Be quiet! Dark Rock 4 en Dark Rock Pro 4 review: go Pro or go home

Constructie

Het verschil tussen Dark Rock 4 en Dark Rock Pro 4 laat zich eenvoudig duiden: de eerste is een monolithisch ontwerp met één massief koelblok en aan een kant een 13,5 cm ventilator, de tweede is een dubbel torenontwerp met aan een zijde net zo'n ventilator en midden tussen de koelblokken in nog een 12 cm ventilator. De Dark Rock 4 kan processors koelen met een tdp tot 200 watt, de Pro 4 gaat tot 250 watt. Beide ruimschoots voldoende om zo ongeveer elke courante processor onder normale omstandigheden koel te houden, en ook met enige overklok moeten ze voldoende ruimte bieden. De belofte van Be quiet! is dat ze hun werk bovenal stil doen.

De afwerking van beide koelers is zeer goed, er is duidelijk aandacht aan het ontwerp besteed. Dat is ook te zien aan de manier waarop de ventilator aan de Pro 4 wordt bevestigd: het koellichaam loopt wat steiler op aan de kant die over de geheugenmodules hangt, waardoor er daaronder nog ruimschoots 4 cm ruimte is voor modules met een hoger heatsink.

Kijken we in meer detail naar de beide koelers, dan zien we dat de fans weliswaar met de bekende metaalclips worden opgehangen, maar daarbij geen direct contact maken met het onderliggende koellichaam - twee zachte strips zorgen voor de nodige demping van vibraties.

Be quiet! levert voor de hoofdventilatoren van 13,5 cm overigens Silent Wing 3 fans mee, die in het verleden goed uit onze casefan tests kwamen. Deze fans zijn voorzien van zogenaamde 'fluid dynamic bearing' oftewel een luxe vloeistoflager en zespolige motoren. De binnenste ventilator van de Pro 4 is een oudere Silent Wings fan - alle ventilatoren kunnen middels pwm worden aangestuurd. Bij de Dark Rock 4 draait de fan bij 100% pwm op 1400 toeren, bij de Pro 4 op 1500 (en de binnenfan op 1200).

Beide koelblokken zijn voorzien van een zwarte coating, waardoor ze beslist opvallen als je ze in een verzameling koelers plaatst - blanco aluminium is toch wel de norm. Verder valt op aan de heatsinks dat deze voorzien zijn van kleine 'stippen', die het koeloppervlak verder moeten vergroten. Voor de geleiding van warmte weg van de baseplate - die overigens behoorlijk massief is, geen 'direct contact' heatpipes voor deze modellen - zorgen zes koperen heatpipes met een diameter van 6 mm bij de Dark Rock 4, en zeven stuks bij de Pro 4.

Sockets en afmetingen

Verder nog belangrijke informatie: beide koelers zijn geschikt voor vrijwel elke moderne socket, uitgezonderd AMD's TR4 mount - ook Intel s775 wordt niet meer ondersteund, maar dat ligt voor de hand. Be quiet! levert al het benodigde bevestigingsmateriaal mee, inclusief koelpasta. Een extra clip voor een extra 12 cm fan zit ook nog in de doos. 

Last but not least: de Dark Rock Pro 4 is 16,3 cm hoog, de Dark Rock 4 15,9 cm. Daarmee zullen ze niet passen in kleinere (instap)behuizingen - controleer dat zeker even voordat je tot aanschaf overgaat. Zeker bij de Dark Rock Pro 4 moet je ook rekening houden met een niet geringe diepte van 14,6 cm.

Specificaties en foto's

Hieronder zie je alle specificaties van de Be quiet! Dark Rock 4 en Dark Rock Pro 4.

