Ultra HD update: 23 monitoren op de testbank

4K nu en toekomst

Voordat we daartoe over gaan, wat valt er nog meer te melden als we om ons heen kijken in de 4K-monitormarkt, medio 2018, afgezien van dalende prijzen en een groeiend aanbod? Om te beginnen de constatering dat de prijzen weliswaar dalen, maar niet zo snel als je zou hopen. Kon je een jaar geleden een ultra hd-beeldscherm met wat moeite vinden voor rond de 350 euro, ligt die grens nu niet bijzonder veel lager. Onder de 300 euro is mogelijk, zeker, maar dan heb je ofwel een exotisch model, ofwel een exemplaar uit de bargain bin. Van de 20 hier besproken modellen zijn er maar drie die (net) voor minder dan 300 euro te vinden zijn.

Wel is de prijs van het middenveld aardig aan het zakken – een jaar geleden was 600 euro voor een 27-inch ips-model gangbaar, nu zien we bedragen die zeker 100 euro lager liggen, vaak nog wel wat meer. Hoe dan ook is de prijsval niet te vergelijken met wat in een vergelijkbare periode in televisieland heeft plaatsgevonden.

Qua innovatie valt er ook niet heel veel te melden. Hdmi 2.0 is inmiddels gelukkig ingeburgerd, dus we zijn niet meer tot louter displayport 1.2 veroordeeld. Hdmi 2.1 staat echter alweer om de hoek klaar. Hdr doet mondjesmaat zijn intrede, maar in de meeste gevallen in dit testveld gaat het om lippendienst aan de standaard. Hoge piekhelderheden of een grote kleurruimte zien we niet samen bij de meeste van deze modellen. Er zijn een paar uitzonderingen, die laten zien dat de toekomst niet alleen rooskleurig is, maar ook bijzonder helder en mooi verzadigd. Uiteraard moet je daarvoor nog wat dieper in de buidel tasten.

Wat we verder overwegend missen in dit testveld, maar ook in de markt: modernere aansluitingen. We zien welgeteld vier schermen met displayport 1.4, en voor hogere frequenties dan 60 Hz is dat in combinatie met HDR alleen toereiken bij gebruik van displayport stream compression, een techniek die de twee G-Sync HDR-monitoren die momenteel op de markt zijn niet beheersen. Dientengevolge moeten die hun toevlucht nemen tot een andere vorm van, lossy, compressie: chroma subsampling. 

Toekomst

Natuurlijk staan de ontwikkelingen niet stil. Op basis van gesprekken met alle toonaangevende monitorfabrikanten kunnen we stellen dat komend jaar interessant wordt voor wie tot dusver de kat uit de boom keek als het ging om 4K. Een veel gehoorde verzuchting onder onze reviews is dat men 144Hz-weergave mist. Niet vreemd gezien de populariteit van pc gaming en de meerwaarde hiervoor van een hoge verversingsfrequentie. Ook voor ultra hd, dat geen enkele courante videokaart met 144 beelden per seconden kan aanleveren, is er een voordeel - simpelweg omdat de frames wanneer ze eenmaal gerenderd zijn, in minder dan de helft van de tijd op het scherm staan als bij 60 Hz schermen. Los daarvan is een 144Hz 4K-beeldscherm een stuk meer toekomstklaar dan een 60Hz-exemplaar, en je koopt monitoren doorgaans voor een langere gebruikstijd. 

Betaalbare 144 Hz

Het goede nieuws is dan ook dat we in de loop van volgende jaar - denk aan het tweede kwartaal, dus april of mei - vermoedelijk een stuk betaalbaardere 144Hz ultra hd-monitoren mogen verwachten dan degene die er nu zijn. Uiteraard zullen dat eenvoudiger modellen zijn: een tn-paneel, en de kans op hdr-onderstening of een full array local dimming backlight is nihil. De prijs zal echter een stuk lager liggen, we horen bedragen rond de 600 euro. Dat is vergelijkbaar met de prijs waarop 60Hz 4K tn-monitoren een paar jaar geleden werden geïntroduceerd, en die kosten inmiddels ongeveer de helft. In het voetspoor van de 144Hz-modellen gaan we ook 75Hz-exemplaren zien, die waarschijnlijk niet veel duurder worden dan de huidige instapmodellen. Beide varianten zullen Freesync compatible zijn, wat helaas weinig waarde toevoegt in een markt waarin Nvidia dominant is en Intel nog altijd geen onderstening biedt voor adaptive sync.

DCI-P3

Een tweede ontwikkeling is dat veel fabrikanten inzetten op standaard ondersteuning van dci-p3. Deze grotere kleurruimte maakt uiteraard onderdeel uit van de hdr10-standaard, alsmede van DisplayHDR 600 en 1000 van Vesa, en van G-sync hdr, maar biedt ook op zichzelf potentieel meerwaarde. Steeds meer programma's zijn voorbereid op een zogeheten wide color gamut, en monitoren die dit kunnen weergeven zullen straks aanmerkelijke fraaiere foto's en video's laten zien. Er komt een tijd dat we de huidige srgb-standaard maar als een flets aftreksel gaan beschouwen. 

Acer ET430K en KG281K 

Acer leverde twee modellen, de zeer betaalbare KG281K en de wat duurdere maar eveneens heel gunstig geprijsde ET430K, respectievelijk een 28-inch tn-model en een 43-inch ips-monitor.

De Acer ET430K is goedkoper, maar ook wat minder goed dan de eerste versie.

De ET430K is een refresh van het model dat we eind vorig jaar beloonden met een Excellent Choice award. Deze opvolger is nog wat goedkoper (gemiddeld 570 euro) en heeft grotendeels dezelfde specificaties, maar mist wel de usb 3.0 hub en komt toch wat minder goed uit de test. De verschillen zijn niet enorm, maar het oudere model was contrastrijker en zuiniger, met betere uniformiteit . De nu geteste uitvoering wint wel qua kijkhoeken en kleurechtheid, maar de sRGB-modus is veel slechter dan bij de voorloper. Het maakt de nieuwe ET430K wat minder een aanrader dan dat model, maar een Great Value is het wel.

