Intel Core i9 7900X Skylake-X & Core i7 7740X Kaby Lake-X review: paniekvoetbal met resultaten

Het platform: Socket 2066 en X299 chipset

De Skylake-X en Kaby Lake-X CPU’s maken gebruik van een nieuwe processorvoet met de naam Socket R4 oftewel Socket 2066. Hierdoor zijn deze CPU’s niet compatible met bestaande moederborden.

We hebben ze niet nageteld, maar Socket 2066 maakt zoals je we kunt raden gebruik van 2066 pinnetjes. Qua formaat scheelt Socket 2066 niet veel van Socket 2011 van Intels bestaande high-end desktop processors, en iedere CPU-koeler die geschikt is voor Socket 2011 is dan ook geschikt voor Socket 2066.

De nieuwe Socket 2066 moederborden maken gebruik van de nieuwe X299 chipset. Deze wordt via DMI 3.0 verbonden met de processors. Dat is in principe een PCI-Express 3.0 x4 verbinding, wat betekent dat CPU en chipset met elkaar communiceren op een snelheid van 4 GB/s.

De X299 klinkt nieuw, maar is feitelijk een oude bekende. Het is immers exact dezelfde chip als de Z270 zoals die gebruikt wordt op moederborden voor Socket 1151 processors. Dat maakt dat de functionaliteit die de X299 biedt dus identiek is aan die van Z270. Dat betekent overigens niet dat de moederborden gelijkwaardig zijn; omdat bij Skylake-X de processor veel meer PCI-Express lanes biedt (44 of 28 ten opzichte van 16 bij Socket 1151 CPU’s), bieden X299 moederborden in de regel meer PCI-Express x16 sloten voor videokaarten en meer M.2-sloten voor SSD’s dan Z270-borden.

De X299 bevat net als de Z270 erg veel I/O-poorten, die flexibel zijn in te zetten. In totaal biedt de chipset 30 I/O-lanes, die te gebruiken zijn voor PCI-Express 3.0, Serial ATA of USB 3.0. Niet alle lanes kunnen voor alle drie de protocollen gebruikt worden. In totaal kunnen er maximaal 24 lanes gebruikt worden als PCIe 3.0, maximaal acht als SATA 600 en maximaal 10 als USB 3.0. Wanneer een moederbordfabrikant ervoor kiest om de maximale hoeveelheid SATA 600 en USB 3.0 aansluitingen te bieden, blijven er dus zes PCIe 3.0 lanes over. De flexibiliteit gaat echter ook weer zover dat moederbord fabrikanten meerdere M.2-sloten voor moderne SSD’s kunnen plaatsen (waarvoor elk vier PCIe lanes nodig zijn), die uitgeschakeld worden zodra deze gebruikt worden voor een of meer Serial ATA-aansluitingen. Hoe de verschillende I/O-lanes op alle X299 moederborden exact ingezet zijn is een aardige puzzel en zullen we in onze moederbord reviews zo goed mogelijk proberen uit te zoeken.

Dankzij flexible I/O biedt de X299 net als de Z270 tot 24x PCIe 3.0, 8x SATA 600 en 10x USB 3.0.

Vergeet nogmaals niet dat de Skylake-X processors zelf ook een PCI-Express 3.0 controller bevatten met 28 of zelfs 44 lanes. In de praktijk kiezen de moederbordenfabrikanten ervoor om 16/32 daarvan in te zetten voor uitbreidingssloten voor videokaarten en de overgebleven 12 te gebruiken voor bijvoorbeeld M.2-sloten. Hierdoor zie je in de praktijk dus ook moederborden met drie M.2-sloten, die elk direct in verbinding staan met de CPU. In dat geval loop je dus wel tegen een probleem aan wanneer je een Kaby Lake-X CPU plaatst: dan zullen direct met de CPU-verbonden M.2-sloten of andere uitbreidingen niet werken.

Intel meldt dat X299 moederborden geschikt zijn voor Optane geheugen, maar wat ons betreft is minstens zo belangrijk – en een kritische noot – dat moderne interfaces als USB 3.1 en Thunderbolt 3.0 niet in de chipset zijn geïntegreerd. Het blijft opmerkelijk dat AMD wél kan voorzien in geïntegreerde USB 3.1, terwijl Intel een van de uitvinders is van de USB-interface. USB 3.1 zullen we uiteraard wel op (vrijwel) elk Socket 2066 moederbord tegenkomen, maar daarvoor moeten de moederbordfabrikanten dus extra controllerchips gebruiken. Thunderbolt 3.0 hebben we tijdens Computex nog niet op Intel X299 borden gezien, naar verluidt omdat Intel “er nog niet aan is toegekomen” om haar meest high-end interface te valideren voor haar meest high-end CPU’s. Wie het snapt mag z’n vinger opsteken…

X299 moederborden komen er in alle soorten en maten, zoals bijvoorbeeld dit kleurrijke moederbord van Gigabyte.