Inleiding
De afgelopen jaren maakten steeds meer fabrikanten de switch naar videokaarten met een triple-fan koeler. Recent geïntroduceerde videokaarten hebben immers niet de neiging om steeds zuiniger te worden, terwijl niemand zit te wachten op flink herrie producerende fans. MSI lukte het tot nu toe uitstekend om de concurrentie het hoofd te bieden met zijn dual-fan Twin Frozr-koelers, maar maakt nu ook de stap naar drie fans met de GeForce GTX 1080 Ti Gaming X Trio. Wij hebben MSI's jongste telg uitgebreid getest.
Wat doe je als fabrikant bij een nieuwe generatie videokaarten? Je behoudt de positieve punten van je vorige product, probeert de mindere punten te verhelpen en verandert wellicht hier en daar wat aan het design om het geheel een frisse look mee te geven. De Twin Frozr-koelers van MSI doen al jaren mee in het topsegment qua effectieve koeling en vrijwel elke Gaming X-kaart kon je zodoende veilig aanschaffen zonder al te veel onderzoek te hoeven doen. Het nadeel daarvan was dat er bij nieuwe generaties nauwelijks meer wat te verbeteren viel: volgens MSI kreeg het veelvuldig als feedback dat het ontwerp van de kaarten - sinds de GeForce 900-serie nauwelijks veranderd - 'saai' was geworden.
Het is een slecht bewaard geheim dat de GTX 1080 Ti Gaming X Trio een probeersel is om MSI's koeler bij de aankomende Nvidia Volta-generatie een wat andere smoel mee te geven. De veranderingen gaan dan ook verder dan alleen het toevoegen van een derde ventilator. Hoewel er nog wel elementen van de traditionele designtaal te vinden zijn, kiest MSI nu voor volledig zwart in plaats van zwart-met-rood, wat enkele jaren terug nog de huiskleuren waren van alle 'gaminghardware'. Dat opent de deuren voor rgb-verlichting: zolang de videokaart zelf deels rood was, had je immers weinig aan verlichting in andere kleuren.
De MSI GeForce GTX 1080 Ti Gaming X Trio moet ongeveer 50 euro duurder worden dan de reguliere Gaming X.
De Tri Frozr-koeler
De Tri Frozr-koeler op de GTX 1080 Ti Gaming X Trio houdt een beetje het midden tussen de triple-fan koeler op de Lightning Z en de dual-fan, maar wel tweeënhalf slot dikke koeler die we kennen van de reguliere 1080 Ti Gaming X. Je kunt ruwweg zeggen dat het koelblok van de Gaming X wordt gebruikt, zij het in iets verlengde vorm, terwijl de drie fans afstammen van de Lightning.
Op de door MSI zelf ontworpen printplaat - daarover op de volgende pagina meer - is een metalen plaat aangebracht die doorzakken moet voorkomen, terwijl hij tevens extra verkoeling biedt aan de stroomvoorziening en de geheugenchips. Het koelblok zelf maakt via vernikkeld koperen baseplates contact met de GPU en de mosfets. Zes koperen heatpipes, waarvan vier 6 mm dik en twee 'superpipes' met een dikte van 8 mm, vervoeren de warmte vervolgens door het aluminium koelblok.
Met dat koelblok is iets bijzonders aan de hand, want MSI past zogenaamde 'golvende koelvinnen' toe. Onder elke heatpipe is een klein golfje aangebracht in de vinnen, wat volgens de fabrikant voor een 10% grotere koeloppervlakte zorgt. Tegelijkertijd zijn de andere stukken koelvin gewoon recht gehouden, om te voorkomen dat er te veel frictie ontstaat. Het is namelijk een afweging tussen koelprestaties en geluidsproductie, en die balans moet niet doorslaan.
Bovenop is zoals gezegd een zwarte shroud met daarin een drietal Torx 2.0-fans geplaatst. De buitenste twee ventilators zijn 10 centimeter groot, terwijl de middelste fan met 92 mm iets kleiner is. Ze zijn allemaal voorzien van dubbele kogellagers en vallen uiteraard stil als de kaart niet wordt belast, zodat je tijdens kantoorwerk en websurfen niet hoort dat er een videokaart in je pc zit.