Acer KG281Kbmiipx

De KG281K is gebaseerd op het tn-paneel dat 4K de nodige jaren terug naar de massa bracht, en dan ook echt lekker goedkoop – voor minder dan 300 euro heb je hem al. Zoek je vooral een scherm op om te gamen, dan moet je hem zeker overwegen: de responstijden zijn ruimschoots voldoende voor de maximaal 60 Hz, terwijl de overshoot de laagste in zijn klasse is. Bovendien zijn helderheid, contrast en uniformiteit in het 28-inch tn-segment ook goed, en zijn de kleuren aanmerkelijk verzadigder dan bij veel concurrenten. Erg accuraat zijn ze niet, met een gemiddelde kleurafwijking van 5 en een grijsafwijking van 7,8. Maar, hij is al voor 269 euro te koop. Ook hier is Great Value dus op zijn plaats – voor de 4K-gamer met een laag budget (een paradox, maar wellicht aan het sparen voor een 144Hz hdr-scherm).

De Acer KG281K is een aanrader als je een snel uhd-scherm zoekt om op te gamen.

Asus ProArt PA32UC

Asus heeft twee vertegenwoordigers in deze update, en beide met statuur. De ProArt PA32UC is een technische zeer indrukwekkende monitor dankzij zijn échte hdr-weergave met een piekhelderheid voorbij 1000 nits, dci-p3 ondersteuning en full array local dimming backlight met 384 zones. Dankzij dat systeem kunnen we indrukwekkende contrastwaardes in hdr-modus meten van ruim 13.000:1 – en een maximaal energieverbruik van bijna 85 watt.

Met 384 backlight zones, meer dan 1000 cd/m² helderheid en AdobeRGB-ondersteuning is de Asus PA32UC een technisch hoogstandje.

De PA32UC is vooral een technisch hoogstandje, dat pas echt tot zijn recht komt als je hem in de AdobeRGB-stand of hdr-modus gaat gebruiken. De standaardafstelling valt wat tegen. Dat geldt ook voor helderheid en contrast in sdr-modus, en in sRGB-stand zien we vervelende verscherping, die niet is uit te zetten. De local dimming werkt, maar bij bewegende heldere objecten tegen een donkere achtergrond is zichtbaar dat de leds wat nagloeien, dan wel niet snel genoeg uitdoven – het bekende halo-effect, dat we ook zien bij televisies met deze technologie.

In de eerder gepubliceerde uitgebreide review lees je er alles over, maar gezien de prijs van pakweg 2200 euro zouden we de PA32UC voor de meeste grafische pro’s nog niet direct aanraden. Dat geldt eens te meer, nu we op de Computex-beurs dit jaar al een opvolger hebben gezien, met een aanmerkelijk fijnmaziger micro-led backlight. De state of the art is mooi, maar niet altijd het beste aankoopadvies.

BenQ BL2711U, EL2870U en EW3270U

Van BenQ hadden we voornamelijk de high-end modellen in 4K gezien, zoals de BL3201PT en meer recent de PD3200U, maar met een inzending van drie exemplaren completeert het Taiwanese merk het beeld dat we van ze hebben in dit segment.

De BenQ BL2711U is niet duur, maar de prestaties vallen tegen.

Van groot naar nog groter: de BL2711U is een redelijk geprijsd (gemiddeld 487 euro, maar goed verkrijgbaar voor een paar tientjes minder) en in hoogte verstelbaar ips-exemplaar, maar de prestaties vallen wat tegen. De uniformiteit van zwart is niet geweldig, maar vooral de kleurafstelling kan ons niet bekoren. We zien een te hoge kleurtemperatuur, en fikse kleur- en grijsafwijkingen. In sRGB-stand wordt dat helaas niet beter.

BenQ EL2870

Nummer twee is de EL2870U, een 28-inch tn-gebaseerd model dat zonder veel moeite voor minder dan 400 euro te vinden is. Het is zeer basaal uitgerust en vindt dan ook veel concurrenten op vergelijkbare basis in zijn pad – het gebruikte paneel is immers immens populair gebleken.

Voor een tn-gebaseerd scherm is de BenQ EL2870U aan de prijs, ondanks de goede resultaten.

BenQ onderscheidt zich met zeer goede kleurweergave: kleurtemperatuur en accuraatheid zijn van hoog niveau. Ook de responstijden en het verbruik zijn keurig. Er zit zelfs een sRGB-stand op, met nog wat betere kleurreproductie. Helaas is de prijs toch aan de hoge kant; goedkopere concurrenten zijn vergelijkbaar, en er zijn zelfs ips-kapers op de kust.

BenQ EW3270U

Het derde model van dit merk is de EW3270U, een instapmodel 32-incher op va-basis en een prijskaartje van rond de 500 euro. Dat plaatst hem rechtstreeks tegenover de Philips 328P6VJEB en de Samsung U32H850 – met name de Philips troeft hem af, qua functionaliteit en door in de meeste testonderdelen net wat beter te presteren. De EW3270U maakt indruk met een standaard dci-p3 kleurruimte, en zeer nauwkeurige kleurweergave, maar in sRGB-stand wint de 328P6VJEB ook die strijd, voor een wat lager bedrag en zoals gezegd met vollediger uitrusting.

De BenQ EW3270U onderscheidt zich met dci-p3 ondersteuning.

Dell UltraSharp U2718Q

Van Dell ontvingen we de UltraSharp U2718Q, een model met hdr-ondersteuning – maar geen dci-p3 kleurruimte. UltraSharp-modellen kan je bijna ongezien kopen, maar dat wil niet zeggen dat je altijd de beste deal voor het geld krijgt. De concurrentie in het 27-inch ips-segment is ongemeen sterk, en deze Dell moet het hier opnemen tegen onder andere een arsenaal van LG.

De Dell U2718Q haalt net geen 500 nits piekhelderheid, maar de kleurafstelling is niet wat we verwachten van een UltraSharp.

De 27UD69P is een oude en duidelijk goedkopere favoriet, die het qua kleurweergave beter doet dan deze Dell, maar het aflegt qua functionaliteit en op uniformiteit. De gloednieuwe 27UK850 daarentegen is een tegenstander van formaat. Toch weet de U2718Q zich goed staande te houden, met een hogere hdr-piekhelderheid en door de bank genomen net wat betere testresultaten. Bovendien is de U2718Q duidelijk zo’n 40 euro goedkoper. Hij mist dan wel een usb-c aansluiting en ook Freesync is niet aanwezig – de LG heeft duidelijk de betere kaarten als er ook gegamed moet worden.

