MSI GeForce GTX 960 Gaming 2GB productervaring door Foritain

Review: MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G

Inleiding
De GM206 Chip
Specificaties
Uitpakken
Software
Testsysteem
1080p Synthetische Benchmarks
1080p Game Benchmarks – Hoge Settings
1080p Game Benchmarks – Medium Settings
2560x1440p Benchmarks
3840x2160p Benchmarks
Andere resoluties
OpenGL render performance
Energieverbruik
Warmte- en geluidsproductie
Overklokken
Conclusie

Productpagina @ MSI.com

.

In December maakte ik een review van de MSI GeForce GTX 970 Gaming 4G. Daarin liet deze kaart uitstekende prestaties zien, een laag energieverbruik, en uitstekende resultaten op het gebied van koeling en geluidsproductie. Met de GTX 970 (en 980) kwam de bovenkant van de vorige generatie te vervallen, en als resultaat viel er een flink gat tussen de GTX 760 en de GTX 970. De kaart waar ik het vandaag over ga hebben moet daar verandering in brengen, en Nvidia wederom een sterk alternatief geven in het ~200 euro segment: De MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G.

Hoewel de hoge dollarprijs de prijzen van de GTX 960 iets boven de 200 euro heeft geduwd blijft het gat met de (eveneens duurder geworden) GTX 970 nog altijd erg groot (~150 euro), en de directe concurrent in de vergelijking van vandaag is dan ook de AMD R9 280, een GPU die normaliter voor iets onder de 200 euro te koop is.

Uiteraard is het onvermijdelijk dat een groot deel van de review draait om de GTX 960 als een chip, maar uiteraard komen ook de specifieke elementen van de MSI uitvoering aan bod, de review betreft tenslotte de ‘MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G’, niet enkel de middelste twee elementen. Net als bij de GTX 970 zit er een Twin Frozr V koeler op de GTX 960, dus wederom zal er een focus liggen op stille werking met o.a. stilstaande ventilatoren tijdens lage load. Als je de review van de MSI GeForce GTX 970 Gaming 4G gelezen hebt zal veel ongetwijfeld bekend voorkomen.

De MSI GeForce GTX 960 Gaming 2GB is op dit moment goed verkrijgbaar voor ca 225 euro.

.

Waar de GTX 970 en 980 beide op de GM204 GPU gebaseerd zijn heeft Nvidia voor de GTX 960 een andere chip ontwikkeld. Deze GM206 is eveneens een ‘Maxwell’ chip, oftewel grotendeels gebaseerd op dezelfde technieken, maar dan in een iets kleinere en minder krachtige variant.

Bron:Hardware.info

In deze tabel zien we dat de GM206 minder cores, een kleinere geheugenbus, minder texture units en ROP’s heeft, en tevens minder L2-cache heeft. Hoewel deze zaken niet bijster goed te vergelijken zijn met specificaties uit eerdere generaties, is de vergelijking met de volwaardige GM204 (Die dus in de GTX 980 zit, de GTX 970 heeft een gelimiteerde GM204) toch opvallend, en een indicatie van duidelijk minder spierballen. Alles lijkt grof genomen een beetje gehalveerd, maar we hebben het ook over een kaart die minder dan de helft kost van een GTX 980.

Vooral de geheugenbus van 128-bit zal wat scheve blikken veroorzaken, deze is tenslotte lager dan bij de kaarten uit de vorige generatie, en over het algemeen is bekend dat een ‘krappe’ geheugenbus de prestaties erg kan beperken. Zoals we bij de GTX 970 hebben gezien zegt die specificatie gelukkig weinig over de prestaties. Ook de GTX 980 is mij inmiddels gepasseerd en de resultaten van die kaart zijn ook in de grafieken opgenomen.

Net als zijn duurdere broers is de GTX 960 voorzien van de nieuwste snufjes. DirectX 12 ondersteuning, MFAA (Zeg maar een nieuw soort MSAA welke minder zwaar op je GPU weegt), G-Sync, Adaptive VSync (niet hetzelfde overigens als Adaptive-Sync, aka Freesync), 4K resolutie ondersteuning en Dynamic Super Resolution (leuk om eens op te zoeken als je tijd over hebt, maar praktisch niet heel waardevol op een GTX 960).

Sterker nog, omdat de GTX 960 de nieuwste chip is uit de stal van Nvidia heeft hij zelfs enkele voordelen die de GTX 970 en GTX 980 niet hebben. Zo ondersteunt hij HDMI 2.0 waarbij je ook 4K resolutie op 60Hz weer kan geven, en is er hardwarematige H.265 decodering ingebouwd. Hoewel H.264 momenteel nog wel de standaard is zal H.265 meer en meer gemeengoed worden, zeker naarmate UHD content populairder zal worden. Met een GPU die H.265 hardwarematig kan decoden zit je dus veilig als het op een HTPC aan komt. Dat elk processortje van de laatste 10 jaar een Xvid’je wel wegspeelt is leuk, maar een gemiddeld HTPC CPU’tje trekt H.265 1080p content normaliter al vaak niet, laat staan als je 4K content gaat kijken.

Heb je nu serieuze interesse om een 4K/H.265-ready HTPC te bouwen, kijk dan even naar dit artikel. Erginteressant en zegt eigenlijk al meer dan genoeg, daarnaast zal ik mij vooral richten op de game-capaciteiten van de MSI GeForce GTX 960 2G.

.