Op de achterzijde van de kaart zit uiteraard een zwarte backplate. Daarin is een strook rgb-verlichting verwerkt, die je kunt aansturen en synchroniseren via de MSI Mystic Light-software. De led-stroken op de voorzijde geven helaas alleen rood licht. Bovendien is het MSI-logo op de bovenzijde, die in veel kasten door het sidewindow zichtbaar is, niet voorzien van verlichting.
Custom PCB en accessoires
Uiteraard gebruikt MSI voor de Gaming X Trio een zelfontworpen printplaat. Op het eerste oog zijn er nauwelijks verschillen met die van de reguliere Gaming X: we zien dezelfde 8-fasen stroomvoorziening en ook aan de twee 8-pins PEG-connectors is niets veranderd. Als we beide kaarten naast elkaar zetten, valt echter wel op dat het PCB van de Trio simpelweg een stukje langer is. Buiten een extra fanheader kunnen we echter geen substantiële verschillen ontdekken.
In de doos troffen we naast de videokaart ook de 'LAN Party Guard' aan. Het is een soort beugel die je in de twee uitbreidingssloten naast je grafische kaart schroeft, zodat die op de steun kan leunen en niet zal doorbuigen. MSI geeft aan dat dit onder meer door de metalen versteviging in de videokaart zelf niet per se nodig is, maar vooral dient voor de gemoedsrust van de gebruiker. Hoe dan ook kunnen we ons voorstellen dat deze accessoire bij het versturen van een gemonteerd systeem of het meenemen van je pc naar een lan-party best van pas kan komen.
Als extra toegevoegde waarde levert MSI een jaarlicentie voor XSplit Premium mee.
Testmethode
We voeren onze tests op videokaarten uit met een selectie van de games die we voor 3D-chips gebruiken. Voor het vergelijken van GPU's gebruiken we veel meer spellen en als je de GTX 1080 Ti wilt vergelijken met de concurrentie van AMD, dan verwijzen we je graag door naar onze uitgebreide GTX 1080 Ti review.
Voor onze tests hebben we recent een nieuwe selectie tests uitgekozen. Op elke videokaart draaien de volgende zes games:
- Battlefield 1 (DX12)
- Ghost Recon Wildlands (DX11)
- GTA V (DX11)
- Hitman (DX12)
- Rainbow Six: Siege (DX11)
- Rise of the Tomb Raider (DX12)
De resoluties waar we een videokaart op testen, hangt samen met hoe zinnig bepaalde instellingen zijn. Zo voorkomen we bijvoorbeeld dat we low-end videokaarten keer op keer een diavoorstelling laten renderen op 4K-resolutie, en vermijden we ook CPU-bottlenecks door high-end kaarten op te lage settings te testen. In het geval van de GTX 1080 Ti hebben we alle kaarten op de volgende resoluties en settings getest:
- 2560x1440 (WQHD) Medium / Normal
- 2560x1440 (WQHD) Highest / Ultra + 4x MSAA
- 3840x2160 (Ultra HD) Medium / Normal
- 3840x2160 (Ultra HD) Highest / Ultra + 4x MSAA
Ons testsysteem draait op Windows 10 Creators Update 64-bit en bestaat uit de volgende componenten:
- Intel Core i9 7900X Skylake-X 10-core CPU @ 4.5 GHz
- ASUS Strix X299-E Gaming moederbord
- 32GB G.Skill Trident Z DDR4-3200 CL14 geheugen
- 2x Samsung 850 Evo 1TB SSD
- Super Flower Leadex Platinum 1600W
- NZXT Kraken X61
- Cooler Master Test Bench
- Iiyama G-Master 'Gold Phoenix' GB2888UHSU-B1
- Driverversie: GeForce 387.92
Naast de prestaties meten we ook het stroomverbruik en de geluidsproductie van videokaarten. Ten slotte hebben we bekeken hoe de kloksnelheden zich tijdens een lange gamesessie ontwikkelden, om vast te stellen of de koeling adequaat is om throttling te voorkomen.