Onder de streep is het een fraai scherm – maar, met duidelijke gebreken. Zo is de kleurafwijking duidelijk hoger dan de door Dell beloofde 2 of lager, en ontbreekt een sRGB-stand in het menu. Voor een UltraSharp-model is dat opmerkelijk te noemen, maar tezamen met de halfbakken hdr-implementatie zorgt het ervoor dat we enige terughoudendheid adviseren voor dit model.

Eizo Flexscan EV2785

De Flexscan EV2785 van Eizo bespraken we eerder al apart op onze site. We houden het dus bij een korte samenvatting. Dit is een van de duurste 4K-monitoren in zijn klasse, waardoor hij alleen te verantwoorden valt voor wie bereid is fors extra te investeren voor degelijkheid, afwerking en garantie. De weergave is, zo mag je verwachten, onberispelijk – althans zonder duidelijke zwakke plekken – maar de prijs maakt dit een monitor voor een kleine en ongetwijfeld gelukkige minderheid. De volledige review lees je hier.

De Eizo EV2785 onderscheidt zich met meer dan een bijzondere voet, maar je moet heel diep in de buidel tasten voor een monitor zonder echte zwakke punten.

Iiyama ProLite B2875UHSU en X3272UHS-B1

Iiyama bezorgde ons een 28-inch en een 32-inch model, van respectievelijk zakelijke en iets frivolere snit. De ProLite B2875UHSU kost nog geen 360 euro en is feitelijk de tegenhanger van de oudere GB2888UHSU voor niet-gamers.

De Iiyama ProLite B2875UHSU heeft een tn-scherm, maar is verrassend goed afgesteld en qua uitrusting zeer compleet.

De uitrusting is, behoudens een wat kleiner Freesync-bereik en een paar hdmi-ingangen minder, zeer vergelijkbaar. Een usb 3.0 hub, PiP/PbP, audio in- en uitgangen en elke denkbare video-ingang behalve usb-c: het zit er allemaal op. De prestaties zijn ook vergelijkbaar, al pakt het contrast nog wat lager uit (ook geen sterk punt van het gaming-model) en de uniformiteit juist beduidend hoger. Knap is dat Iiyama zowel kleur- als grijsafwijking ruim onder de 3 heeft gekregen. Een echte concurrent is er niet, in dit prijssegment zijn de meeste alternatieven niet eens in hoogte verstelbaar.

Iiyama ProLite X3272UHS-B1

Het andere model van de Japanse fabrikant is de 32-inch X3272UHS-B1. Het grote scherm staat op een stel ranke pootjes, maar kan daardoor alleen een beetje kantelen – meer verstelmogelijkheden zijn er niet. Met zo’n 400 euro is dit beslist geen dure monitor, zeker niet omdat het gebruik maakt van een va-paneel. Sterker, in dit segment testten we op moment van schrijven geen goedkoper model. Het is wel nek-aan-nek met de marginaal duurdere AOC U3277FWQ. Dat scherm biedt meer aansluitmogelijkheden, maar verliest het grotendeels op prestaties. Alleen het contrast valt wat hoger uit, maar de X3272UHS wint ruimschoots qua input lag, verbruik, uniformiteit en bovenal kleurweergave. Eerder gaven we toch de voorkeur aan de AOC, omdat die in sRGB-modus de betere kleuren toont, maar de Iiyama is sinds begin juni ook nog eens duidelijk goedkoper, waar hij eerst wat duurder was. Bij vergelijkbare prijs verkiezen we deze Iiyama.

Met de X3272UHS-B1 laat Iiyama zien dat een goed presterende 32-inch 4K-monitor mogelijk is voor minder dan 400 euro.

Lenovo ThinkVision P27u en X1

Een merk dat we zelden zien in onze monitortests is Lenovo, maar deze Chinese fabrikant met roemruchte historie heeft natuurlijk ook een heel assortiment beeldschermen. Voor deze test konden we zowaar over twee modellen beschikken en dat waren niet de minste, in elk geval niet qua prijs. De ThinkVision P27u kost rond de 620 euro, de ThinkVision X1 moet gemiddeld maar liefst 800 euro opbrengen.

AdobeRGB en 4K voor pakweg 600 euro? Het kan met de Lenovo P27u.

De testresultaten van de P27u vallen in eerste instantie tegen, met een kleurafwijking die fors hoger is dan bij de goedkopere concurrentie van Dell en LG. Dit ondanks de geclaimde kalibratie. Echter, dit scherm heeft een troef in handen: het is een AdobeRGB-capabel model, inclusief ondersteuning voor dci-p3, en dan is de prijs opeens lang zo hoog niet meer. Bovendien is de kleurafwijking in die stand alleszins acceptabel. Dan kunnen we de usb-c ingang en het elegante design ook nog wel vermelden. Voornamelijk voor grafici met een bescheiden budget die het niet erg vinden om zelf met de colorimeter in de weer te gaan, maar voor die doelgroep is dit wel een onvermoed pareltje.

Lenovo ThinkVision X1

De ThinkVision X1 is een heel ander product, een waarvan we ons een beetje afvragen voor wie het bestemd is. De vormgeving is bijzonder, buitenissig zelfs, met een webcam op een verstelbare arm langs de zijkant, maar het extreem dunne paneel is niet in hoogte verstelbaar en de kleurruimte is gewoon sRGB.

Een bijzonder design, maar voor deze prijs verwachten we toch wat meer van de Lenovo ThinkVision X1.

De afstelling is getuige onze testresultaten niet slecht, maar ook niet bijzonder goed. Het lage verbruik valt op, maar is niet uniek. De indruk die het vooral achterlaat is van een designhoogstandje en een management toy. Nu zullen de dunne, lichte X1 Carbon notebooks van het merk veelal bij diezelfde doelgroep belanden, en een bijbehorend scherm is dan snel verkocht, maar waar we het ranke design van de notebook zouden omschrijven als form follows function, lijkt het bij het gelijknamige scherm eerder omgekeerd.

LG UD58, UD59, UK650, UK850

LG is overweldigend vertegenwoordigd in deze update, maar dat ligt er ook aan dat we een tijd lang relatief weinig samples kregen van deze fabrikant. Daar is nu verandering in gekomen, en samen met het verschijnen van wat nieuwere modellen, maken we hier dus een inhaalslag.