Algemeen
Merk	Be quiet!	Be quiet!
Productnaam	Dark Rock 4	Dark Rock Pro 4
Productcode	BK021	BK022
Details	Productinfo	Productinfo
Eigenschappen
Waterkoeler
Socket 775
Socket 115x
Socket 1366
Socket 20xx
Socket FM1/FM2/FM2+
Socket AM1
Socket AM2/AM3/AM3+
Socket AM4
Socket SP3/TR4
Gewicht	910 gram	1140 gram
Hoogte	16 cm	16.2 cm
Breedte	13.6 cm	13.6 cm
Diepte	9.6 cm	14.6 cm
Meegeleverde koelpasta	Koelpasta grijs	Koelpasta grijs
Fan
Diameter fan	135 mm	120 mm
Diameter tweede fan		135 mm
Optioneel (extra) fan plaatsbaar?
Fancontroller
Extra weerstand voor stillere werking
RPM Max.	1400 rpm	1500 rpm
Fan aansluiting	4 pins	4 pins
Ball / Sleeve Bearing	Fluid Dynamic Bearing	Fluid Dynamic Bearing
Koelblok
Aantal heatpipes	6	7
Materiaal	Koper / Aluminium	Koper / Aluminium

Foto's

Hieronder zie je alle foto's die we gemaakt hebben van de Be quiet! Dark Rock 4 en Dark Rock Pro 4.

Testmethode

Sinds enige tijd maken we gebruik van een compleet vernieuwde testopstelling. Deze maakt nog altijd gebruik van officiële Intel cpu-simulators, vermogensweerstanden die het uiterlijk en de afmetingen van een echte socket 1150 of socket 2011 processor hebben, maar waarmee we door middel van een geregelde voeding een precieze hoeveelheid warmte kunnen opwekken om zo processors met verschillende TDP's na te bootsen.

Onze testopstelling voor CPU-koelers.

Wat we wel veranderd hebben, is de omgeving waarbinnen we deze testopstelling gebruiken. Dit platform bestaat uit een geïsoleerde box met een testcompartiment van 55 x 55 x 28 centimeter. Aan de voorzijde van het compartiment zitten drie grote, langzaam draaiende fans die lucht aanvoeren, terwijl aan de achterzijde één outtake fan is aangebracht. In een gevouwen luchtkanaal aan de voorzijde van de kast zijn twee warmte-elementen aangebracht, elk voorzien van een ventilator. Vlak voor de ingang van de testkamer is een temperatuursensor aangebracht die meet hoe warm de lucht is die de testkamer ingeblazen wordt. Door middel van een closed loop-systeem met een zelflerende PID-controller kunnen we de temperatuur zeer constant houden: de PID-controller meet continu wat de temperatuur van de aangevoerde lucht is, waarna de controller indien noodzakelijk extra warmte kan laten opwekken door de warmte-elementen.

Voor onze tests hebben we gekozen voor een luchttemperatuur van 35 graden. Die waarde hebben we om meerdere redenen gekozen. Ten eerste zijn de warmte-elementen onder alle omstandigheden krachtig genoeg om deze temperatuur te leveren, zelfs als de omgevingstemperatuur slechts 18 graden is. Daarnaast zal het in ons testlab (hopelijk) nooit warmer dan 35 graden worden, zodat we ook nooit lucht zullen aanvoeren die warmer is. Daarnaast is de aanwezigheid van enige warmte rondom de koeler realistischer, want in een echt systeem produceren andere componenten zoals de voeding, het moederbord en de videokaart ook warmte. De basistemperatuur moet echter ook niet te hoog hebben, omdat we goed willen zien waar de cpu-koelers toe in staat zijn. Een omgevingstemperatuur van 35 graden is, zo hebben we ook in afzonderlijke tests voor behuizingen gezien, een uitstekende weergave van de temperatuur in een echt systeem.

Bij het testen van cpu-koelers zijn we vooral geïnteresseerd in de efficiency, ofwel hoe de koelprestaties zich verhouden tot de geluidsproductie. Een koeler die goede prestaties levert maar daarbij extreem veel herrie produceert, is immers minder aantrekkelijk dan een model dat vergelijkbare prestaties levert bij een veel lager geluidsniveau. Om een gelijk speelveld te creëren testen we alle koelers daarom allereerst op geluidsproductie. In onze geluidsdichte box meten we op 10cm afstand wat de geluidsproductie is als de ventilator op 12 volt draait, en vervolgens noteren we bij welke spanning de ventilator 30 dB (fluisterstil) en 40 dB (hoorbaar, maar niet lawaaierig) produceert.