In de grafieken is de Gaming X Trio te herkennen aan het rode balkje. De Nvidia Founders Edition is groen, terwijl de originele Gaming X een blauw balkje heeft.
Benchmarks: Battlefield 1 (DX12)
De first-person shooter Battlefield 1 testen we in DirectX 12-modus. Vooral op ultra settings zien we dat de Gaming X Trio wat vlotter is dan de normale Gaming X.
Benchmarks: Ghost Recon Wildlands (DX11)
In Ghost Recon Wildlands is de originele Gaming X juist net een tikje sneller, al is het zeker geen significant verschil.
Benchmarks: GTA V (DX11)
Ook GTA V laat eigenlijk nauwelijks verschillen zien tussen de Gaming X en de Gaming X Trio.
Benchmarks: Hitman (DX12)
In de DX12-game Hitman is de Gaming X Trio net wat sneller dan de oorspronkelijke uitvoering.
Benchmarks: Rainbow Six Siege (DX11)
Rainbow Six Siege bevestigt het beeld van de voorgaande games.
Benchmarks: Rise of the Tomb Raider (DX12)
Ten slotte zien we ook in Rise of the Tomb Raider dat de twee Gaming X'en stuivertje wisselen.
Hardware.Info Prestatiescore
In de Hardware.Info Prestatiescore, het meetkundige gemiddelde van de resultaten die de videokaarten halen in de game-benchmarks, komen de voorgaande tests samen. We hebben de Prestatiescore gesplitst naar resolutie.
Op WQHD is de originele Gaming X nipt sneller, op 4K-resolutie wint de Gaming X Trio met een halve fps. Significant sneller is de nieuwe editie dus allerminst.
Geluidsproductie en temperatuur
We meten de geluidsproductie van videokaarten in onze geluidsdichte box met de meter op 10 centimeter afstand, schuin op de videokaart gericht. Tijdens de idle test wordt de videokaart vanzelfsprekend niet belast. De load test is gedurende een gemiddelde van 1 minuut gemeten tijdens een verlengde 3DMark Fire Strike Extreme run, nadat de kaart daarvoor een kleine 10 minuten in dezelfde benchmark is opgewarmd.
In idle zijn beide Gaming X'en volledig stil, doordat de fans dan stilstaan.
Onder load is de nieuwe Gaming X Trio net wat minder stil dan zijn voorganger, maar ze zitten enorm dicht op elkaar.
Wel blijft de Trio een graad koeler tijdens onze dertig minuten durende duurtest, waarover later meer.
Efficiëntie koeling
Als je zelf het fanprofiel wilt instellen is de efficiëntie van de koeler van integraal belang. Je wilt immers zoveel mogelijk koeling met zo min mogelijk geluidsproductie. Om dit te testen meten we bij welk fanprofiel de kaart zo dicht mogelijk bij de 40 dB(A) zit. Vervolgens draaien we 3DMark Fire Strike Extreme 10 minuten lang en kijken we hoe hoog de maximale temperatuur van de kaart wordt. Hiervoor testen we met de temperatuurlimiet uit, want dat zou de resultaten kunnen beïnvloeden.
Dit is slechts een indicatie om het vergelijken van videokaarten makkelijker te maken. We testen bijvoorbeeld op een testbench en niet in een kast, waardoor het kan zijn dat de kaart minder warm wordt dan in een behuizing. Je kunt dus op basis van deze testresultaten niet verwachten dat de kaarten in kwestie bij deze geluidsproductie zo koel zullen blijven.
In deze test wordt duidelijk dat de triple-fan koeler wel degelijk toegevoegde waarde heeft: bij een gelijke geluidsproductie weet de Gaming X Trio de GPU vier graden koeler te houden.