Verkrijgbaar voor minder dan 300 euro en dat met een ips-paneel: de LG 27UD59 is een waardig opvolger van het succesnummer van vorig jaar.

Die trappen we dan maar af met de UD59-modellen, die we in een 27- en een 32-inch variant verwelkomen. De 27UD58 was zeer populair vanwege de combinatie van resolutie, ips-paneel en een prijs die minstens 100 euro onder die van de concurrentie lag – en hele fatsoenlijke testresultaten. Ruim een jaar later herhaalt LG dat trucje met de circa 300 euro kostende 27UD59, die op accenten net even anders is, maar onder de streep nog altijd extreem veel waar voor zijn geld biedt. Zolang je niet maalt om een ergonomische voet of voorzieningen als een usb hub en speakers, is dit scherm lastig te verslaan in zijn segment. Onze aparte review lees je hier.

LG 32UD59

LG’s budgetmodel op 32-inch heeft een va-paneel (!) en een scherpe prijs.

De 32-inch versie is een geheel ander beestje, niet in de laatste plaats door de gebruikte va-technologie, maar ook omdat het niet zo’n prijsbreker is in zijn segment als het kleinere broertje. Duur is de 32UD59 met gemiddeld 450 euro niet; als je een in hoogte verstelbare 32-incher zoekt, is alleen de AOC U3277PWQU een potentieel alternatief. Die twee zijn aan elkaar gewaagd; de AOC wint op uitrusting, maar LG wint op testresultaten – vooral de afwezigheid van input lag in combinatie met net wat betere uniformiteit, kijkhoeken en kleurafstelling zouden ons de voorkeur doen geven aan het Koreaanse model. Het is echter een fotofinish.

LG 27UD88, 27UK650, 27UK850

Dan de drie 27-inch mid-range modellen. De 27UD88 is een uitlopend, maar nog goed verkrijgbaar scherm. De opvolger hiervan is de 27UK850, en het weer wat goedkopere broertje daarvan is de 27UK650 (opvolger van de 27UD69).

De LG2 7UD88 is uitlopend, maar biedt betere kleurweergave dan zijn opvolger.

Laten we beginnen met de twee wat duurdere: is de UD88 nog het overwegen waard? Op basis van de testresultaten is het een prima scherm, en bovendien iets goedkoper dan het nieuwere. De UK850 biedt echter hdr-ondersteuning (hdr10-signaal wordt correct weergegeven), zij het met een piekhelderheid van pakweg 400 nits. Ook doet hij het beter qua responstijden, contrast en uniformiteit. Maar toch, de UD88 heeft een duidelijk betere kleurafstelling. De enige echte concurrent van de twee op dit prijspunt is de Dell U2718Q, die het qua hdr beter doet dan de UK850, maar weer geen Freesync of usb-c biedt en ook teleurstelt qua kalibratie. We vinden DeltaE-waarden boven de drie niet acceptabel in dit prijssegment. De UD88 zou dan ook onze voorkeur hebben van de twee duurdere 27-inchers van LG.

Een hdr 4K-monitor voor minder dan 500 euro? Dat is de LG 27UK650, maar de hdr-implementatie is nog niet overtuigend.

Echter, de 27UK650 is in veel opzichten vergelijkbaar met de 27UK850, alleen mist hij een usb 3.0 hub, ingebouwde luidsprekers en de wat luxere afwerking. De testresultaten (inclusief hdr-piekhelderheid) zijn dermate vergelijkbaar, dat het denkelijk om hetzelfde paneel gaat. De uniformiteit van zwart is wel een stuk minder goed, maar we zien geen sporen van backlight bleeding of clouding. Tel daarbij op betere kleurafstelling dan bij de pakweg 100 euro duurdere UK850, en onze voorkeur moge duidelijk zijn. De 27UD69 was echter wat ons betreft nog beter, dus een award zit er niet in voor de nieuwe generatie.

Het duurdere broertje van de 27UK650 biedt meer luxe en een betere uniformiteit, maar de kleurafstelling van de 27UK850 overtuigt niet.

LG 24UD58

De laatste LG die we bespreken is de 24UD58, een 24-inch scherm en in combinatie met deze resolutie mag je dan wel spreken van een heuse HiDPI-monitor. Het is een niche, want 200% schaling is wel nodig om dit scherm prettig te gebruiken, maar de beeldscherpte is dan wel heel aangenaam. Veel concurrentie is er niet (meer) op dit formaat, alleen van Samsung zien we nog een vergelijkbaar model in onze testdatabase. Daarmee kan dit scherm van LG zich uitstekend vergelijken, de grijsafstelling is zelfs een heel stuk beter. Tel de aanmerkelijk lagere prijs van nog geen 275 euro daarbij op, en dit is onze nieuwe aanrader voor wie een echt hidpi-scherm zoekt.

Op 24-inch heb je niet veel keuze in ultra hd, dus gelukkig presteert deze LG 24UD58 prima.

Philips 272P7 en 436M6

De twee inzendingen van Philips konden bijna niet verder uit elkaar liggen: de zakelijke 272P7VPTKEB met ingebouwde webcam en allerlei voorzieningen voor efficiënt gebruik op de werkplek, en de 43-inch Momentum 436M6VBPAB, een superdeluxe ‘entertainment’ monitor van het merk, bestemd voor de verwende consolegamer, maar ook heel aantrekkelijk voor de dito pc-gamer.

De Philip 272P7VPTKEB is misschien wel het ultieme zakelijke scherm, maar wel flink aan de prijs.

Over de 272P7VPTKEB kunnen we kort zijn: het is een extreem compleet scherm, dat eigenlijk niets meer te wensen overlaat – behalve usb-c. Ook de testresultaten zijn extreem goed, met minuscule afwijkingen voor kleuren en grijstinten. Voor een ips-model is het contrast opmerkelijk goed, de enige smet op het blazoen is de uniformiteit van zwart. Het is een uitstekende concurrent voor een scherm als de HP 27s, maar de list price van ruim 700 euro is veel te hoog. Vermoedelijk betaal je iets anders bij afname van honderden stuks, dus de zakelijke inkoper moet beslist deze monitor opnemen op de shortlist. Voor particulieren is het door de prijs geen aanrader.

Philips Momentum 436M6VBPAB

De Philips Momentum 436M6VBPAB laat je nu al de toekomst op monitorgebied in huis halen – voor een bescheiden bedrag.