De specificaties van de MSI website:

MSI GeForce GTX 960 Gaming 2GB is uiteraard een PCI-Express x16 3.0 kaart, al zal hij ook op x16 2.0 en oudere aansluitingen functioneren met een praktisch beperkt prestatieverlies. Uiteraard wordt hier gebruik gemaakt van GDDR5, 2GB om precies te zijn. De 128 bit band voor geheugen lijkt dus weinig, echter de claim is dat de nieuwe kaarten in staat daar efficiënter gebruik van te maken, om het vervolgens niet als beperking te laten functioneren. Uiteraard zullen de resultaten moeten spreken, want die zijn belangrijker dan de specificaties.

De kloksnelheden van deze MSI GeForce GTX 960 Gaming 2GB in de “Silent Mode” zijn gelijk aan de standaard kloksnelheden van een GTX 960. Uit de fabriek staat de kaart echter in de Gaming mode, waarbij dus al een kleine overklok wordt uitgevoerd. MSI laat je via de meegeleverde software eenvoudig nog verder overklokken met de OC modus, wat we zo direct zullen bekijken. Het geheugen draait standaard op 7 GHz, en wordt bij het overklokken door de MSI software niet aangepast. Voor alle zekerheid: De overklok-modus die de MSI Gaming App toe past heeft geen gevolgen voor je garantie.

Je kan een flink aantal schermen aansturen via de DVI aansluiting, HDMI 2.0 aansluiting en maar liefst 3 DisplayPort aansluitingen. Overigens kan je via MST adapters een DP aansluiting gebruiken om drie HDMI schermen aan te sturen, dus met wat extra adapters kan je een half NASA centrum bouwen.

De GTX 960 heeft een extreem lage TDP van 120W, en heeft zodoende slechts één 8-pin PEG (PCI-E Power) aansluiting. Het voedingsadvies van 400W lijkt zodoende wat aan de ruimte kant, maar het is gebruikelijk dat de fabrikanten het hier op veilig spelen. Overigens ontbreekt een losse aansluiting voor de grafische kaart op veel <400W voedingen, dus op zich is het advies wel te begrijpen.

De kaart is met 267mm ongeveer even lang als de GTX 970, en iets korter dan de GTX 980 van MSI. Niet heel gek natuurlijk omdat de Twin Frozr V koeler op de drie kaarten hetzelfde zijn, de GTX 980 heeft simpelweg een iets uitstekend PCB. 267mm is in elk geval genoeg om in de meeste populaire behuizingen te passen, maar let wel op dat de kaart iets dieper is dan gebruikelijk, en sommige smalle behuizingen hier geen ruimte voor hebben.

Niet genoemd in de specificaties, maar wel op de feature-pagina, is de nieuwe Twin Frozr V koeler van MSI. Deze maakt gebruik van nieuwere en grotere ventilatoren, en heeft tevens een ander design mee gekregen. Deze Twin Frozr V zou, uiteraard volgens MSI, aanzienlijk beter moeten koelen dan de voorganger. Bij lage load blijven de ventilatoren echter stil staan, om zo een geheel stil systeem mogelijk te maken. Klinkt interessant, al waren de Twin Frozr IV kaarten van de vorige generaties tijdens lage load dusdanig stil dat ik zelf er de noodzaak niet zo van in zie. Ook kunnen de ventilatoren individueel van elkaar worden afgesteld. Een ander onderdeel van deze nieuwe koeler is de “SuperSU Heatpipe”, een zogenaamd betere warmteverspreider dan voorheen. Net als bij de GTX 970 geloof ik dat verhaaltje wel en zien we straks wel bij de koelprestaties hoe het allemaal tot zijn recht komt, in elk geval krijg je dus “meer heatpipe” dan standaard.

Uiteraard wordt gebruik gemaakt van goede componenten zoals Solid Caps en Super Ferrite Chokes, al heb ik in geen tijden een GPU gezien die dat of vergelijkbare kwaliteit niet heeft. MSI benoemt deze “Military Class” componenten wat een lange levensduur zou moeten waarborgen, maar echte data over de verschillen in levensduur tussen de verschillende merken lijken erg lastig te vinden. Het klinkt allemaal mooi natuurlijk, maar garantie bedraagt zoals bij praktisch alle grafische kaarten tegenwoordig ‘gewoon’ 2 jaar.

.

Vorige keer zagen we de GTX 970 verpakking al, dit keer zet ik de GTX 980 verpakking voor de gezelligheid naast de GTX 960. De review van de GTX 980 staat wat later op de planning. Het is wederom een aardig pakketje om te zien, uiteraard ook wederom aangevuld met de nodige kreten. Zo zien we “Gaming” benadrukt, en de MSI Draak natuurlijk. Ook deze twee kaarten worden nog altijd aangeraden door ‘FNATIC’, maar goed daar hou ik verder over op ;)

In de verpakking vinden we een zwarte doos, met in eerste instantie de accessoires: Een driver en software CD, een product guide van andere MSI producten, een handleiding, een 6-pin naar 8-pin verloopstekker, en een VGA->DVI adapter. Dezelfde accessoires als bij de GTX 970 en de GTX 980 overigens.

Hoewel deze review over de MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G gaat zet ik er voor de gezelligheid de MSI GeForce GTX 980 Gaming 4G er toch even naast. De GTX 980 en GTX 970 zien er praktisch hetzelfde uit, maar de GTX 960 (links op de foto) heeft in tegenstelling tot zijn duurdere broertjes rode elementen meegekregen in plaats van witte, ook valt op dat het PCB van de GTX 960 een flink kleiner is dan de GTX 980. De Twin Frozr V koelers zelf zijn uiteraard van gelijke grootte.