Vervolgens testen we alle koelers op twee cpu-simulators: een kleiner model dat een LGA115x-platform nabootst, en een grotere die LGA2011- processors simuleert. Op het socket 115x-platform testen we alle koelers bij een belasting van 65 en 95 watt, op het socket 2011 platform testen we bij een hogere belasting van 130 watt. Omdat het contactpunt tussen de koelers en de socket 2011 chip aanzienlijk groter is, wordt warmte gemakkelijker overgedragen, wat bij de meeste koelers resulteert in aanzienlijk betere koelresultaten. De testresultaten met 130 watt belasting op socket 2011 ontlopen die van 95 watt op 1150 doorgaans dan ook niet veel. 

Om een gelijk speelveld te creëren testen we alle koelers hierbij met hun 30dB en 40dB instellingen, waarbij we zorgen dat de ventilator via een geregelde voeding precies de juiste spanning geleverd krijgt. Bij een aantal koelers ontbreken testdata. De reden hiervoor is dat deze ofwel niet compatibel zijn met socket 2011, ofwel dat ze zo weinig geluid produceren dat ze stiller zijn dan 40 dB en dus niet daarop konden worden ingesteld.

Testresultaten: Socket 115x

Voor een geluidsproductie van 30 dB(A) was een spanning van 8,04 V nodig voor de Dark Rock Pro 4, voor de 'gewone' 4 was dat 8,45 V. De laatstgenoemde produceert zelfs bij maximale geluidsproductie geen 40 dB(A), om welke reden je hem niet aantreft in die grafieken.

Kijken we naar de resultaten bij een tdp van 65W, dan zien we dat de Dark Rock Pro 4 nipt de beste in de test is - het verschil met de fameuze Noctua DH15 valt binnen de foutmarge, maar dat is geen kleine naam om bij te kunnen houden. De Dark Rock 4 treffen we wat lager in de grafiek aan - boven het midden, maar wel onder de aanmerkelijk goedkopere Mugen 5 PCGH en de Ninja 5. Laten we de fans een tandje harder draaien om een nog tolerabele 40 dB(A) te produceren, dan staat de Dark Rock Pro 4 wederom bovenaan de grafiek - de Scythes kunnen beide niet zoveel geluid maken.  We noteren dan 45,6 graden, 3 graden minder dan bij 30 db(A) - en ook minder dan de 47,6 graden van de (veel goedkopere) Scythes.

Uiteraard koop je koelers als deze niet voor tdp's van 65W, dus we verplaatsen snel de blik naar een wat grotere uitdaging van 95W (nog altijd minder dan de helft van de maximale tdp waarvoor de Dark Rock 4 geschikt is volgens de fabrikant). Hier treffen we bij 30 dB(A) wederom de Dark Rock Pro 4 bovenaan de grafiek, met dit keer 0,2 graden verschil van de Noctua NH-D15. De Dark Rock 4 bevindt zich weer wat meer in het midden van het testveld. Met de geluidsgrens 10 dB(A) omhoog geschoven prijkt de Dark Rock Pro 4 nog altijd bovenaan - ook boven de NH-D15 dus, zij het met een verschil van een halve graad. Het verschil met de Scythe modellen op 30 dB(A) is 3 graden in het voordeel van Be quiet!. 

Testresultaten: Socket 20xx

Socket 20xx testen we met 130 watt aan warmteproductie, wat ongeveer overeenkomt met de tdp van veel high-end processors. Dit is waar de Be quiet! Dark Rock 4 en de Dark Rock Pro 4 zich als een vis in het water zouden moeten vallen - en waar de mannen van de jongetjes worden gescheiden. 

Op 30 dB(A) zien we de Dark Rock Pro 4 overtuigend bovenaan de grafieken prijken, maar het verschil met de Scythe Ninja 5 is erg klein: 1,1 graden (terwijl het verschil in euro's zo'n drie tientjes bedraagt); de Dark Rock 4 gaat gelijk op met de Mugen 5.