De 436M6VBPAB, het eerste model uit de Momentum entertainment-lijn, is dat zeker wel. Dit va-gebaseerde scherm is namelijk écht hdr-capabel, met een piekhelderheid van ruim 1100 nits en een dci-p3 kleurruimte. Deze combinatie zorgt voor uitstekend contrast en zeer fraaie kleurweergave. De lampjes aan de onderzijde zijn een aardigheidje, usb-c is mooi meegenomen – maar liever hadden we meer hdmi-ingangen gezien. De kijkhoeken zijn niet geweldig, zoals vaker bij een vertical alignment-paneel, maar de responstijden zijn keurig.

Ons voornaamste kritiekpunt is dat het last heeft van backlight bleeding. Hoewel momenteel het duurste 40-inch+ scherm dat we hebben getest, is de prijs van pakweg 800 euro wat ons betreft uitstekend te rechtvaardigen: een televisie met deze kenmerken is in deze prijsklasse vooralsnog niet te vinden. Meer weten? Lees onze aparte review.

Samsung U28H750

De Samsung U28H750 is de wat luxere tegenhanger van de immens populaire U28E590D. Het grote verschil is dat de H750 gebruik maakt van een backlight met quantum dots, qled in Samsung-jargon. Dat moet zorgen voor meer verzadigde kleuren en inderdaad kunnen we dit scherm probleemloos met de dci-p3 kleurruimte testen. Daar dekt hij een niet onaardige 91% van, niet zoveel als sommige concurrenten, maar die zijn dan ook een stuk duurder dan de pakweg 400 euro die je voor deze Samsung mag neertellen.

De U28H750 combineert een tn-paneel met een quantum dot backlight, met wisselend succes

Toch blijft het een lastig te positioneren product, want het panel is er wel een op basis van tn-technologie en de kijkhoeken zijn beduidend minder goed dan die van het goedkopere broertje. In die vergelijking pakt de E590D ook de winst op snelheid, zeker omdat de optimale instelling een betere balans met overshoot aflevert. En ook qua uniformiteit en kijkhoeken is het goedkopere model duidelijk beter. De H750 heeft dan wel een (iets) beter contrast, maar de kleurweergave is niet accurater - die blijft zelfs iets achter op de H750. Daarmee is de qled vooral leuk op de doos, en in de praktijk komt het op dit scherm niet lekker uit de verf. 

G-sync HDR: Asus PG27UQ en Acer X27

Deze update zou niet compleet zijn zonder stil te staan bij de introductie van de grootste verbetering op het vlak van 4K-monitoren van dit jaar, namelijk exemplaren met een 144 Hz hdr-paneel, voorzien van een full array local dimming backlight met 384 zones. Uiteraard hebben we het dan over de Asus RoG Swift PG27UQ en de Acer Predator X27. Beide hebben we afzonderlijk besproken in aparte reviews, dus hier volstaan we met een samenvatting.

Deze schermen worden aangedreven door de nieuwe Nvidia G-sync HDR scaler, een chip die verversingsfrequenties van 144 Hz mogelijk maakt (in combinatie met een Nvidia videokaart, bij een van AMD ben je beperkt tot 120 Hz). Dat is een grote stap vooruit, aangezien ultra hd-monitoren tot dusver beperkt waren tot 60 Hz. Dat heeft vooral te maken met de interface, het tot dusver gangbare displayport 1.2 biedt niet voldoende bandbreedte voor hogere frequenties. Displayport 1.3 en 1.4 doen dat wel - in de praktijk zien we dat de eerstgenoemde versie amper de markt heeft bereikt, en het technisch verschil met 1.4 is dan ook klein, maar significant: laatstgenoemde biedt de mogelijkheid het signaal (grotendeels) lossless, dus zonder kwaliteitsverlies, te comprimeren. Daardoor kan de beschikbare bandbreedte effectiever benut worden, zonder concessies aan de kleurweergave.

De Asus PG27UQ heeft de kenmerkende RoG-voet.

De schermen van Asus en Acer op basis van deze Nvidia chip ondersteunen die vorm van compressie nog niet, waardoor ze hun toevlucht moeten nemen tot een andere manier om het signaal behapbaar te maken, die wel lossless is. Deze heet chroma subsampling, en komt erop neer dat een deel van de kleurinformatie van aangrenzende pixels wordt weggelaten. Voor video en games is dat geen bezwaar, in de praktijk zie je geen verschil. Bij weergave van tekst op een egale achtergrond en andere contrastrijke kleurovergangen - zoals gangbaar bij vensters en bedieningselementen van programma's - kan je dat soms wél zien, in de vorm van storende artefacten. 

Het zorgt ervoor dat je bij deze schermen feitelijk moet wisselen tussen weergavemodi afhankelijk van je toepassing: alles op standje maximaal voor games, en een lagere frequentie voor de desktop. Hoe storend je dat in de praktijk vindt, moet je zelf bepalen.

Ook Acer maakt iets bijzonders van de voet van de X27.

Dit voorbehoud beschreven hebbend, zijn deze twee monitoren wel het beste wat je op dit moment kunt kopen als je houdt van games in de mooiste beeldkwaliteit. De toegevoegde waarde van hdr, dat in steeds meer titels wordt ondersteund en zonder meer de standaard voor de toekomst is, is enorm. Gecombineerd met het detail van de hoge resolutie en het grotere kleurenpalet (dci-p3) met 10-bits weergave voor vloeiende kleurverlopen, levert het in games die hier onderstening voor bieden een onvergelijkbaar betere ervaring op. Far Cry 5 of Battlefield 4 met de laatste patch, Assassin's Creed Origins of Forza 7, alle zien er fraaier uit dan ooit. 

Je moet hiervoor wel heel diep in de buidel tasten, want je betaalt rond de 2500 euro voor deze monitoren. Die van Acer is net iets minder duur, die van Asus net wat duurder. De afstelling van laatstgenoemde is marginaal beter, maar het zal vooral het design en je merkvoorkeur die je keuze moeten bepalen - indien je daadwerkelijk zoveel geld hebt om te spenderen aan een beeldscherm. Een troost: de kleurafstelling van beide is dermate goed, dat je ze ook prima voor beeldbewerking kunt gebruiken.