Uiteraard ziet de MSI GeForce GTX 960 2G er gewoon fantastisch uit. De nieuwe en iets grotere ventilatoren vallen wederom op, en hoewel het design flink anders is dan de Twin Frozr IV, is het nog altijd wel duidelijk herkenbaar MSI. Op de linker ventilator zien we de MSI Draak nogmaals, en de letters MSI sieren de andere. Als je goed kijkt zie je wat MSI bedoeld met de “Torx” ventilator, waarbij sommige fan-blades een aparte kronkel maken. De heatpipe, of eigenlijk de “SuperSU Pipe” valt ook goed op met zijn stevige afmetingen.

Aan de achterzijde zien we een zwart PCB, maar verder weinig echt spannends. De GTX 970 van MSI had geen backplate, dus dat de GTX 960 dat niet heeft kwam ook niet als verrassing. Toch had het een mooie onderscheidende feature kunnen zijn. Wat aansluitingen betreft zien we de 8-pin aansluiting om de GPU van prik te voorzien, en aan de achterkant van je systeem zien we de HDMI, DVI, en drie full-size DP aansluitingen. De DVI-D poort kan eventueel worden gebruikt om een ouder VGA scherm nog aan te sturen. Verder kan ik geen andere functionaliteit waarnemen, zo lijkt bijvoorbeeld een dual-bios te ontbreken. In de praktijk zelden een echt gemis tenzij je met custom biosjes aan de slag wilt gaan.

Ook bij de GTX 960 zien we het mooie LED-verlichte MSI logo terugkeren. Deze zie je bij de meeste windowed behuizingen duidelijk zitten. (Foto in behuizing van de GTX 970, maar de LED feature is verder gelijk)

Deze foto is van de GTX 970, oftewel met witte accenten, maar haal ik nog even aan om het verschil tussen de oude Twin Frozr IV (GTX 760) en Twin Frozr V te tonen.

.

Bij deze grafische kaart krijgen we dus de MSI Gaming App. Een (optionele, hij is zeker niet nodig) applicatie die in eerste instantie bedoeld is om de kloksnelheid en ventilator snelheden van de MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G aan te passen, maar er zitten nog wat features in.

In de basis zien we de drie instellingen waar je uit kunt kiezen. Klikken en klaar. Je kan echter ook op het sneeuwvlokje klikken, wat de ventilator korte tijd voluit laat blazen om de grafische kaart vlot af te koelen. Klinkt leuk, maar als we straks de temperaturen van deze GPU bekijken klinkt het niet bijzonder waardevol.

Wat volgens mij via een update is toegevoegd is de mogelijkheid om de LED-feature een effect te geven. Dit is nu (tenzij ik het vorige keer over het hoofd heb gezien en het al aanwezig was) ook mogelijk op de GTX 970. Je kan kiezen voor breathing, flashing, double flashing, en willekeurig wisselen tussen de effecten. Uiteraard kan je hem nog altijd ‘gewoon’ rustig aan laten staan.

De in eerste instantie verborgen opties zijn eigenlijk interessanter, al zijn dit opties die je ook vaak in je monitor menu terug vindt. Zo kunnen we kiezen voor “Eye Rest Mode”, wat blauwe tinten reduceert wat rustiger voor de ogen zou moeten zijn. (Ik zeg ‘zou moeten zijn’, maar ik had dan gelukkig ook geen last van mijn schermen. Al merkte ik wel dat brillenzaken nu meer en meer “Blue-LED filters” pushen). De “Gaming Mode” verhoogt het contrast wat de ervaring moet verbeteren, wederom iets wat persoonlijk is maar m.i. slechts in een beperkt aantal games echt wat toevoegt. De optie zit natuurlijk niemand in de weg, en zal ongetwijfeld sommige gamers van pas komen.

De “Movie Mode” is in feite Dynamisch contrast, wat constant aan de instellingen zit om een goed beeld te behouden. Klinkt leuk, maar in mijn ervaring zijn deze constante aanpassingen enkel hinderlijk. Goed, ook hier zullen meningen verschillen. De optie om kleurbalans naar wens aan te passen kan uiteraard helemaal geen kwaad, en is een leuke toevoeging.

Sinds de review van de GTX 970 heb ik een colorimeter gekocht (een apparaat om je schermen mee te calibreren), bij het starten van de Gaming App tijdens het testen van de GTX 960 en GTX 980 merkte ik dat mijn profielen van de calibratiesoftware werden uitgeschakeld, en mijn gecalibreerde instellingen dus verdwenen. Misschien dat er een workaround is, maar het lijkt mij aan te raden simpelweg MSI Afterburner te gebruiken als je gebruik wil maken van je calibratieprofielen en toch wilt overklokken.

.

Om grafische kaarten eerlijk te kunnen vergelijken heb je een vast platform nodig. Ik heb gekozen voor het volgende Systeem:

Een i7-4770k is vooralsnog krachtig genoeg om niet als beperkende factor op te treden in het vergelijken van grafische kaarten. Alle kaarten worden getest met de instellingen zoals ze uit de fabriek komen, fabrieks-overklok instellingen blijven dus in tact (en we zien tevens dat al deze kaarten een standaard overklok hebben). Verder overklokken en eventueel resultaten die daarbij van toepassing zijn worden in de individuele reviews onder de header “overklokken” besproken. Alle benchmarks worden uitgevoerd op 1920x1080p tenzij anders aangegeven. Alle benchmarks zijn om uitschieters te voorkomen ook minimaal drie maal uitgevoerd, waarbij het gemiddelde wordt weergegeven. Bij noemenswaardige afwijkingen tussen de onderlinge resultaten wordt de benchmark nogmaals meerdere malen uitgevoerd om zo zeker te zijn van een betrouwbaar resultaat.

