit ook een soortgelijke fan manager- controller in net als in de Hardware Monitor die we tegen komen in de EUFI.
Let wel op dat er een verschil zit tussen 3-pin en 4-pin fan headers. In bijna alle gevallen zijn de CPU_FAN headers op een moederbord 4-pin (PWM). Deze fans kun je handmatig afstellen, maar kunnen ook worden afgestemd met een SMART functie. De temperatuur van de processor wordt dan uitgelezen, wanneer de processor in warmte toeneemt, zal de fan automatisch sneller gaan draaien om de temperatuur van de processor terug te dringen. Dit noemen ze ook wel PWM (pulse width modulation). Het moederbord geeft in dit geval een signaal om langerzamer of sneller te draaien.
Bij 3-pin fans is het voltage ook te veranderen, maar niet zo ‘slim’ als bij een 4-pin fan / connector. Je hebt in dit geval specifieke instellingen zoals performance, stil en standaard. Je kunt er ook voor kiezen om een fan controller te gebruiken om de snelheid te regelen. De SYS_FAN headers op de Z97I AC kun je hiervoor gebruiken.
Je kunt per onderdeel een apart tabblad openen om de instellingen te bekijken. Hieronder zie je de vier mogelijkheden.
Je kunt ook de instellingen beheren vanaf een smart phone. De MSI Command Center app is te downloaden in de App Store en Google Play Store. Je kunt vrijwel alles uitlezen vanaf de app met je smart phone. De app is nog wel eens wat onstabiel, dus ik raad je aan om gebruik te maken de Command Center variant voor op je computer.
De MSI Z97I AC is een klein, knap en schoon afgewerkt moederbordje. Dit maakt de Z97I AC een zeer goede kandidaat voor een Micro-ATX of Mini-ITX systeem.
De ingebouwde WiFi (802.11 ac) / 4.0 Bluetooth module is een mooie oplossing voor een draadloos systeem. De antennes bevinden zich ook in de verpakking, dus zonder enkel probleem kun je snel het netwerk op. De Intel 7260 chip is ook te verwijderen, maar het lijkt me sterk dat je hiervoor kiest.
Het formaat van 17 bij 17 centimeter is ideaal. Je vindt alles wat je nodig hebt op de Z97I AC. Een krachtig systeem met een high-end videokaart is erg goed te realiseren. Voor opslag vinden we vier SATA III poorten wat in de praktijk genoeg zou moeten zijn. We vinden in Micro-ATX en Mini-ITX behuizingen meestal een beperkte ruimte voor opslagmogelijkheden.
De positie van het socket kan een beetje ongelukkig zijn. Houd hier vooraf rekening mee met de aanschaf van een CPU-koeler. De heatsink, videokaart of geheugenmodules kunnen problemen opleveren bij het plaatsen van een CPU-koeler. De beste optie is een waterkoeler met een 120mm radiator. Dan kun je alsnog een kleine build realiseren met wat extra koelings performance.
De aanwezige condensatoren, transistoren en smoorspoelen zijn van prima kwaliteit. Dit maakt het overklokken met dit bord ook wat interessanter. De OC Genie optie om automatisch te overklokken is zeker een keer aan te raden als je niet handmatig wilt overklokken. De performance boost is duidelijk zichtbaar in de benchmarks en in de praktijk duidelijk merkbaar.
We komen een Realtek ALC 892 audiochip tegen. Ik had persoonlijk liever een Realtek ALC1150 chip gezien, maar ergens moesten ze op bezuinigen. Je kunt ook niet alles hebben voor de prijs van 120 euro.
De MSI Z97I AC is een heerlijk Mini-ITX bordje die in het lagere prijssegment zit als het om Z97 Mini-ITX bordjes gaat. Met de Software, Click Bios 4 en de features heb je een knap bordje in handen. Overweeg je om een kleiner systeem te bouwen? Dan is de MSI Z97I AC zeker het overwegen waard.
| Vergelijk | Product | Prijs | |
|---|---|---|---|
|
MSI Z97I AC
|
Niet verkrijgbaar |