Testmethode

Onze testprocedure maakt gebruik van een X-Rite i1 Display Pro colorimeter en een X-Rite i1 Basic Pro spectrofotometer, waarmee we de colorimeter voor elke schermtest kalibreren. Met behulp van een 3D-geprint hulpstuk kunnen we met deze colorimeter ook kijkhoeken meten. Voor de analyse van de meetgegevens gebruiken we een zelf ontwikkelde workflow in SpectraCal CalMAN 2018.

We testen monitoren op een groot aantal aspecten. We meten ze 'zoals ze uit de doos komen', maar indien er een sRGB-modus is, meten we die ook apart. Datzelfde geldt voor een AdobeRGB-modus. Een uitzondering zijn monitoren die 'uit de doos' op een duidelijk groter kleurbereik zijn ingesteld - dan vergelijken we met een corresponderend kleurbereik. Standaard is de referentie de sRGB-kleurruimte.

Voor onze testprocedure stellen we monitoren met behulp van onze colorimeter in op een helderheid van 150 cd/m² (of een waarde die daar zo dicht mogelijk bij in de buurt komt). Die helderheid is representatief voor wat je in de meeste scenario's zal gebruiken in een normaal verlichte ruimte, en kan bovendien door vrijwel alle beeldschermen worden weergegeven. Door alle schermen op dezelfde helderheid van wit in te stellen, creëren we een gelijk speelveld. We meten uiteraard ook nog altijd de maximale helderheid, en daarnaast het contrast en stroomverbruik daarbij. Hieronder bespreken we kort de afzonderlijke testonderdelen.

Helderheid en contrast

We meten helderheid en contrast in zowel 150 cd/m² als de maximale helderheid, alsmede de zwartwaarde in beide instellingen. Ook kijken we naar de minimale helderheid, oftewel de helderheid van wit wanneer we de helderheidsinstelling (brightness) tot het minimum reduceren. Daarnaast meten we het contrast tussen een wit en een zwart vlak, omgeven door een 50% grijs vlak (transverse meting), het checkerboard contrast met een raster van 5x3 afwisselend witte en zwarte velden, en het maximale contrast tussen een volledig wit en een volledig zwart vlak.

Uniformiteit

Voor de uniformiteitsmeting kijken we als eerste naar de verhouding tussen de laagste helderheid in een wit vlak ten opzichte van de hoogste gemeten helderheid, uitgedrukt als percentage. Bijvoorbeeld, het minst heldere deel van het scherm was 77% van de helderheid van het helderste deel. Daarnaast meten we de verhouding tussen het gemiddelde van een meting op 15 deelpunten en de hoogste helderheid. Daarnaast doen we de uniformiteitsmeting nu ook met een zwart scherm, zodat we ernstige clouding en backlight bleeding in beeld krijgen, indien daarvan sprake is. Alle uniformiteitsmetingen resulteren in vijf schermafdrukken per getest scherm: de uniformiteit van zwart, van wit, de contrastverhouding op alle (15) meetpunten, de kleurtemperatuur uniformiteit en de relatieve kleurverschillen ten opzichte van het midden, uitgedrukt als DeltaE-waarde.

Kijkhoeken

Het beste beeld krijg je als je loodrecht naar een scherm kijkt, maar wat als je er niet geheel recht voor zit? Om het gedrag van een scherm in kaart te brengen onder een scherpere kijkhoek, meten we onder een hoek van 45 graden de resterende helderheid en de kleurverandering ten opzichte van het midden, uitgedrukt als DeltaE-waarde. Die is gebaseerd op het gemiddelde van rood, groen, blauw, cyaan, magenta en geel, plus 100% en 75% wit. Omdat we ook de standaarddeviatie berekenen van die deelmetingen, kunnen we ook een indicatie geven of er een kleurverschuiving plaatsvindt: een grote sd betekent dat een of meer deelmetingen flink afwijkt en er dus een kleurverschuiving optreedt.

Naast de gemiddelde kleurafwijking tonen we bij elk getest product middels een schermafdruk ook nog de afwijking van grijs ten opzichte van het midden vanuit elk van de vier gemeten hoeken, waarbij een eventuele kleurverschuiving ook duidelijk wordt.

Kleurweergave

We voeren kleurmetingen volgens de CIE2000-norm uit. Deze meting is gebaseerd op een groot aantal deelmetingen, de zogenaamde 'Color checker', waarbij naar een flink aantal veel voorkomende tinten wordt gekeken. Ook hier tonen we naast de gemiddelde waarde de standaarddeviatie, om een indruk te geven van de mate waarin de deelmetingen fluctueren - hoe kleiner het getal, des te constanter is de mate van afwijking. Dit geldt ook voor de grijswaardemetingen, die we in twintig stappen doen voor een nauwkeuriger resultaat. Daarnaast tonen we bij elk getest product een schermafdruk van een zogenaamde saturation sweep om de afwijkingen van de basis- en steunkleuren in het hele kleurbereik inzichtelijk te maken. Uiteraard tref je bij elk getest product schermafdrukken van de kleurmeting- en color checker-resultaten.

Energieverbruik

We meten het energieverbruik niet alleen op 100% helderheid (wit, zwart, standby en uit), maar doen we metingen van wit en zwart beeld bij 150 cd/m². Zo ontstaat een realistischer en beter vergelijkbaar beeld van het daadwerkelijk verbruik van de geteste schermen in de praktijk. 

Gaming

Voor gaming doeleinden testen we de reactiesnelheid, de overshoot en undershoot en de input lag. Voor de eerste drie gebruiken we een fotosensor met een Waverunner 6100 oscilloscoop, voor de input lag test gebruiken we zowel een visuele vergelijking met een CRT (beeldbuis) monitor met behulp van hogesnelheid foto-opnames, als (waar mogelijk) een Leo Bodnar input lag tester. Deze tester is voor het uitgangssignaal beperkt tot 1920x1080; onze ervaring is dat de resultaten bij schermen met een hogere resolutie soms slecht reproduceerbaar, cq onvoorspelbaar zijn. Daarom vermelden we die resultaten niet altijd bij hogere resolutieschermen.