Omdat het niet praktisch is in alle grafieken de gehele naam van elke kaart te gebruiken maak ik gebruik van afkortingen, in deze tabel zie je de exact gebruikte kaarten en de gebruikte drivers op het moment van testen.

Een belangrijke opmerking met betrekking tot de drivers. Driver updates geven soms wat prestatieverbeteringen, maar veelal in specifieke games. Een vergelijking maken met een oudere kaart op oudere drivers is dan ook niet altijd 100% eerlijk. De meeste games in deze vergelijking zijn echter al eventjes uit, dus de kans dat een nieuwe driver verder geoptimaliseerd is voor die game is dan minder groot. Het is echter sowieso onvermijdelijk: Soms zullen er nu eenmaal nieuwe kaarten uitkomen die nieuwere drivers vereisen om te functioneren, waaronder deze GTX 960.

Alle games in deze review hebben een geïntegreerde benchmark. Dit zorgt voor een eerlijke vergelijking tussen de kaarten, de gebruikte instelling staat in de header van elke grafiek. Wanneer de optie aanwezig is wordt PhysX en Tesselation uitgeschakeld. Gezien dit echte Nvidia features zijn (en waar veel games geen, weinig, of slecht gebruik van maken), en dit aparte resultaten op kan leveren, blijven deze twee elementen buiten de vergelijkingen. Sommige games maken gebruik van hoge resolutie textures welke meer geheugen vereisen dan sommige kaarten hebben, in dat geval wordt enkel de texture kwaliteit een stapje terug gezet. De wat oudere Stalker benchmark maakt verder plaatst voor Shadow of Mordor, uiteraard heb ik enkel de meest recente kaarten kunnen testen in deze game.

.

Vanwege het grote aantal resultaten worden deze gesplitst in meerdere onderdelen, om te beginnen met deze synthetische resultaten. Deze data geven relatieve krachtverschillen aan, en kunnen ook worden gebruikt om resultaten met andere kaarten in andere reviews tot op zekere hoogte te vergelijken (let natuurlijk even op verschillen in de testsystemen, drivers, etcetera).

Laten we beginnen met toch wel de single GPU benchmark: 3D Mark FireStrike.

We zien direct wat de directe concurrent van vandaag is: De AMD R9 280, aanwezig in een Club3D uitvoering. Het verschil van 10 punten is praktisch nihil, dus het lijkt spannend te gaan worden.

Heaven en Valley op Ultra / AA x8, in scores en in FPS.

Heaven en Valley op Medium / zonder AA, in scores en in FPS.

In de populaire Heaven en Valley benchmarks moet de GTX 960 zijn meerdere erkennen in de AMD kaart op de hoogste instellingen. Op iets lagere settings neemt de GTX 960 echter weer met enige overtuiging de leiding over, als we dus een instelling tussen ultra en medium zouden opzoeken zal het ergens een gelijkspel worden. Vooralsnog houden de twee directe concurrenten het spannend. Laten we echter ook een blik werpen op de resultaten van de R9 290. R9 290’s zijn hier en daar erg voordelig aan te schaffen, en de resultaten liegen er niet om; de R9 290 lijkt een flinke dosis kracht in huis te hebben. Ook de GTX 970 is uiteraard een flink stuk krachtiger, maar het prijsverschil is er ook naar.

.

De games op hoge settings:

Het beeld wat we bij de synthetische benches al zagen zet zich voort bij de game benchmarks. De R9 280 en GTX 960 spelen een spelletje stuivertje wisselen, en de R9 290 laat wederom een mooie voorsprong zien (alhoewel iets minder extreem dan bij de synthetische tests) . De Hitman Benchmark die op MSAA 8x en 2x uitgevoerd wordt laat wederom zien dat een hoge MSAA instelling keihard op de prestaties in hakt, en dus eigenlijk niet interessant is tenzij je enorme kracht te over hebt. Over de hele linie laat de GTX 960 toch zien dat je op FullHD in de meeste games met de hoogste, of toch in elk geval vrij hoge, instellingen weg komt met een prettige spelervaring.

.

Gezien de resultaten hier boven bij hoge instellingen zou je verwachten dat de MSI GeForce GTX 960 Gaming 2GB alle games met medium instellingen toch aan moet kunnen. Deze resultaten dienen dan ook deels om mensen die een goedkopere kaart zoeken een indicatie te geven van wat zij mogen verwachten van andere chipsets. Niet iedereen koopt echter elke 1-2 jaar een nieuwe GPU, en een beetje overcapaciteit geeft dan ook vertrouwen als je deze kaart wat langer wilt gebruiken, en/of niet per definitie alles op maximale instellingen hoeft te spelen.

Zodra we de zwaarste instellingen laten vallen dan zien we dat de GTX 960 de R9 280 comfortabel achter zich laat, en zelfs de R9 290 in de meeste games voorbij gaat. In absolute FPS waardes mag het ook duidelijk zijn dat de GTX 960 alle games met iets lagere instellingen ook eenvoudig weg speelt.

.

Met de toenemende populariteit van 1440p, 1600p, en 4K schermen zal ook het gamen toe gaan nemen op deze resoluties. Tegenwoordig ben ik gelukkig ook in het bezig van een 4K monitor om zowel 4K als 1440p te testen. Wederom heb ik enkel 1440p/4K kunnen testen met de GPU’s die sindsdien in huis aanwezig waren. De R9 280 en R9 290 zijn inmiddels al (lang) vertrokken. De GTX 770 en GTX 970 zijn hier getest met de 347.09 driver, de GTX 960 en 980 met 347.52.