Kijken we naar 40 dB(A), dan zien we dat de Dark Rock Pro 4 wederom bovenaan de grafieken staat, met een halve graad lagere temperaturen dan de Noctua NH-D15. De 10 dB(A) extra levert een graad of drie prestatiewinst op ten opzichte de resultaten op 30 dB(A). 

Testresultaten: Maximale koeling

Bij maximale koeling - we stellen de fans hiervoor in op 12 volt - kunnen koelers laten zien wat ze vermogen zonder enige beperking. Bij de Be quiet! Dark Rock 4 en Dark Rock Pro 4 betekent dit potentieel peentjes zweten, want de fabrikant heeft zeer de nadruk op stilte gelegd - de fans kunnen dus niet in standje orkaankracht, sterker: we hebben al gezien dat de Dark Rock 4 niet eens 40 dB(A) kán produceren.

Laten we dus eerst eens kijken wat voor 'lawaai' we het over hebben, zodat we de maximale koelprestaties goed in context kunnen plaatsen. Bij de Dark Rock 4 hebben we het dan over 39 dB(A) - wat nog wat stiller is dan de Dark Rock 3. De Dark Rock Pro 4 komt uit op 41,8 dB(A). 

De koelresultaten dan: hoe koel weten de twee een Socket 20xx processor te houden met een tdp van 130 watt? Bij de Dark Rock Pro 4 noteren we 49,2 graden - 0,4 graden meer dan wat de Noctua NH-D15 maximaal vermag. Dat is des te indrukwekkender omdat Be quiet! dat doet bij 41,8 dB(A), terwijl de D15 48,6 dB(A) moet produceren om deze tweestrijd net te winnen. De Dark Rock 4 komt op 51,7 graden, nipt boven de Noctua NH-U12S, maar duidelijk onder de NH-U14S van hetzelfde merk.

Conclusie

We brengen het maar even in herinnering: op de grafieken op de voorgaande pagina's waren de groene balkjes concurrenten van de Be quiet! Dark Rock 4, de blauwe van de Dark Rock Pro 4. Wie de grafieken goed heeft bestudeerd, is duidelijk geworden dat Be quiet! met de meeste concurrenten de strijd makkelijk aan kan. Bovendien heeft de fabrikant bovengemiddeld veel aandacht aan het uiterlijk besteed, qua afwerking lopen deze twee duidelijk voorop.

Toch is een van de twee modellen duidelijk de favoriet: de Dark Rock Pro 4 staat in elk van onze standaardtests bovenaan, al is het veelal met een neuslengte, en als hij ongeremd zijn werk kan doen moet hij nog steeds maar een handvol koelers boven zich dulden - die alle beduidend meer geluid produceren voor een miniem verschil in temperatuur. Zeker de wijze waarop hij de duurdere, grotere Noctua NH-D15, toch wel de koning der luchtkoelers, weet te evenaren en overtreffen is zeer indrukwekkend. Wat ons betreft is de Dark Rock Pro 4 op dit moment de beste luchtkoeler die je kunt kopen. 

De Dark Rock 4 dan zet prima resultaten neer, maar weet minder te overtuigen, ook in vergelijking met aanmerkelijk goedkopere concurrentie. Bij lagere tdp's weet hij die niet te evenaren, bij hogere belasting komt hij dichterbij - maar weet hij nog altijd niet overtuigend zijn meerprijs te rechtvaardigen. Op maximaal vermogen produceert hij dan ook nog eens meer geluid dan de populaire Mugen 5 PCGH. Het is zonder meer een uitstekende koeler, maar de vergelijkbaar geprijsde concurrentie van Noctua heeft meer koelpotentieel, en goedkopere modellen zijn dus stiller met vergelijkbare prestaties. Daar komt bij dat het prijsverschil tussen de twee niet enorm groot is: het model dat duidelijk beter presteert kost 14 euro meer.

De conclusie moge duidelijk zijn: de Dark Rock Pro 4 gaat naar huis met een Ultimate Product award, de Dark Rock 4 met het advies toch eens naar de prijsstelling te kijken.

Be quiet! Dark Rock Pro 4