Weergave resultaten op Hardware.Info 

De testprocedure genereert een (zeer) grote hoeveelheid data. We nemen die vrijwel in zijn geheel in onze database op om deze te tonen. Hierdoor zijn de pagina's met testresultaten van monitoren behoorlijk lang. We hebben geprobeerd het overzichtelijk te houden met behulp van tussenkopjes. Eerst worden reactietijden en input lag getoond, vervolgens het energieverbruik. Daarna volgt een klein blok met basisresultaten van helderheid en contrast, gevolgd door een uitgebreid blok met uniformiteitsresultaten. Daarna de kijkhoekwaardes en vervolgens de kleurmetingen in standaardweergave. Indien er een sRGB-modus in het scherm aanwezig is, volgt een identiek blok met de resultaten van de metingen in die modus, en hetzelfde geldt voor een eventuele AdobeRGB-modus.

Vergelijking

Op de volgende pagina's zijn alle 27-inch ultra hd-monitoren voorzien van een blauw balkje, 24-inch modellen zijn rood, 32-inch heeft groen, 40 inch en groter is zwart van kleur. In totaal hebben we in deze update 23 ultra hd-monitoren opgenomen.

Helderheid en contrast

De maximale helderheid van wit loopt flink uiteen. Zelfs het minst heldere model, de LG 27UD59-B, is voldoende helder voor de meeste omstandigheden, maar drie van de vier hdr1000-monitoren bieden ook in niet-hdr-modus een veel hoger maximum. Alleen de PA32UC is in die stand relatief bescheiden. Kijken we naar de piekhelderheid van de hdr-capabele exemplaren, dan zien we dat de deze vier ook echt de beloofde 1000 nits bieden en daar zelfs nog flink overheen gaan. Het verschil met de modellen die een hdr-signaal kunnen verwerken, maar niet echt tot zijn recht kunnen laten komen, is groot. Zeker de BenQ EW3270U steekt povertjes af hier.

Voor de minimale helderheid zien we gelukkig heel wat modellen die een keurig lage helderheid kunnen bieden, maar een aantal is in een donkere ruimte eigenlijk te fel om prettig naar te kijken van korte afstand.

Bij de zwartwaarde is goed te zien welke modellen beschikken over een va-paneel.

Het contrast in checkerboard modus is met afstand het beste bij de Philips 436M6, met de andere drie va-modellen op gepaste afstand. De rest loopt langzaam af van iets boven de 1000:1, maar alleen de Iiyama ProLite B2875UHSU en de Asus PA32UC vallen wat tegen op dit vlak.

Uniformiteit

De wituniformiteit is bij de meeste geteste ultra hd-monitoren heel behoorlijk, met slechts vijf modellen die in het meetpunt met de laagste helderheid minder dan 80% van de hoogste helderheid produceren. 

Bij zwart zien we meer variatie, maar ook hier doet ruim de helft het heel behoorlijk. Dit blijft een punt waar consumentenmodellen het veelal toch wat minder doen dan (duurdere) zakelijke monitoren.

Op de productpagina's en op de pagina's hiervoor met de afzonderlijke besprekingen vind je screenshots van de uniformiteits deelmetingen. Let op, de kleuring van de vakjes bij de uniformiteit van zwart, wit en het contrast is gerelateerd aan de resultaten van de deelmetingen op het betreffende model, en dus niet aan absolute waardes.

• Voor zwart geldt, hoe lager de gemeten waarde, des te beter (=groener); hoe hoger, des te slechter (=roder).
• Voor wit is de kleurcodering anders, want daar stellen we immers in op een specifieke helderheid van 150 cd/m². Daarom zijn waardes die deze instelling dichter benaderen groen, waardes die er vanaf wijken worden rood gekleurd - hoe meer ze afwijken, des te roder.
• Voor het contrast is het hoogste contrast groen, het laagste rood - en de waardes er tussenin worden met tussenliggende kleuren gemarkeerd - groener is beter, roder is slechter. We benadrukken hier nog maar eens, dat het relatieve waardes zijn: een contrast van 1702:1 is erg goed, maar als het hoogst gemeten contrast 2581:1 is, wordt de eerstgenoemde waarde wel in rood gemarkeerd.
• Bij de kleurtemperatuur zijn de vakjes blauwer gekleurd naarmate de metingen hoger zijn, geler naarmate ze lager zijn.
• Ten slotte de kleurafwijking: hier zie je in de vakjes een getal voor de DeltaE waarde, waarbij waardes onder de drie met het blote oog amper waarneembaar zijn. De kleur van de vakjes geeft de kleurafwijking van grijs aan.

Kleurweergave

De kleurweergave van monitoren beoordelen we altijd op een aantal verschillende aspecten. Om te beginnen kijken we naar de kleurtemperatuur, een goede indicatie van hoe neutraal de kleuren zijn. Rond de 6500 K is goed, tussen 6000 en 7000 K is acceptabel, daarboven of eronder is sprake van een duidelijke kleurzweem. Alleen de BenQ BL2711U en de twee Lenovo's zitten wat te hoog, met een blauwzweem tot gevolg in de standaardmodus. 

Kleur- en grijswaardenafwijking

We meten de kleur- en grijswaardenafwijking op basis van de CIE2000 norm en nemen ook de standaarddeviatie mee. Simpel gezegd geeft die je een indicatie van de mate waarin de deelmetingen waarop de gemiddelde afwijkingen gebaseerd zijn, afwijken van die gemiddelde meting. Daarnaast zijn de gemiddeldes nu gebaseerd op een aanzienlijk groter aantal deelmetingen. Die vind je in schermafdrukken bij elk getest product. Daar vind je ook de zogenaamde saturation sweeps, die laten zien in welke mate de hoofd- en steunkleuren, dus RGB en CMY, afwijken van de gewenste waardes in een continuüm. 

De testresultaten hier spreken boekdelen: de weergavekwaliteit van ultra hd-monitoren qua kleuren is tegenwoordig gewoon goed. Laten we wel zijn, waar een resultaat onder de 3 als onzichtbaar voor de meeste ogen wordt aangehouden, zijn kleinere afwijkingen dan 5 nog altijd heel acceptabel. Slechts 9 modellen hebben een afwijking groter dan 3, en maar liefst 7 monitoren blijven onder de 2.

Een goede neutrale grijsweergave is lastiger, al blijkt dat sommige monitoren daar duidelijk meer moeite mee hebben. Bij de Lenovo P27u moeten we opmerken dat die het in srgb- en AdobeRGB-modus een stuk beter doet. 