Eerst weer de synthetische benchmarks:

We zien direct dat de GTX 960 ruim achter de GTX 970 blijft, maar ook de GTX 770 toch met enige marge voor zich moet dulden. Gezien de GTX 960 al weinig overcapaciteit leek te hebben voor 1080p gaming komt het ook niet helemaal als verrassing dat de extra pixels die moeten worden weergegeven voor wat problemen zorgen.

Game resultaten:

1440p is dus duidelijk een stuk zwaardere belasting dan 1080p, en de GTX 960 heeft ook moeite zodra de instellingen hoger staan. Met ‘medium’ kom je nog prima weg en kan je nog wel vloeiend van de games genieten, maar echt veel ruimte over is er niet. Als je wilt gamen op 1440p zal je dus meer moeten uitgeven aan je grafische kaart.

De aparte resultaten bij BioShock op 1440p lijken, gezien de gelijke FPS van de GTX 960 en GTX 980, met de driver te maken te hebben, al maakt het weinig uit of je nu 114 of 146 FPS hebt natuurlijk

.

Als 1440p al met moeite wordt doorlopen kunnen we beredeneren dat 4K gaming op een GTX 960 geen ideale combinatie gaat zijn. Alle drie de kaarten zijn hier getest met de 347.52 driver.

De resultaten liegen er niet om, zelfs met ‘medium’ instellingen is het niet vloeiend genoeg, en de enige oplossing is dus om op je 4K scherm ‘gewoon’ op 1080p te gamen, wat overigens voor de meeste games ook prima te doen is natuurlijk. Laten we niet vergeten dat ook de GTX 980 op 4K stevig op zijn donder krijgt hier. 4K Gaming op hoge settings is het domein van multi-GPU setups.

.

Waar ik bij de GTX 750 Ti review nog wat tests met lagere resoluties mee nam laat ik deze hier wederom achterwege. Met 1280x1024 had die <150 euro kaart al geen problemen, en een GTX 960 met een dergelijk scherm is simpelweg een onzinnige combinatie. Beter investeer je dan eerst in een degelijk scherm, of als dat geen optie is kan je prima af met een GPU van (ruim) minder dan 200 euro. Uiteraard is een GTX 960 een overweging als je verwacht op korte termijn een beter scherm aan te schaffen.

Benchmark verschillen tussen een FullHD (1080p) scherm en een 1200p scherm zijn in de praktijk vrij klein, en mocht je een dergelijk scherm hebben kan je deze 1080p resultaten prima toepassen op je eigen situatie, de verliezen in framerates blijven normaliter rond de 10%, dus het doorrekenen is relatief eenvoudig en zal vaak tot gevolg hebben dat je hier en daar één a twee instellingen wat lager zal moeten zetten. De conclusie voor gamen op 1200p is vervolgens eigenlijk niet gek anders dan voor 1080p, en dat een GTX 960 daar prima voor is geschikt mits je genoegen neemt met een instelling hier of daar van het maximale te halen.

Als je een alternatieve resolutie gebruikt als bijvoorbeeld 2560x1080p (Ultrawide panelen) dan moet je rekening houden met een groter prestatieverlies op de 1080p resultaten, en op de hoogste settings gamen zal er dan ook niet in zitten. In dat geval moet je ook genoegen nemen met (iets) lagere instellingen, al lijkt ook hier een zwaardere, duurdere grafische kaart toch de logische optie.

.

Om de OpenGL performance te testen maak ik gebruik van Cinebench, R15. Deze benchmark geeft (kort door de bocht) het rendervermogen aan van de GPU met applicaties die van OpenGL gebruik maken.

De meeste kaarten ontlopen elkaar niet gek veel op dit gebied. De resultaten van de GTX 980 kan je redelijkerwijs negeren want ondanks dat ze keer op keer naar voren kwamen is het onwaarschijnlijk dat de werkelijke prestaties echt slechter zijn dan een GTX 970 of 960. Wat de GTX 960 betreft lopen de prestaties iets achter ten opzichte van de rest, maar de verschillen zijn dusdanig klein dat het praktisch niet zo relevant is. Als je af en toe iets met OpenGL wil doen dan kan dat prima, als je primair een OpenGL render kaart zoekt zal je vermoedelijk al elders kijken.

Als je applicaties wilt gebruiken die goed van CUDA gebruik maken valt het uiteraard ook te beredeneren dat de op de GM204 gebaseerde kaarten als de GTX 970 of GTX 980 beter gaan presteren. Ik heb helaas geen CUDA benchmarks uitgevoerd, noch de GTX 960 nog in huis op het moment van schrijven.

.

Ook het verbruik van een GPU is een belangrijk punt. Ik heb het verbruik gemeten bij het stopcontact, oftewel het verbruik van het gehele bovenstaande testsysteem, met een Voltcraft Energy Logger 4000. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van een backlit USB toetsenbord, een USB muis, en een USB Headset. Die verbruiken uiteraard ook een klein beetje. Hoewel deze meting niet exact bepaald wat de kaart verbruikt, krijgen wij zo wel een inzicht in het daadwerkelijke verbruik van een systeem, een redelijke vergelijking van het verbruik van de verschillende kaarten, en een indicatie van wat een geschikte voeding voor een systeem in combinatie met deze GPU kan zijn (althans op gebied van vermogen).

Het verbruik is gemeten bij 3 activiteiten:
- Het gemiddelde verbruik van de computer gedurende 5 minuten in idle (Dus niet de slaapstand, vergelijkbaar met een beetje mailen of in word/excel werken).
- Het gemiddelde verbruik gedurende de gehele Thief benchmark op Very High op 1080p (Gamen).
- Het gemiddelde gebruik gedurende 5 minuten OCCT GPU Stresstest (Vergelijkbaar met Furmark).

