Monitor kopen

Monitor-formaat en -resolutie

Het formaat van een monitor wordt aangegeven aan de hand van de diagonaal in inches. Tegenwoordig is een 24-inch (61 cm) wel de standaard, kleinere modellen zijn zelden goedkoper. Doordat monitoren steeds dunnere randen hebben, nemen ze relatief minder ruimte in dan vroeger. Daarom is een 27-inch model het overwegen waard, zeker als je ook een hogere resolutie wilt. Dat betekent meer beeldpunten dan de gangbare Full HD-resolutie van 1920x1080 punten. Zo biedt een QHD-monitor met 2560x1440 beeldpunten 77% meer werkruimte - meer pagina’s van je document in beeld, of grotere spreadsheets, of meer ruimte voor gereedschappen in toepassingen als Photoshop en Premiere. Nog groter kan ook, maar 32 inch (81 cm) vinden veel mensen aan de grote kant - het is wel handig als je je beeldscherm bijvoorbeeld ook als televisie wilt gebruiken.

Ultrawide monitor

Bijzonder vermeldenswaard zijn monitoren met een andere breedte/hoogteverhouding dan de standaard 16:9. Zogenaamde ultrawide 21:9 modellen zijn wel breed, maar relatief minder hoog. Een 34-inch ultrawide is net zo hoog als een 27-inch model. Nieuw zijn zogenaamde superwide monitoren van 43 of 49 inch, zo groot als twee volledige 24, respectievelijk 27-inch beeldschermen. Die zijn handig om ruimte op je bureau te besparen: je hebt immers maar één voet, en minder kabels.

Veel voorkomende resoluties voor ultrawide zijn 3440x1440 pixels (in feite QHD, maar dan breder) of zelfs 5120x1440 (superwide).

Kleurweergave en HDR

Hoe accuraat een monitor kleuren kan weergeven, hangt af van een aantal factoren. De belangrijkste is de kleurruimte. Vrijwel alle toepassingen maken gebruik van de sRGB-kleurruimte, dus volledige dekking hiervan is belangrijk om geen onderverzadigd, grauw beeld te zien. Hier zijn losse monitoren een stuk beter in dan laptops: tenzij je een dure laptop hebt, geven deze doorgaans maar zo’n 65% van de sRGB-kleurruimte weer. Beter is een zogeheten wide gamut monitor, die een groter kleurbereik kan weergeven. Daarmee zijn kleuren meer verzadigd, wat levendiger en realistischer oogt. Zeker voor fotobewerking is dit van belang, en daarvoor is een beeldscherm dat de AdobeRGB-kleurruimte ondersteunt aan te raden. Voor films en games is de DCI-P3 kleurruimte steeds belangrijker. Dit is de standaard voor Apple-computers, maar ook voor HDR-weergave is dit grotere kleurbereik essentieel.

HDR houdt in dat een monitor een hoger dynamisch bereik kan weergeven: een groter verschil tussen de meest lichte en donkere delen die gelijktijdig in beeld kunnen zijn. Denk aan koplampen of maanlicht in een nachtelijke scène. Hiermee zorgt HDR voor een aanmerkelijk fraaiere, realistischer weergave van met name (steeds meer) games en films. Voor HDR is een hogere maximale helderheid nodig, naast een vorm van local dimming (waarbij het backlight van een monitor de helderheid kan aanpassen aan het getoonde beeld), de genoemde DCI-P3-kleurruimte en 10-bits kleurweergave voor nauwkeuriger kleurverlopen. Eenvoudige HDR-monitoren bieden doorgaans niet al deze kenmerken, duurdere wel. De meest luxe beeldschermen hebben een zogenaamd full array local dimming backlight voor zeer nauwkeurige helderheidsregeling, maar deze zijn zeer prijzig.

Naast de kleurruimte is de afstelling van belang, zodat elke kleur overeenkomt met hoe die bedoeld is. De mate waarin deze afwijkt wordt aangegeven met een DeltaE-waarde; bij luxere monitoren geven fabrikanten deze vaak op. Een vuistregel is dat een DeltaE onder de 3 noodzakelijk is om niet met het blote oog afwijkingen te kunnen zien - en voor beeldbewerkingen is dat dan ook de bovengrens.

144 Hz monitor? Verversingsfrequentie of refreshrate

Tot een paar jaar terug werkte vrijwel elke lcd-monitor met een refreshrate oftewel verversingsfrequentie van 60 Hz: ze konden 60 beelden per seconde weergeven. Dat is nog steeds de standaard, maar er zijn steeds meer modellen die meer beelden per seconde kunnen weergeven. Vooral onder gamers zijn monitoren in trek die werken op 120 of 144 Hz. Voor professionele gamers in zeer snelle spellen zijn er zelfs 240Hz-monitoren te koop. Met deze hogere frequentie zie je meer frames per seconde van je game op je scherm, waardoor je sneller nieuwe beelden ziet die soepeler bewegen, maar ook simpele zaken als scrollen en vensters verslepen ziet er stukken vloeiender uit op een monitor met een hoge verversingsfrequentie.

Daarnaast is de refresh rate tegenwoordig niet per se meer vast, maar variabel: de monitor kan zich hiermee aanpassen aan het signaal dat door de videokaart wordt geleverd. Hiervoor zijn meerdere technieken: de VESA-standaard Adaptive Sync is in de markt aanwezig onder de namen AMD Freesync en Nvidia G-Sync Compatible, terwijl Nvidia’s eigen G-Sync uitsluitend werkt met videokaarten van hetzelfde merk. Door de refreshrate van je monitor te synchroniseren met de actuele output van je videokaart, zijn storende artefacten als tearing verleden tijd. Het beeld op je monitor wordt immers alleen ververst als er een compleet nieuw beeld klaar staat.