Gamma 

Qua gamma-weergave zien we geen gekke uitschieters, geen waardes onder de 2 of boven de 2,4 - dat is gewoon prima.

Kijkhoeken

Onze kijkhoekmetingen laten zowel de afname in helderheid zien als ook de kleurafwijking. Daarnaast geven we hier ook de standaarddeviatie weer. Die is gebaseerd op de deelmetingen van de basis- en steunkleuren, plus 100% en 75% wit. Als de standaarddeviatie laag is, neemt de helderheid van alle kleuren in dezelfde mate af. Is deze hoger, dan is sprake van een kleurverschuiving. 

Bij de kijkhoeken zien we wel forse verschillen in het testveld. Zolang je recht voor een monitor zit maakt het niet heel veel uit, maar zeker bij grotere schermen moet je er rekening mee houden dat je als je er dicht op zit, de hoeken een kleurverloop kunnen tonen als ze onderaan de grafieken eindigen. Zit je wat verder af (zoals bij een 40-inch scherm te verwachten) dan neemt je kijkhoek af en daarmee de kleurafwijking af.

Kijkhoekmetingen links

Kijkhoekmetingen rechts

Kijkhoekmetingen boven

Kijkhoekmetingen onder

Gaming: responstijd en inputlag

We hebben maar een paar gaming monitoren in deze update, maar voerden toch alle relevante tests uit. Hieronder tonen we zowel de rise als fall tijd afzonderlijk, samen met de gecombineerde waardes. We voeren de tests uit in de standaardmodus, met maximale overdrive en bij de optimale instelling. De optimale overdrive-waardes definiëren we als zo laag mogelijke gecombineerde rise/fall responstijden, die bovendien gepaard gaan met een zo laag mogelijke overshoot. Anders gezegd: een responstijd van 4 ms en een overshoot van 60% is wat ons betreft minder wenselijk dan een responstijd van 15 ms en een overshoot van 5%. Overshoot en undershoot zorgen immers voor storende artefacten rond bewegende delen van het beeld. Met name bij contrastrijke kleurovergangen kan je dan dikke witte dan wel zwarte randen zien. Die zijn naar onze mening storender dan lichte ghosting.

Te zien is dat tn-modellen uiteraard beter presteren, met de Philips 436M6 als verrassend goede va-vertegenwoordiger. De ips-gebaseerde PG27UQ en X27 laten ook duidelijk zien een klap beter te zijn dan de rest van de concurrentie op basis van dezelfde techniek. Aangezien dat de enige modellen zijn die 144 Hz kunnen weergeven en dus maximaal 6,9 ms per transitie beschikbaar hebbben, zijn de overige modellen alle vlot genoeg voor een spelletje op 60 Hz, met de ThinkVision X1 als lijstduwer. De overshoot van de Samsung U28H750 is wel erg hoog, iets wat we vaker bij dit merk zien, maar in de praktijk meevalt qua artefacten.

Reactietijd, standaardinstelling

Reactietijd, overdrive maximaal

Reactietijd, overdrive optimaal

Input lag

Bij de input lag-metingen zien we bij de meeste monitoren geen input lag. De gaming-modellen met een fald hebben wel enige input lag, maar alleen bij de Eizo EV2785 is heel duidelijk dat je hier niet mee moet gamen.

Energieverbruik

Bij het verbruik is het aardig om te zien dat een paar van de 28-inch tn-modellen nog zuiniger zijn dan de 24-inch ips-monitor, maar dat komt natuurlijk ook door de relatief beperkte helderheid. Normaliseren we op 150 nits, dan is de Samsung U28H750 nog altijd overtuigend het zuinigste, met de luxe LG 27UD88 op enige afstand, evenals de tn-BenQ EL2870U.

Sowieso is het verbruik van het merendeel een far cry van de pakweg 80 watt die de eerste 4K-monitoren verstookten. De modellen met full array backlight zitten wel op dat niveau, maar het ligt in de lijn der verwachting dat ook die techniek zuiniger zal worden naarmate deze verbetert.

Conclusie

Er valt voldoende te kiezen voor wie op zoek is naar een ultra hd-monitor. Voor rond de 400 euro zijn er uitstekende 27- en 32-inch exemplaren te koop, toch wel het formaat dat we zouden aanraden bij deze resolutie. Van deze nieuw geteste lichting waarderen we de Acer KG281K als voordelige keuze voor gamers, en als meer all-round budgetscherm heeft de LG 27UD59 geen concurrentie. Beide ontvangen een Great Value award.

Die is er ook voor de Lenovo ThinkVision P27u, een model dat in de standaardtests zich niet echt weet te onderscheiden, maar wél AdobeRGB-compatible is en in die stand ook prima testresultaten laat zien. En dat voor een bedrag dat honderden euro’s lager ligt dan bij het spaarzame aanbod van vergelijkbaar gespecificeerde concurrenten. Helaas is de beschikbaarheid niet geweldig.

Iiyama ontvangt eveneens voor beide inzendingen een Great Value award; de B2875UHSU is het meest complete zakelijke scherm in deze prijsklasse, de X3272UHS-B1 laat zien dat je voor minder dan 400 euro een basale, maar goed presterende 32-inch uhd-monitor kunt kopen.

De Eizo EV2785 behoudt zijn Ultimate Product award: extreem duur, maar ook extreem goed. Nóg duurder is de Asus PA32UC, met dank aan de vooruitstrevende backlight. Voor 2300 euro verwachten we perfectie en die levert dit scherm niet, maar een Innovation award is op zijn plaats. De PG27UQ van hetzelfde merk komt wél in aanmerking voor een Ultimate Product award, evenals zijn tegenhanger van concurrent Acer, de Predator X27. 

Wat ons betreft de ster van deze show is de Philips Momentum 436M6VBPAB, dat óók meer dan 1000 nits piekhelderheid biedt en zich ook qua kleurruimte een echt hdr-scherm betoont. Dat doet het bovendien voor een behapbaar bedrag. Een Excellent Choice award is dan ook zeker op zijn plaats.

Acer Predator X27
Asus RoG Swift PG27UQ
Eizo Flexscan EV2785

Philips Momentum 436M6VBPAB

Acer KG281Kbmiipx
Iiyama ProLite B2875UHSU
Iiyama ProLite X3272UHS-B1
Lenovo ThinkVision P27u
LG 27UD59

Asus ProArt PA32UC