Het interessante aan deze OCCT GPU Stresstest is dat de CPU in idle blijft, en dat wij zo dus een redelijke indicatie krijgen van het maximale verbruik van enkel de GPU.

De resultaten:

Waar het tot nu toe allemaal wat geven en nemen was is het verbruik het onderdeel waar de GTX 960 het echt uitstekend doet. Met overtuiging de op één na zuinigste kaart in de hele test (enkel de eveneens ‘Maxwell’ 750 Ti is zuiniger). In idle zijn de meeste kaarten wel zuinig tegenwoordig, al valt wel op dat de R9 290 in deze vergelijking toch daadwerkelijk en aanzienlijk minder zuinig is in idle, en de enige kaart is waar de kosten van dit sluipverbruik een relevante rol kunnen spelen.

194 Watt verbruik (voor het hele systeem) in OCCT is uitstekend, zo ook de 188 W gemiddeld tijdens de Thief benchmark. De hoogste piek die ik heb gemeten was 203 W voor het hele systeem, dus net als bij de GTX 750 Ti kan je met de meeste voedingen wel een GTX 960 draaien, al heb je bij de GTX 960 dus wel één PEG connector nodig.

Het verschil in verbruik met de R9 280 en R9 290 maakt het gevolg voor de kosten een interessant onderwerp. 170 W verschil met de R9 290 tijdens gamen is tenslotte niet niks! Niet alleen is dat extra warmte die je uit je behuizing zal moeten voeren met degelijke koeling, maar ook de energie zelf kost een paar centen. Als je gemiddeld 2 uur per dag zit te gamen dan praat je over een extra kostenpost van 25 a 30 euro aan energie per jaar als je met de R9 290 speelt in plaats van de GTX 960, plus daarnaast nog een eurotje of 5-10 per jaar als je dagelijks je pc nog eens een uur of 8-10 aan hebt staan voor werk, studie, of gewoon laat niksen (uitgaande van 0,23cent per kWh). Zit je aanzienlijk langer te gamen, dan lopen die kosten toch erg hard op: Zit je bijvoorbeeld 4 uur te gamen per avond (niet dat ik het kan aanraden, maar stel) dan mag je over een periode van 2 jaar zo 100 euro bijtikken.

Het verschil met de R9 280 is in dat opzicht een stuk kleiner, waarbij het vermoedelijk niet meer zal schelen dan 10-15 euro per jaar bij dergelijk ‘gangbaar’ gebruik (van 2 uurtjes gamen per dag), maar het prijsvoordeel van de R9 280 bij aanschaf verdwijnt op die manier toch gedurende een periode van 2 a 3 jaar, wat een beetje de economische levensduur is van een dergelijke kaart. En dan moeten we het nog hebben over de voordelen wat betreft koeling en geluidsproductie van een aanzienlijk zuinigere kaart. Hier laat de GTX 960 dus duidelijk zijn sterke kanten zien.

.

Echt luide grafische kaarten zie je anno 2014 bijna niet meer; de GTX 970 werkt al geluidloos, de GTX 980 blijft zelfs onder zware omstandigheden extreem stil, maar ook hun AMD tegenhangers zijn in veel gevallen ook verre van luid zoals GPU’s traditioneel wel waren. Toch heeft Nvidia met hun Maxwell generatie een grote stap gezet wat betreft prestaties per Watt terwijl AMD in hun laatste generatie nog heeft gekozen voor prestaties koste watt (hurr) het kost. Verminderd verbruik zorgt echter voor minder warmte welke afgevoerd moet worden, en dus voor stillere prestaties. De vuistregel is dus ook zeker dat een zuinige ‘Maxwell’ GTX 970, 980, en uiteraard ook de GTX 960 minder koeling nodig heeft dan hun directe AMD concurrenten. Toegegeven: AMD zal vermoedelijk zeer binnenkort met een nieuwe reeks aan komen zetten, dus wie weet komt daar dan verandering in.

Dat de GTX 960 met zijn extreem lage verbruik goed te koelen is komt niet als verrassing, zo ook dat de uitstekende Twin Frozr V, die ook de GTX 980 zonder moeite stil koel houdt, met ‘slechts’ een GTX 960 geen momentje hoeft te zweten. Wederom blijven de ventilatoren onder de 60 graden geheel stil staan, wat tijdens lichte games regelmatig het geval is, en zelfs wanneer de belasting toeneemt tot het maximale hoeft de ventilator maar een paar honderd RPM te maken om de temperaturen de 65 C aan te laten tikken. Zelfs op dat moment is de kaart simpelweg onhoorbaar, en komt mijn geluidsmeter (SL-200) die vanaf 30dBA kan meten er eigenlijk niet aan te pas. Als je een beetje airflow hebt zal je met je oortjes in de behuizing moeten gaan zitten om hem te horen. Ik zei het bij de MSI GTX 970 ook al: Het is leuk dat die ventilatoren geheel uit kunnen, en het is ook een mooi puntje voor het PR team, maar zelfs op lage toeren is de kaart dusdanig stil dat het uitschakelen niet eens nodig was geweest. De GTX 960 blijft uiteraard nog iiietsje stiller onder load dan de GTX 970 omdat de fanspeed net wat lager blijft, maar praktisch gezien is het verschil eigenlijk niet interessant. Uiteraard doet het je afvragen waarom MSI sowieso een ‘silent mode’ toe voegt aan hun App, want de standaard gaming modus is al stil.