Stroomverbruik
Onder belasting is de Gaming X Trio net wat zuiniger dan de Gaming X, maar het verschil is niet groot. Via beide stroomconnectors trekt de kaart zo'n 145 watt, terwijl de er via PCIe-bus slechts 7,2 watt aan vermogen wordt geleverd.
| 12V PEG1 | 12V PEG2 | 12V PCIe | Totaal |
|---|---|---|---|
| 146,2 W | 142,1 W | 7,2 W | 296,2 W |
Duurtest
Nu de verschillende turbotechnologieën steeds geavanceerder worden, maakt het voor de uiteindelijke prestaties tijdens het gamen steeds meer uit of de koeling voldoende is om de kloksnelheid op een hoog niveau te houden. Immers, als de kaart na enkele minuten gamen te warm wordt en de klokfrequentie daalt, zullen ook de prestaties achteruit gaan. Daarom doen we sinds enige tijd ook een duurtest, die uitwijst of de behaalde prestaties ook na langere tijd gamen haalbaar blijven.
De duurtest houdt in dat we Project Cars een half uur geautomatiseerd laten racen. In de tussentijd houden we de kloksnelheden en temperaturen in de gaten door ze elke seconde weg te laten schrijven naar een logbestand. Achteraf analyseren we die gegevens om tot de onderstaande grafiek te komen.
In de grafiek zien we dat de temperatuur af en toe iets daalt of stijgt, maar gemiddeld uitkomt op zo'n 67 graden Celsius. De kloksnelheid is vrijwel stabiel op 1936 MHz, met heel af en toe een dipje.
In vergelijking met de originele Gaming X klokt de Gaming X Trio net iets hoger, afgerond 1 procent. Ten opzichte van de Founders Edition is dat echter een mooie 12 procent winst.
Conclusie
MSI had met de Gaming X al één van de aantrekkelijkste GeForce GTX 1080 Ti's en walst daar met de Gaming X Trio nog eens overheen. De extra fan zorgt ervoor dat de kaart nog net wat koeler blijft bij een gelijke geluidsproductie. De prestaties verschillen vrijwel niet van de reguliere dual-fan editie, maar dat betekent ook dat ze nog altijd zeer verdienstelijk zijn. Het enige waar je wel even rekening mee moet houden, is of de kaart met zijn niet bepaald subtiele 32,5 centimeter wel in je kast past.
We baseren onze conclusies niet primair op hoe een product eruitziet, maar we kunnen wel zeggen dat het ontwerp van de Gaming X Trio ons bevalt. Het wijkt voldoende af van de bestaande Gaming X'en om de kaart een nieuwe smoel mee te geven, maar is desondanks herkenbaar als een MSI-videokaart. Wel vinden we de volledige rode verlichting op de voorkant uit de toon vallen en ook het weglaten van verlichting bij de logo's op de bovenkant, die in het overgrote merendeel van de behuizingen zichtbaar zal zijn, is een verbeterpunt.
Ons belangrijkste bezwaar tegen de aanschaf van de GTX 1080 Ti Gaming X Trio is eigenlijk dat de gewone Gaming X al zo goed was. Hoewel de triple-fan koeler de hitte net wat efficiënter afvoert, wat natuurlijk ook verwacht mocht worden, zijn de uiteindelijke verschillen in koelprestaties en geluidsproductie bijna onmerkbaar klein. Waarschijnlijk bewijst de derde fan pas echt zijn meerwaarde bij een videokaart die nog veel meer verbruikt - nog een extra reden dat het jammer dat is dat MSI niet met een dergelijke custom RX Vega 64 komt.
Onder de streep zet MSI echter nog steeds een uitstekende GeForce GTX 1080 Ti neer, met vooral een uitstekende koeler. De Ultimate Product-award is binnen, maar we hopen wel dat MSI onze feedback ter harte neemt voor een eventueel hergebruik van dit design bij de volgende generatie Nvidia-kaarten.
MSI GeForce GTX 1080 Ti Gaming X Trio
Besproken product
| Vergelijk | Product |
Prijs |
|
|---|---|---|---|
|
MSI GeForce GTX 1080 Ti Gaming X Trio
|
Niet verkrijgbaar |