Je ziet het al in de grafiek, zelfs onder maximale belasting blijft de kaart prima koel, en als je een behuizing hebt met beperkte of matige airflow zijn de Maxwell GPU’s zoals deze GTX 960 een stuk interessanter dan de heethoofden in deze grafiek. Waar de R9 290 in het begin een giga voorsprong nam met de prestaties, begint het langzaam duidelijk te worden dat die spierballen op steroïden niet zonder consequenties komen. De grote verschillen spreken hopelijk voor zich: Een dikke R9 290, maar ook een R9 280 zal sneller een extra investering in koeling nodig hebben dan een GTX 960.

.

Let op: Overklokken kan leiden tot schade aan je grafische kaart of andere onderdelen, en als je er aan wilt beginnen zorg dan dat je goed bent ingelezen in de materie. Overklokken doe je op eigen risico, en met de kennis dat het gevolgen kan hebben voor je garantie.

Deze kaart komt standaard al met een lichte overklok, en met de meegeleverde Gaming App kan je de kaart vlot en eenvoudig nog wat verder overklokken. Zo behoud je garantie, maar uiteraard speelt deze software het heel erg safe. Dat houdt in: Er zit bijna altijd wel meer in de kaart. Maar goed, applicatie installeren, overklok indrukken, en klaar. Best saai eigenlijk.

Vorige keer zei ik: “Normaliter ben ik wat terughoudend met mijn overklok, liever speel ik het safe”. Maar de MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G is een bijzonder beestje; Niet alleen werd de GTX 960 aangekondigd als ‘overclocker’s dream’ wat je natuurlijk wel wilt testen, maar omdat ik deze kaart heb geleend en goedkeurig had om er lekker op los te gaan stond niets mij in de weg.

MSI Afterburner geïnstalleerd (gewoon de oude vertrouwde versie, niet die hippe rode nieuwe look. Geeks en veranderingen.. brrr), en blazen: Powerlimit naar het maximale (108%), en Core Voltage volle bak naar +100 mV. Let op: Doe dit NIET zo maar bij andere chipsets, sommigen vinden dat echt niet leuk. De GTX 960 kan het echter hebben.

De serieuze overklokker zal opvallen dat de bovenste limieten van die twee sliders eigenlijk niet bizar hoog liggen. Die oorzaak daarvan ligt dieper in de kaart, en om die limieten te omzeilen zal je echt dieper in het overklokken moeten duiken (rommelen met de bios, voltmods, etc). Of ‘Overclocker’s dream’ een terechte statement is hangt dus af van jouw definitie van ‘dream’. Als je denkt eenvoudig eindeloos te kunnen overklokken dan niet, maar als je eenvoudig balkjes naar rechts kan slepen zonder je zorgen te maken, oftewel jouw droom is eenvoudig overklokken, dan valt er wel wat voor te zeggen. Minimaal hogere waardes dan wat je in dat plaatje zag op de Core Clock of Memory Clock bracht benchmarks al snel tot crashen, terwijl deze waardes zelfs na meerdere uren nog stabiel bleven. Positief in elk geval dat een leuke stabiele overklok snel te vinden was. Deze settings gaven het volgende plaatje in GPU-Z:

Kanttekening: De daadwerkelijke boost bij deze GPU Clock was 1468MHz, de GPU-Z boost indicatie is niet accuraat. Ergens had ik meer verwacht, zeker nadat ik bij o.a. TechPowerUp had gezien dat ze de Core nog eens 50 MHz hoger kregen. Uiteraard wisselen de prestaties per sample, al zie je bij de echt grote sites toch wel regelmatig wat betere samples ;)

Toch een leuke boost snelheid, en prettig lage ventilatorsnelheid

Maar goed, laten we niet vergeten dat de standaard klok van een GTX 960 slechts 1126 (boost 1178) MHz is, en dat dit OC resultaat nog altijd 170MHz hoger boost dan de MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G standaard doet in de (hoogste) ‘OC modus’. Ook het geheugen is van de standaard 7000MHz naar meer dan 7700 MHz overklokt. Het zijn dus echt geen misselijke resultaten.

Laten we een kijkje nemen naar de gevolgen bij enkele games:

Ongeveer 14% extra FPS bij alle drie de benchmarks (1080p en 1440p), dat is een uitstekende winst, en uiteraard koelt de Twin Frozr V dat op z'n dooie akkertje. Gezien de eenvoud, de veilige ingebouwde limieten, en de toch dikke extra prestaties werd ik er toch wel gelukkig van. Of het de natte droom is van een die-hard overklokker denk ik toch niet, maar het is op zijn minst een prettige kaart om mee te overklokken.

.

Voordat ik het over de MSI Twin Frozr V uitvoering ga hebben wil ik eerst de GTX 960 als chip samenvatten. Dat is overigens niet eenvoudig, want het is zeker niet zo dat de prestaties dusdanig overweldigend waren dat ik er meteen voor naar de winkel zou rennen. Toch lijkt deze chip best wel slim gepositioneerd, want de prestaties an sich zijn ruim voldoende om de meeste games op zeer hoge tot de hoogste settings weg te spelen, althans mits je op een FullHD 1080p scherm speelt. Als je al van het maximale af moet stappen kan je dat doen door een iets lagere MSAA instelling, waar je in de praktijk eigenlijk weinig van zal merken. Met de iets goedkopere R9 280 is het stuivertje wisselen per game, en hoewel die kaart iets goedkoper is in de aanschaf zijn de verschillen in energieverbruik dusdanig dat zelfs met een uurtje of twee gamen per dag je het prijsverschil in de levensduur normaliter terugverdiend, daarnaast zijn de noemenswaardig goedkopere R9 280’s zowel luidruchtiger in gebruik dan deze GTX 960 met Twin Frozr V, als warmer waarbij je die warmte weer ergens kwijt moet. Als dat je een zorg is prima, maar de GTX 960 lijkt toch de betere keuze als je de iets hogere eenmalige aanschafsprijs kan overzien.

De R9 290 lijkt in de grafieken een lastigere concurrent, want voor ‘slechts’ 35 euro meer krijg je toch flink meer kracht zoals we in 3D Mark zagen, al lukt het de R9 290 dat vreemd genoeg lang niet altijd in hogere FPS om te zetten, zeker zodra je van de aller hoogste settings af stapt. Daarnaast wordt die chip veel en veel warmer en je pc dus aanzienlijk luider, en het extreme verschil in energieverbruik (~170 W tijdens gamen) kan bij een paar uurtjes gamen per dag tientallen euro’s per jaar meer kosten, wat het totaal prijsverschil aanzienlijk doet oplopen. Daarnaast is het zo dat de GTX 960 eigenlijk al krachtig genoeg is voor 1080p gaming, dus als je een 1080p scherm hebt lijkt de GTX 960 de betere keuze.

Je zou kunnen stellen dat het aannemelijk is dat bij nieuwe games in de komende 2-3 jaar de R9 290 met o.a. 4GB geheugen en wat meer pure rekenkracht de hoogste settings wat langer vol zou houden, maar de prestaties bij iets lagere settings vielen eigenlijk tegen, en bleven regelmatig zelfs achter de GTX 960. Daarnaast rest de vraag of die aanname de prijs en vooral het flinke verbruik waard is? Ik neig ‘nee’ te zeggen, maar je moet je goed realiseren dat de strijd tussen Nvidia en AMD vaak wordt gewonnen door de partij met de meest recente kaart, en AMD moet hun nieuwe generatie de komende maanden nog uitbrengen. Voor het moment lijkt Nvidia toch de sterkere positie te hebben, en staat AMD voor de uitdaging om hun kaarten natuurlijk sneller, maar vooral ook veel en veel zuiniger te maken.

Wat je met de GTX 960 echter zeker niet moet gaan doen is gamen op resoluties hoger dan 1080p (1920x1080p / FullHD). Op 1440p kom je in veel games nog wel weg met ‘medium’ settings, maar in de meest recente games zal ook dat al krap worden. Heb je een 1440p scherm, of een 4K scherm (in welk geval je echt zal moeten terugschalen naar 1080p), of zelfs een 2560x1080p Ultra-wide scherm, overweeg dan om een flink pittigere grafische kaart te kopen want de GTX 960 komt daar duidelijk tekort. Althans, als gamen op die resolutie je doel is, want met o.a. HDMI 2.0 en hardware matige H.265 decoding (naast uiteraard het lage verbruik) is de GTX 960 juist weer de ideale HTPC kaart om je huidige en toekomstige (H.265) content mee af te spelen op zowel 1080p en 4K resolutie, en als je dan genoeg neemt met gamen op 1080p op je HTPC dan heb je er weer echt een uitstekende kaart aan.

Dit alles maakt de GTX 960 dus vooral een slim gepositioneerde kaart en niet zozeer een pure dosis kracht, wat in het verleden toch de strategie leek bij elke nieuwe GPU release. Maar de GTX 960 is absoluut meer dan een mooie strategie, want hoewel de prestaties precies bemeten lijken is het verbruik echt een ongelofelijk mooi voordeel. Zowel voor de koeling van je behuizing (een zuinige kaart kan je perfect toepassen in kleine behuizingen, of behuizingen met zeer beperkte airflow), als je energierekening. Dit in combinatie met de overkill MSI Twin Frozr V koeler zorgt voor een werkelijk onhoorbare kaart tijdens normaal gebruik, en een praktisch onhoorbare kaart tijdens gaming en zware benchmarks. Allemaal waardevolle pluspunten in de praktijk, en laten we niet vergeten dat de MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G er ook nog eens heel erg goed uit ziet met o.a. de LED feature, en dat mag toch ook worden gezegd. Als extra bonus kan je ook nog eens een flink eind overklokken, misschien niet zo extreem als sommigen vooraf hadden gehoopt, maar 14% extra ‘echte’ FPS is een uitstekende bonus, zeker omdat de Twin Frozr V die overklok aan kan zonder dat je het zal horen.

Als iemand die in al die jaren altijd uit keek naar de nieuwste, krachtigste, en meest moderne grafische kaart is het een klein beetje jammer dat de GTX 960 toch ruim achter de (flink duurdere) GTX 970 blijft, en met een 1440p scherm of 4K scherm is deze kaart ook echt geen reëele optie. Ergens wil ik dan ook een beetje teleurgesteld zijn in de GTX 960, maar ik kan niet anders zeggen dan dat het een verdomd goed uitgekookte strategie is: Ben je echter als gamer met een 1080p scherm op zoek naar een kaart die niet te gek veel kost, in praktisch alle behuizingen stil en koel te houden is, en toch recente games op (zeer) hoge settings lekker weg speelt, dan kan je bijna niet om deze MSI GeForce GTX 960 Gaming 2G heen.

Ik pak het mooie totaalplaatje hier van vorige keer er toch weer gezellig bij omdat ‘ie stiekem toch wel tof is, maar gamen op drie schermen tegelijk op één GTX 960 zit er dus zeker niet in.

.
Nog enkele vergrotingen dan, klikken voor vol formaat:

Vind je deze review leuk dan zou ik een leuke reactie natuurlijk erg waarderen, en uiteraard is kritisch commentaar ook zeer welkom. Kijk anders ook eens bij mijn andere reviews; ik vind het leuk ze te maken, maar natuurlijk ook om ze te delen!

Terug naar boven